آمار

تعداد نشریات48
تعداد شماره‌ها2,296
تعداد مقالات33,250
تعداد مشاهده مقاله11,856,014
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,040,050
طبسی, نجم الدین, شهبازیان, محمد, دانیال پور, اسماعیل. (1401). بازخوانی انتقادی دیدگاه جریان‌های منکر اجتهاد و تقلید در دوران‌غیبت. اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(شماره2(پیاپی6)), 7-39. doi: 10.22081/jm.2023.66317.1068
نجم الدین طبسی; محمد شهبازیان; اسماعیل دانیال پور. "بازخوانی انتقادی دیدگاه جریان‌های منکر اجتهاد و تقلید در دوران‌غیبت". اسلام و مطالعات اجتماعی, 3, شماره2(پیاپی6), 1401, 7-39. doi: 10.22081/jm.2023.66317.1068
طبسی, نجم الدین, شهبازیان, محمد, دانیال پور, اسماعیل. (1401). 'بازخوانی انتقادی دیدگاه جریان‌های منکر اجتهاد و تقلید در دوران‌غیبت', اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(شماره2(پیاپی6)), pp. 7-39. doi: 10.22081/jm.2023.66317.1068
طبسی, نجم الدین, شهبازیان, محمد, دانیال پور, اسماعیل. بازخوانی انتقادی دیدگاه جریان‌های منکر اجتهاد و تقلید در دوران‌غیبت. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1401; 3(شماره2(پیاپی6)): 7-39. doi: 10.22081/jm.2023.66317.1068

بازخوانی انتقادی دیدگاه جریان‌های منکر اجتهاد و تقلید در دوران‌غیبت

جامعه مهدوی
دوره 3، شماره2(پیاپی6)، مهر 1401، صفحه 7-39    اصل مقاله (509.94 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jm.2023.66317.1068
نویسندگان
نجم الدین طبسی1؛ محمد شهبازیان* 2؛ اسماعیل دانیال پور3
1استاد حوزۀ علمیه قم. قم، ایران
2استادیار گروه جریان‌شناسی پژوهشکدۀ مهدویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران .
3دانش‌آموختۀ سطح سه حوزۀ علمیۀ قم. قم، ایران.
تاریخ دریافت: 27 فروردین 1402،  تاریخ بازنگری: 09 مرداد 1402،  تاریخ پذیرش: 17 تیر 1402 
چکیده
علم‌آموزی و مراجعه به اهل علم دو مفهوم نهاده در سرشت انسانی است که در قالب آموزۀ «اجتهاد و تقلید» از زمان ائمه علیهم السلام در بین مردم وجود داشته است. این مهم مستند به آیات قرآن، روایات، سیرۀ متشرعه و عقلاست و مقدمه‌ای لازم جهت شناخت معارف دین است. این آموزه در گذر زمان مورد هجمۀ جریان‌های انحرافی قرار گرفته است. آنان با برداشت اشتباه از معنای «اجتهاد»، دیدگاه غلط از اعتبارسنجی متون کهن مانند الکافی، عدم درک صحیح از قواعد اصولی،گمان به بطلان این آموزه دارند. نگارندگان تلاش دارند تا با روش توصیفی‌-‌تحلیلی، بازخوانی ادعای جریان‌های معاصر در این مسئله را بیان کرده و در ادامه به نقد پردازند. نتیجه آن است که منظور از «اجتهاد مذموم» قیاس و استحسان موجود در فقه اهل سنت است و با توجه به سبک نوشتاری و سیرۀ مجتهدان دوران غیبت صغری، بهره‌گیری از قواعد اصولی کاری لازم و مطابق با دستور اهل بیت علیهم السلام  برای شناخت صحیح دین بوده و لزوم بررسی روایات موجود در کتب کهن، اصولیون را به اجتهاد مصطلح رسانده است.
کلیدواژه‌ها
مهدویت؛ غیبت؛ جریان‌‌های انحرافی؛ اجتهاد؛ تقلید
عنوان مقاله [English]
A Critical Examination of the View of Currents Denying Ijtihad and Taqlid during the Occultation Period of Imam Mahdi
نویسندگان [English]
Najmodin Tabasi1؛ mohammad shahbaziyan2؛ Esmaeil Danialpour3
1Professor of Islamic Seminary of Qom. Qom, Iran.
2Assistant Professor, Department of Currents Studies, Research Center for Mahdiism, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
3Level Three (M. A) in Islamic Seminary of Qom. Qom, Iran.
چکیده [English]
Knowledge learning and referring to people of knowledge are two concepts embedded in human nature, which have existed among people in the form of the doctrine of "Ijtihad and Taqlid" since the time of Imams. This is an important matter based on the verses of the Qur'an, hadiths, the lifestyle of the jurists and the intellect, and it is a necessary introduction to the knowledge of religion. Over time, this doctrine has been attacked by deviant currents. With a wrong understanding of the meaning of "Ijtihad", a wrong view of the validation of ancient texts such as al-Kafi, and a lack of correct understanding of the Usul rules, they suspect the invalidity of this doctrine. The authors are seeking to re-examine the claim of contemporary currents in this issue through a descriptive-analytical method and continue to criticize. The findings suggest that what is meant by "reprehensible ijtihad" is the comparison and approval found in Sunni jurisprudence (Fiqh). Considering the writing style and the way of the mujtahids (religious scholars) during the minor occultation era, using the Usul principles is a necessary task and in accordance with the order of the Ahl al-Bayt for the correct understanding of the religion, and the need to examine the narratives in the ancient books has led the Usul scholars to the term ijtihad.
کلیدواژه‌ها [English]
Mahdiism, Occultation, Deviant Currents, Ijtihad, Taqlid
مراجع
* قرآن کریم

