شیر بخوریم یا نخوریم؟

شیر، بهترین و سالم‌ترین نوشیدنی به‌ویژه برای کودکان و زنان باردار است؛ اما تحقیقی جامع نشان می‌دهد که گاهی ضرر نوشیدن بیش از اندازه‌ی شیر، فراتر از فایده‌ی آن می‌باشد.

بسیاری از مردم بر این عقیده‌اند که شیر، تنها منبع کلسیم بوده و نوشیدن آن بهترین روش برای داشتن استخوان‌های محکم و سالم می‌باشد. به‌یقین، این مایع سفیدرنگ، دربردارنده‌ی مقدار فراوانی کلسیم، ویتامین و ماده‌ی معدنی است؛ ولی برای بعضی افراد، هر لیوان آن می‌تواند به‌جای کمک به تن‌درستی آن‌ها، باعث عدم تحمل غذایی شدید و ایجاد حساسیت گردد. البته تمام واکنش‌ها شدید نیستند و ممکن است علائمی نظیر اگزما، خس‌خس سینه، اسهال، دل‌درد در کودکان، یبوست، استفراغ و برگشتن غذا از معده به داخل مری (رفلاکس) داشته باشند. این نشانه‌ها می‌تواند در بسیاری از افراد دیده شود، بدون این‌که آن‌ها بدانند در نتیجه‌ی نوشیدن شیر دچار آن شده‌اند.

گروهی از مردم، لاکتوز (قند) یا کازئین (پروتئین) موجود در شیر را نمی‌توانند تحمل کنند و ادامه‌ی مصرف آن منجر به عدم تحمل بیش‌تر و بیماری‌های سیستم ایمنی بدن، مانند عدم جذب و سوءهاضمه‌ی سایر مواد غذایی می‌گردد. شیری که ما می‌خوریم دیگر آن چیزی نیست که پدران و مادران ما زمانی می‌نوشیدند. امروزه، شیر گاو دربردارنده‌ی آنتی بیوتیک‌ها، هورمون‌ها و مواد نگه‌دارنده‌ است و بیش از آن‌که مفید باشد، برای سلامتی ما ضرر دارد. بزرگ‌ترین مشکل شیر، گاه پروتئین آن می‌باشد که به سیستم ایمنی بدن صدمه می‌زند. اسیدهای آمینه‌ی موجود در غذا، در دستگاه گوارش تجزیه می‌شوند و به پروتئین تبدیل می‌گردند. این پروتئین، ضرری برای سیستم ایمنی ندارد. در حالی که پروتئین شیر در مرحله‌ی جذب وارد خون شده، باعث واکنش ایمنی می‌شود. این واکنش مکرر به پروتئین‌ها، اعمال ایمنی طبیعی را مختل ساخته و در نهایت، ممکن است منجر به بیماری گردد.

نکته‌ی جالب در این فرایند آن است که اگرچه بیش‌تر مردم بر این باورند که با نوشیدن شیر، کلسیم بیش‌تری جذب استخوان‌های‌شان می‌شود و خطر پوکی استخوان برطرف می‌گردد، خلاف آن نیز ممکن است اتفاق افتد. پروتئین شیر، خون و بافت‌ها را اسیدی می‌کند و برای خنثی‌کردن این اسید، بدن، کلسیم لازم را از استخوان‌ها می‌گیرد. از آن‌جایی که محصولات لبنی، مقادیر قابل توجهی پروتئین حیوانی دارند، نوشیدن شیر، کلسیم استخوان‌ها را گرفته و به‌ جای ممانعت از پوکی استخوان، باعث به‌ وجود آمدن آن می‌شود.

برای کسانی که می‌خواهند کلسیم را از منابعی غیر از شیر حیوانات دریافت کنند، انتخاب‌های فراوانی وجود دارد که می‌توانند جانشین‌های خوبی باشند. ماهی و سایر غذاهای دریایی، به‌خصوص ماهی آزاد و ساردین، وقتی با استخوان‌های ریز و نرم آن‌ها جویده شوند، منبع فراوانی از کلسیم هستند. علاوه بر آن، سبزی‌هایی که دارای برگ تیره هستند، مانند اسفناج یا کلم و مغزها و دانه‌ها می‌توانند کلسیم مورد نیاز را تأمین کنند. به این لیست می‌توان سویا، انجیر و سبزی‌هایی نظیر جعفری و ریحان را نیز اضافه کرد.

لازم به تذکر است که در سطح جهانی، به جای استفاده از شیر گاو، از شیرهایی نظیر شیر سویا، شیر نارگیل، شیر بلوط، شیر برنج و شیر بادام استفاده می‌شود که ممکن است خوشایند ذائقه‌ی بعضی افراد نباشد. توصیه‌ی متخصصان تغذیه این است که استفاده از ویتامین D و قرار گرفتن مستقیم زیر تابش نور خورشید، لازم است. ویتامین D برای جذب کلسیم در بدن ضروری است.

منبع:  Aguarius  April 2012  p68