آمار
| تعداد نشریات | 49 |
| تعداد شماره‌ها | 2,312 |
| تعداد مقالات | 33,457 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,060,168 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,139,886 |
بررسی فقهی مقابله به مثل از طریق حرام | ||
| فقه | ||
| مقاله 4، دوره 24، شماره 89، فروردین 1396، صفحه 71-100 اصل مقاله (638.78 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2017.65182 | ||
| نویسنده | ||
| سیدمحمدجواد سیادتی* | ||
| مؤسسه رواق حکمت قم | ||
| تاریخ دریافت: 21 تیر 1396، تاریخ بازنگری: 04 بهمن 1396، تاریخ پذیرش: 20 آذر 1396 | ||
| چکیده | ||
| اقتضای قاعدۀ «مقابله‌به‌مثل» بر مماثلت و همانندی در مقابله با متجاوز است؛ ولی این اقتضا با موانعی روبه‌روست که صاحب حق را دچار محدودیت‌هایی می‌کند. یکی از این موانع، مقابله‌به‌مثل از طریق حرام است. محرماتی که خارج از فضای مقابله‌به‌مثل، فی‌نفسه و به‌عنوان اولی حرام‌اند (مانند قذف و لواط) و همچنین، محرماتی که براثر عروض عناوین ثانویه حرام شده‌اند (مانند سبّ جایزی که به‌موجب وهن دین، غیرجایز می‌شود) در مقام مقابله‌به‌مثل نیز حاکم بر این قاعده‌اند. این محرمات به تجاوزدیده حق نمی‌دهند که برای استیفای حق خود، مثل آن حرام‌ها را مرتکب شود. باوجود این، محرماتی که براثر عروض عناوین ثانویه حلیت می‌یابند، در مقام مقابله‌به‌مثل جایزند، مانند قتل نفس محترمه در جنگ درصورت ضرورت. البته، در این میان حرام‌هایی مانند زنا، ناسزاگویی به منسوبان طرف مقابل و شکستن استخوان، موضوعاً از مقابله‌به‌مثل خارج‌اند؛ زیرا در اولی و دومی تقابل بالمثل رخ نمی‌دهد، و در سومی حفظ‌المثل ممکن نیست. در مواردی که مقابله‌به‌مثل حرام است، راه‌هایی جایگزین برای استیفای حق قرار داده شده است، مانند مقابله ازطریق حلال و استفاده از حد، تعزیر، دیه و ارش. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مقابله به مثل؛ تقابل بالمثل؛ قصاص؛ سب درمقابل سب؛ مقابله به مثل حرام؛ تقاص | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jurisprudential review of reciprocity through the forbidden act | ||
| نویسندگان [English] | ||
| seyed mohammad gavad siadati | ||
| ravaqhekmat Qom | ||
| چکیده [English] | ||
| The nature of "reciprocity" rule is based on a similarity to counteracting aggressor, but this is faced by obstacles placing restrictions on a rightful person. One of the barriers is reciprocity from the prohibited act. The prohibitions which beyond their reciprocity sphere, by themselves and as the first title are forbidden acts (such as false accusation of sexual intercourse and sodomy), and as well as those which, as the secondary titles, are the prohibited actions (like permissible insult that is considered as impermissible because of humiliation of religion), shall govern this rule in the face of taking counteraction. These prohibitions don not give to the victims to commit the same prohibited acts in order to receive their rights. Nevertheless, the prohibitions which became lawful for the secondary titles, in the state of taking counteraction, are permitted such as murdering a respected person during a war because of necessity. Of course, in the meanwhile, some prohibitions such as fornication, insulting the relatives of the opponent and the breaking the bone are subjectively out of the counteraction, for in the first and second prohibitions, reciprocal action does not occur, and in the third one, protecting the equivalence is not possible. Where reciprocity is forbidden in cases, there are some alternative ways for receiving the right such as reciprocal lawful act, and applying had (determined penalty), ta`zir (discretionary punishment), diya (blood money) and arsh (indemnity for defect). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| reciprocity, qisas (retaliation), reciprocal insult, reciprocal forbidden act, and retribution | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. 1. ابن‌العربی، محمدبن‌عبدالله‌بن‌ابوبکر (بی‌تا)، احکام القرآن، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر. 2. ابن‌ماجه (بی‌تا)، سنن ابن ماجه، تحقیقِ محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة ـ فیصل عیسی البابی الحلبی. 3. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (۱۴۱۴ق)، لسان العرب، تحقیقِ احمد فارس صاحب الجوائب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر، چاپ سوم. 4. ابوالفتوح رازی، حسین‌بن‌علی (۱۴۰۸ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیقِ محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. 