تعداد نشریات | 54 |
تعداد شمارهها | 2,375 |
تعداد مقالات | 34,187 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,860,297 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,619,005 |
منع فقهی بلندمرتبه سازی در بوته نقد | ||
جستارهای فقهی و اصولی | ||
مقاله 6، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 26، خرداد 1401، صفحه 153-188 اصل مقاله (799.41 K) | ||
نوع مقاله: مقالات فراخوان فقه شهر | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2020.57707.2061 | ||
نویسندگان | ||
علی الهی خراسانی* 1؛ تکتم لعل نامی2 | ||
1استادیار پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد ـ ایران رایانامه: Parsayan.ali@gmail.com | ||
2دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شیراز. شیراز- ایران | ||
تاریخ دریافت: 03 خرداد 1399، تاریخ بازنگری: 12 تیر 1399، تاریخ پذیرش: 22 خرداد 1399 | ||
چکیده | ||
یکی از مسائلی که شهرهای امروز جهان بهویژه شهرهای بزرگ با آن مواجه هستند، بلندمرتبهسازی است. تعریف بلندمرتبهسازی نسبی است و بستگی به شرایطی همچون شرایط اجتماعی و تصورات فرد از محیط و ارتفاع ساختمانهای همجوار دارد و تا حد زیادی با توجه به عرفِ محل تعریف میشود. بلندمرتبهسازی بهعنوان مجموعهای از مزایا و معایب، موافقان و مخالفانی با ادلههای مختلف و گاهی متناظر پیدا کردهاست. مرور این مزایا و معایب دیدی جامع در بررسی فقهی این پدیده نیز فراهم میآورد. پرسش اصلی مطالعۀ حاضر این است که حکم اولیِ بلندمرتبهسازی در شهر اسلامی چیست؟ برای پاسخ به این مسئله دیدگاه محسن اراکی بررسی و نقد خواهد شد. از ادلۀ فقهی ازجمله قاعدۀ «لاضرار» میتوان به پنج ضابطۀ اساسی اشاره نمود: لزوم کاربری انسانی، تناسب ارتفاع ساختمان با سطح اماکن دینی، توجه به هویت و منظر دینی، تخریب نکردن میراث فرهنگی و توجه به حق آرامش برای بلندمرتبهسازی. با رعایت ضوابط فوق، بلندمرتبهسازی بهلحاظ فقهی، مجاز و درصورتِ ارتقای کیفیت زندگی و حفظ حقوق شهروندی رجحان دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
بلندمرتبهسازی؛ اعمار زمین؛ توسعه عمودی؛ میراث فرهنگی؛ لاضرار | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Criticizing the Jurisprudential Prohibition of High-Rise Construction | ||
نویسندگان [English] | ||
Ali Elahi Khorasani1؛ Toktam Laal Nami2 | ||
1Research Center for Civilizational Islam, Islamic Sciences and Culture Research Center | ||
2Master's Student of Jurisprudence and Criminal Law at Shahid Motahari University Tehran, Iran | ||
چکیده [English] | ||
One of the problems that cities of the world today face, especially large cities, is high-rise construction. High-rise construction, as a set of advantages and disadvantages, has proponents and opponents with various and sometimes corresponding arguments. A review of these advantages and disadvantages also provides a comprehensive view of the jurisprudential study of this issue. The main question of the present article is “what is the primary ruling of high-rise construction in an Islamic city.” To answer this question, the opinion of Āyatollāh Moḥsin Arākī will be examined and criticized. From the jurisprudential arguments including the maxim of Lā Ḍirār (“do not inflict injury”), the following five basic rules can be mentioned: the necessity of human use, the proportionality of the height of the building with the level of religious places, attention to religious identity and aspect, non-destruction of cultural heritage, and attention to the right of tranquillity for high-rise construction. By observing these rules, high-rise construction is jurisprudentially permissible and also preferable if the quality of life is improved and citizenship rights are preserved. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
High-Rise Construction, Land Construction, Vertical Development, Cultural Heritage, Lā ḍirār (“do not inflict injury”) | ||
مراجع | ||
