حبیب اللهی, مهدی. (1400). عوامل و مؤلفه‌های تاب‌آوری از منظر قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 17(43), 11-44. doi: 10.22081/jare.2022.63240.1721
مهدی حبیب اللهی. "عوامل و مؤلفه‌های تاب‌آوری از منظر قرآن و روایات". اسلام و مطالعات اجتماعی, 17, 43, 1400, 11-44. doi: 10.22081/jare.2022.63240.1721
حبیب اللهی, مهدی. (1400). 'عوامل و مؤلفه‌های تاب‌آوری از منظر قرآن و روایات', اسلام و مطالعات اجتماعی, 17(43), pp. 11-44. doi: 10.22081/jare.2022.63240.1721
حبیب اللهی, مهدی. عوامل و مؤلفه‌های تاب‌آوری از منظر قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1400; 17(43): 11-44. doi: 10.22081/jare.2022.63240.1721
تاریخ دریافت: 18 بهمن 1400،
تاریخ بازنگری: 20 بهمن 1400،
تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1400
چکیده
تاب‌آوری مقوله‌ای است که در روان‌شناسی به‌عنوان قدرتی ذهنی یا احساسی که به انسان توان مقابله با بحران‌ها را می‌دهد و او را قادر می‌سازد سریع به وضعیت پیش از بحران بازگردد، مطرح شده است. با اینکه تفاوت‌هایی میان تاب‌آوری و مفهوم قرآنی صبر و حلم در سنت اسلامی وجود دارد، به نظر می‌رسد این مفاهیم در مؤلفه‌های درونی و عوامل ایجادکننده، اشتراکات زیادی داشته باشند. در این تحقیق که با روش کتابخانه‌ای در گردآوری اطلاعات و توصیفی- تحلیلی در ارزیابی آن‌ها انجام گرفت، تلاش شد پس از استخراج مؤلفه‌ها و عوامل ایجاد‌کنندۀ تاب‌آوری بر اساس پژوهش‌های روان‌شناختی، با مراجعه به آیات قرآن و روایات اسلامی، دیدگاه اسلام دربارۀ این عوامل تبیین شود. بر اساس نتایج این تحقیق، عوامل ایجاد‌کنندۀ تاب‌آوری شامل تلقین مثبت، حفظ آمادگی، حفظ روابط خوب با خانواده، قابل‌تحمل دیدن مشکلات و بحران‌ها، پذیرش شرایط غیرقابل‌تغییر، داشتن اهداف واقع‌بینانه و حرکت به‌سمت آن‌ها و اعتمادبه‌نفس، همگی در سنت اسلامی و در آیات و روایات دارای مفاهیم متناظر هستند و برآن‌ها تأکید شده است.
Factors and components of resilience from the perspective of Quran and hadiths
نویسندگان [English]
Mahdi Habibolahi
Faculty of Baqir-Ulum University
چکیده [English]
Resilience is a concept that has been proposed in psychology as a mental or emotional force that enables a person to deal with crises and allows him to return quickly to a pre-crisis state. Despite the differences between resilience and the Qur'anic concept of patience in the Islamic tradition, these two concepts seem to have much in common in their internal components and factors. In this research, which was carried out by the library method in collecting information and descriptive-analytical in evaluating them, after extracting the components and factors causing resilience based on psychological research, an attempt was made to explain Islam's view on these factors by referring to Quranic verses and Islamic traditions. According to the results of this study, the factors that create resilience include positive induction, maintaining readiness, maintaining good relationships with family, seeing tolerable problems and crises, accepting unchangeable conditions, having realistic goals and moving towards them, and self-confidence, all of them have corresponding meanings in the Islamic tradition and Quranic verses.
احمدی، خدابخش (1399)، «آیا صبر همان تاب‌آوری است؟ مفهوم‌سازی کاربردی صبر برای شرایط بحرانی»، دوفصلنامۀ مطالعات اسلام و روان‌شناسی، سال چهارم، ش27، ص163-187.
ایازی، سیدمحمدعلی (1389)، «تحلیل مبانی و رویکرد شهید صدر به تفسیر موضوعی»، فصلنامۀ تخصصی فقه و تاریخ تمدن، سال هفتم، ش3، ص196-216.
پسندیده، عباس (1388)، اخلاق‌پژوهی حدیثی، تهران: سمت.
تمیمى آمدی، عبدالواحد (1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتب الاسلامی.
جوهرى، اسماعیل‌بن‌حماد (1404ق)، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.
ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن‌علی (1404ق)، تحف العقول عن آل الرسول 9، قم: اسلامی.
خویی، سید‌ابوالقاسم (1975م)، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الزهراء للطباعة و النشر و التوزیع.
مجلسی، محمدباقر (1404ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار :،بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محمدی ری‌شهری، محمد (1367)، میزان الحکمه، چ3، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
مصطفوی، حسن (1380)، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب.
مصطفوی، حسن (1385)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
مطهری، مرتضی، (1384)، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1386)، پیام امام امیرالمؤمنین7، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1380)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
نراقی، ملا‌محمد‌مهدی (1422ق)، جامع السعادات، بیروت: اعلمی.
نوری، نجیب‌الله (1387)، «بررسی پایه‌های روان‌شناختی و نشانگان صبر در قرآن»، روان‌شناسی و دین، سال1، ش4، ص143-168.
نورى، میرزاحسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسة آل البیت:لإحیاء التراث.
Baumeister, Kathleen Vohs& Roy F.(2011) Handbook of self-Regulatio,. New York: The Guilford Press.
Bergman, MeganMayhew (2019), “Why people in the US south stay put in the face of climate change”, The Guardian, Retrieved 3 Februaryp, p.233-245.
Christine Padesky, Kathleen Moony (2012), “Strengths-Based Cognitive-Behavioural Therapy: A Four-Step Model to Build Resilience”, Clinical Psychology& Psychotherapy, No. 23, p. 283-290.
Musten, A. S. (2001),“Ordinary Magic، Resilience Processes”, American Psychology, 12, p. 227-238.
Robertson, D. (2012), Build your Resilience,London: Hodder.
Robertson،Ivan(2015), “Resilience training in the workplace from 2003 to 2014: A systematic review”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, No. 138, p. 533-562
Rutter, M. (2008), “Developing concepts in developmental psychopathology” in:Developmental psychopathology and wellness: Genetic and environmental influences by J.J. Hudziak, 3-22. Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
Stephens, Chritine (2014), “Psychological Resilience of Workers in High-Risk Occupations”,Stress and Health, 353-355. doi:10, 1002/ sm. 2627
Stummp, E. M. (2013), “Resilient Cities”, Cities, No. 97, p. 160-166.
Werner, E.(1997), “Vulnerable but Invincible”,Acta Paediatrica Supplement, No. 45, p. 103-105.