5. اردبیلی، احمد‌بن‌محمد (بی‌تا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تحقیق و تصحیحِ محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ نخست. 6. البیهقی، أبوبکر (۱۴۲۴ق)، السنن الکبری، تحقیقِ محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ سوم. 7. تبریزی، جوادبن‌علی (۱۴۱۶ق)، إرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، قم، اسماعیلیان، چاپ سوم. 8. ترابی، علی‌اکبر (۱۴۱۹ق)، الموسوعة الرجالیة المیسرة، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ سوم. 9. حر عاملی، محمد‌بن‌حسن (۱۴۰۹ق)، وسائل الشیعة، تحقیقِ گروه پژوهش مؤسسه آل البیت:، قم، مؤسسة آل البیت:، چاپ نخست. 10. خامه یار، محمد (بی‌تا)، اولین‌‌های دفاع مقدس، بی‌جا، پارسااندیش. 11. خمینی، سیدروح‌اللّه (بی‌تا)، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ نخست. 12. خوئی، سیدابوالقاسم (۱۴۱۰ق)، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر آثار شیعه. 13. _____________ (۱۳۷۸)، مصباح الفقاهة، تقریراتِ میرزا محمدعلی توحیدی، تحقیقِ مؤسسه نشر الفقاهه، قم، نشر الفقاهه، چاپ نخست. 14. سبحانی تبریزی، جعفر (۱۳۸۸)، الوسیط فی اصول الفقه، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ چهارم. 15. سبزواری، سیدعبدالأعلی (۱۴۰۹ق)، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه اهل بیت:، چاپ دوم. 16. _____________ (۱۴۱۳ق)، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، تحقیق و تصحیحِ مؤسسه المنار، قم، مؤسسه المنار ـ دفتر حضرت آیت‌الله، چاپ چهارم. 17. شریف الرضی، محمد‌بن‌حسین (۱۴۱۴ق)، نهج البلاغة، تحقیق و تصحیحِ صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ نخست. 18. شهید ثانی (زین‌الدین‌بن‌علی) (۱۴۱۳ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، تحقیق و تصحیحِ گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامی، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست. 19. شیخ طوسی، محمد‌بن‌حسن (۱۴۰۰ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم. 20. _____________ (۱۴۲۷ق)، رجال الشیخ الطوسی، تحقیق و تصحیحِ جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم. 21. _____________ (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن؛ مقدمۀ شیخ آغابزرگ تهرانی، تحقیقِ احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی. 22. _____________ (بی‌تا)، الفهرست، نجف اشرف، المکتبة الرضویة، چاپ نخست. 23. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (بی‌تا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیقِ عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم. 24. عراقی، آقا ضیاء‌الدین (۱۴۱۴ق)، شرح تبصرة المتعلمین، تحقیق و تصحیحِ محمد حسون، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست. 25. العسقلانی، ابن‌حجر (بی‌تا)، الدرایة فی تخریج أحادیث الهدایة، تحقیقِ السید عبدالله هاشم الیمانی المدنی، بیروت، دار المعرفة. 26. علامه حلی (حسن‌بن‌یوسف) (۱۴۱۳ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، تحقیق و تصحیحِ گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم. 27. علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۹۴)، «قلمرو قاعده مقابله‌به‌مثل ازمنظرِ قرآن کریم»، دوفصلنامه رواق فقه، ش1. 28. فخر رازی، محمد‌بن‌عمر (۱۴۲۰ق)، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم. 29. کاظمی فاضل، جواد‌بن‌سعد اسدی (بی‌تا)، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، بی‌جا، بی‌نا. 30. کشّی، محمد‌بن‌عمر (1348)، رجال الکشی ـ اختیار معرفة الرجال، تحقیقِ حسن مصطفوی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد. 31. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب (۱۴۰۷ق)، کافی، تحقیق و تصحیحِ علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم. 32. مجلسی اول، محمدتقی (۱۴۰۶ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، تحقیق و تصحیحِ سیدحسین موسوی کرمانی و علی‌پناه اشتهاردی و سیدفضل‌الله طباطبائی، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم. 33. مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی (۱۴۰۴ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول:، تحقیق و تصحیحِ سیدهاشم رسولی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم. 34. محقق حلّی (جعفربن‌حسن) (۱۴۰۸ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیقِ عبد‌الحسین بقال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم. 35. مظفر، محمدرضا (۱۴۳۰ق)، أصول الفقه، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم، چاپ پنجم. 36. معرفت، محمدهادی (۱۴۲۸ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسه فرهنگی ـ انتشاراتی التمهید. 37. مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ نخست. 38. نجاشی، احمد‌بن‌علی (۱۴۰۷ق)، رجال النجاشی (فهرست أسماء مصنفی الشیعة)، تحقیقِ سیدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 663 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 648 |
||