قرآن کریم اراکی، محسن. (1397). فقه عمران شهری. قم: مجمع الفکر الاسلامی. امیدوار، محمدحسن. (1389). بررسی نقش بلندمرتبهسازی مجتمعهای مسکونی در توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: مجتمع بلندمرتبه فیروزه بانک ملی مشهد»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی. امینی، صبا؛ حسینی، سید باقر، نوروزیان ملکی، سعید. بررسی تطبیقی میزان رضایتمندی ساکنان بین دو نمونه از مجتمعهای مسکونی میان مرتبه و بلندمرتبه،نمونههای موردی: مجتمعهای مسکونی شهید محلاتی و سبحان. (1392). فصلنامۀ معماری و شهرسازی آرمانشهر، 5 (11)، 1-13. انصاری، مرتضی. (1286ق). مکاسب (ملحقات) رسالۀ لاضرر. تهران: بینا. برقی، احمدبن محمدبن خالد. (1371ق). المحاسن. قم: دار الکتب الإسلامیة. بمانیان، محمدرضا. (1377ق). بررسی عوامل مؤثر بر شکلگیری ساختمانهای بلندمرتبه در ایران. پایاننامۀ دکتری. دانشگاه تهران. گرایش معماری. بمانیان، محمدرضا. (1390). ساختمان بلند و شهر. تهران: نشر شهر. پورموسوی، موسی و همکاران. تأثیر بلندمرتبهسازی بر میزان جرائم شهری. فصلنامۀ پژوهشهای جغرافیای انسانی، 43 (77)، 61-73. توکلی کازرونی، مهدی؛ کشمیری، هادی. (1396). واکاوی نقش ساختمانهای بلندمرتبه بر فرهنگ سکونتی شهر شیراز. فصلنامۀ مدیریت شهری، 16 (47)، 317-336. حر عاملی، محمدبن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسه آل البیتb لإحیاء التراث. حسینزاده دلیر، کریم؛ حیدری، محمدجواد. (1390). تحلیلی بر بلندمرتبهسازی و معایب آن در ایران. مجلۀ رشد آموزش جغرافیا، بهار (95)، 3-13. حسینعلیپور، مجتبی. (1380). شناخت، بررسی و دستهبندی مشکلات مرتفعسازی در ایران. دومین همایش بینالمللی ساختمانهای بلند. تهران: دانشگاه علم و صنعت. دری، مصطفی. (1396). مدیریت شهری. تهران: مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران. رزاقی اصل، سینا؛ مهدوینیا، مجتبی؛ فیضی، محسن؛ دانشپور، عبدالهادی. (1389). طراحی شهری عمودی، مفاهیم و الزامات تحقق آن در کلانشهر تهران. ماهنامۀ باغ نظر، 7 (13)، 3-16. رضاییراد، هادی. (1392). ارزیابی سیاستهای بلندمرتبهسازی در طرح تفصیلی با تأکید بر سازمان فضایی ـ عملکردی شهر. پایاننامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی. دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر و معماری. رهنما، محمدرحیم؛ رازقیان، فرزانه. (1392). مکان یابی ساختمانهای بلندمرتبه با تأکید بر نظریه رشد هوشمند شهری در منطقه 9 شهرداری مشهد. فصلنامۀ آمایش جغرافیایی فضا، 3 (9). 45-63. رهنما، محمدرحیم؛ عباسزاده، غلامرضا. (1385). مطالعه تطبیقی سنجش درجه پراکنش/ فشردگی در کلانشهرهای سیدنی و مشهد. فصلنامۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیهای، 2 (6)، 110-128. رهنما، محمدرحیم و همکاران. (1390). پژوهشی پیرامون امکان سنجی ایجاد و مدیریت پایگاه دادههای مکانی شهرداری منطقه نه مشهد. طرح پژوهشی، گروه برنامهریزی شهری، جهاد دانشگاهی مشهد، 2 (2)، 1-14. سعیدنیا، احمد. (1383). کاربری زمین شهری. تهران: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور. سند، محمد. (1432ق). الشعائر الحسینیة بین الاصالة و التجدید. کربلا: العتبة الحسینیة. سیستانی، سید علی. (1396). توضیح المسائل جامع. چاپ سوم. مشهد: دفتر حضرت آیتالله العظمی سیستانی. سیستانی، سید علی. (1414ق). قاعدۀ لاضرر و لاضرار. بیچا. قم: مکتب آیةالله العظمی السید السیستانی. شماعی، علی؛ جهانی، رحمان. (1390). بررسی اثرات توسعه عمودی شهر بر هویت محلهای (مطالعه موردی: منطقه 7 تهران). فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 2 (6)، 73-82. صالحی، اسماعیل؛ یاوری، احمدرضا؛ وکیلی، فرانه؛ و پریور، پرستو. (1395). ارزیابی اثر بلندمرتبهسازی بر عملکرد جریان باد شهری، پژوهش موردی- منطقه ۲۲ کلانشهرتهران. دوفصلنامه پژوهشهای بومشناسی شهری، 7 (1)، 67-80. عزب، خالد. (2013م). فقه العمران: العمارة المجتمع و و الدولة فی الحضارة الاسلامیة. قاهره: الدار المصریة اللبنانیة. عنابستانی، علیاکبر؛ جوانشیری، مهدی و عنابستانی، زهرا. (1394). مقایسۀ تطبیقی روشهای تصمیمگیری چندمعیاره در مکانیابی بهینۀ ساختمانهای بلندمرتبه (مطالعۀ موردی: منطقه ۹ شهرداری مشهد). فصلنامۀ برنامهریزی فضایی، 5 (3)، 1-24. فرهودی، رحمتالله و محمدی، علیرضا. (1380). تأثیر احداث ساختمانهای بلندمرتبه بر کاربردهای شهری. فصلنامۀ پژوهشهای جغرافیایی، 13 (41) 71-82. فلاحزاده، سجاد و محمودی پاتی، فرزین. (1393). ارزیابی اثرات ترافیکی احداث ساختمانهای بلندمرتبه بر ظرفیت قابلتحمل شبکه دسترسی پیرامون آنها (مطالعه موردی: مجتمع تجاری اداری رسالت). فصلنامۀ مطالعات برنامهریزی شهری، 2 (6)، 127-157. کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق). الکافی. تحقیق علیاکبر غفاری. چاپ چهارم. تهران: دار الکتب الإسلامیة. مبلغی، احمد. (1433ق). الفقه الحضاری، فقه العمران، «القواعد الفقهة لفقه العمران». عمان: وزارة الاوقاف و الشئون الدینیة. مبهوت، محمدرضا؛ سروش، فهیمه؛ و رحمانی، سحر. (1392). ارزیابی اثرات مثبت و منفی بلندمرتبهسازی با توجه به اهداف توسعه پایدار شهری (نمونه موردی: منطقه 9 شهر مشهد). همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار. محمدی، علیرضا؛ حسینی، سید میلاد؛ و ارژنگی، حجت. (1396). شناسایی پهنههای مناسب احداث ساختمانهای بلندمرتبه شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل). فصلنامۀ برنامهریزی فضایی، 7 (4)، 19-39. مهندسین مشاور پارت. (1392). طرح تدوین ضوابط و مقررات ساختوساز بناهای بلندمرتبه. مطالعات، تحلیل و ارائۀ ضوابط پیشنهادی. معاونت مطالعات و برنامهریزی امور زیرساخت و طرح جامع. ناطقی الهی، فریبرز. (1375). رفتار و طراحی ساختمانهای بلند. تهران: مؤسسۀ بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله. نسترن، مهین؛ قاسمی، وحید و یساولیان، شبنم. (1396). تحلیلی بر رابطه خطی و غیرخطی بلندمرتبهسازی و میزان و نوع جرائم شهری (مطالعه موردی: مناطق حوزۀ شمال و جنوب شهر اصفهان). فصلنامۀ مطالعات جامعهشناسی شهری، 7 (24)، 31-64. وزارت مسکن و شهرسازی. (1386). سند اصلی مصوب طرح جامع شهر تهران. تهران: شهرداری تهران. یزدی، سیدمصطفی. (1406ق). قواعد فقه. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، Barney, G. C. (2003). Vertical Transportation in Tall Buildings. Elevator World. Chiara, J. D. & Crosbie, M. J. (1995). Time-saver Standards for Building Types. New York: McGraw-Hill Pub. Chung Hii, Daniel Jun et al. (2011). Solar radiation performance evaluation for high density urabn forms in the tropical context. 12th conference of international building performance simulation association: 2595-2602, Sydney: proceedings of building simulation. Cueto, Garcia R., et al. (2009). “Urbanization effects upon the air temperature in Mexicali, B. C. . México, Atmósfera. Vol. 22, No.4: 349-365. Gál, T. et al. (2009). “Computing continuous sky view factor using 3D urban raster and vector database: comparison and application to urban climate”. Theoretical and applied climatology. N. 95: 111-123. Landorf, Chris. (2009). “A Framework for Sustainable Heritage Management: A Study of UK Industrial Heritage Sites". International Journal of Heritage Studies. Vol. 15. No. 6: 494-510. Lenzerini, Federico. (2011). "Intangible Cultural Heritage: The Living Culture of Peoples". The European Journal of International Law. vol. 22, No. 1. Marsh, W. M. (2010). Landscape planning environmental applications. John wiley & sons, Inc. ما (2009), "Landscapes, Heritage and Culture". Journal of Cultural Heritage. no. 10: 22-29. Short, Michael. (2007). Assessing the impact of proposals for tall buildings on the built heritage: England's regional cities in the 21st century. Skounti, Ahmed. (2001). “The Lost Ring: Unesco’s World Heritage and Intangible Cultural Heritage”. Millî Folklor. 2011. vol. 23. No. 89. Thi Van, T. (2008). “Research on the effect of urban expasion on agricaltural land in ho chi minh city by using remote sensing method”. VNU, Journal of science, Earth sciences, No. 24: 111-104. Tsou, J. Y. et al. (2012). “Wind environment and natural Ventilation simulation for sustainable building design in Hong Kong and other China cities”. 14th international conference on computing in civil and building engineering (ICCCBE) Moscow, russia: moscow state university of civil engineering: 27-29. UNESCO. (2018). Basic Text of the 2003 Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage. Available at: https://ich.unesco.org/doc/src/2003_Convention_Basic_Texts-_2018_version-EN.pdf Wood, A. (2007). Sustainability: a new high‐rise vernacular? The Structural Design of Tall and Special Buildings. V. 16, N. 4: 401-410. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 561 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 299 |