  1. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1409ق). کفایة الاصول (چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  2. ابراهیمی، ابوالقاسم خان. (بی‌تا). رساله اجتهاد و تقلید؛ ابراهیمی، عبدالرضا خان، رساله تقلید. برگرفته از سایت: https://www.alabrar.info/reader/books.D/EJTEHAD.pdf
  3. ابورغیف، علی. (2013م). الطریق الی الدعوة الیمانیة. انتشارات احمد بصری.
  4. استرآبادی، محمدامین. (1426ق). الفوائد المدنیة (چاپ دوم). قم: جامعۀ مدرسین.
  5. امین، سید محسن. (1403ق). اعیان الشیعة (ج1، چاپ اول). لبنان: دارالتعارف.
  6. انصاری، شیخ مرتضی. (1404ق). الاجتهاد و التقلید (چاپ اول). قم: مکتبة المفید.
  7. انصاری، شیخ مرتضی. (1428ق). فرائد الاصول (ج1، چاپ نهم و دهم). قم: مجمع الفکر السلامی.
  8. الوائلی، صالح. (1430ق). موسوعة اصول الفقه المقارن (مدخل ارتکاز) (ج1). تهران: مرکز التحقیقات و الدراسات العلمیه فی المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه.
  9. بحرانی، شیخ یوسف. (1423ق). الدرر النجفیة (ج3،2،1). بیروت: دارالمصطفی.
  10. بحرانی، یوسف. (بی‌تا). الحدائق الناضرة فی احکام العتره الطاهره (ج1). قم: مؤسسه نشر الاسلامی تابعة لجماعة المدرسین.
  11. برقی، احمد بن محمد بن خالد. (1371). المحاسن (ج1، چاپ دوم). قم: دار الکتب الاسلامیه.
  12. بصری، احمد بن اسماعیل. (2010م). مع عبد الصالح (ج2،1)، انشارات انصار احمد اسماعیل بصری.
  13. تبریزی، شیخ جواد. (بی‌تا). تنقیح مبانی العروة (کتاب الاجتهاد و التقلید). قم: دارالصدیقه (س).
  14. تستری کاظمی، شیخ اسدالله. (بی‌تا).کشف القناع عن وجوه حجیه الاجماع (چاپ اول). تهران: احمد الاشیرازی.
  15. جبار گلباغی، سید علی. (1378). درآمدی بر عرف. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  16. جزائری، سید نعمت‌الله. (1401ق). منبع الحیات. بیروت: دارالاعلمی.
  17. جزائری، سید نعمت‌الله. (1408ق). کشف الأسرار فی شرح الإستبصار (ج1، چاپ اول). قم: دارالکتاب.
  18. جعفری، محمدصابر. (1398). حذف عالمان دین راهبرد مشترک فرق انحرافی و مدعیان دروغین مهدویت. پژوهش‌های مهدوی، شمارۀ 2، صص 5-26.
  19. جمعی از نویسندگان (تحت اشراف آیت‌الله سید محمود حسینی شاهرودی). (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت^ (ج1). قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
  20. حائری، محمدحسین. (1404ق). الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة (چاپ اول). قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه.
  21. حر عاملی، محمد بن حسن. (1403ق). الفوائد الطوسیة. قم: علمیه.
  22. حسینی زبیدی، محمد مرتضی. (1414ق). تاج العروس (ج8، چاپ اول). بیروت: دارالفکر.
  23. حلی، حسن بن یوسف. (1413ق). محتلف الشیعة (ج9، چاپ دوم). قم: جامعۀ مدرسین.
  24. خرازی، سید محسن. (1422ق). عمدة الاصول (ج5). قم: مؤسسه در راه حق.
  25. خمینی، سید روح‌الله. (1426ق). الاجتهاد و التقلید (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی (ره).
  26. خوئی، سید ابوالقاسم. (1413ق). معجم رجال الحدیث (ج1، چاپ پنجم). بیروت:
    مدینة العلم.
  27. خوئی، سید ابوالقاسم. (1422ق). مصباح الاصول. قم: موسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
  28. خوئی، سید ابوالقاسم. (1434ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی (ج1، چاپ پنجم). نجف: مؤسسه الخوئی الاسلامیة.
  29. رشتی، سید کاظم. (1432ق). جواهر الحکم (ج1). بصره: شرکة الغدیر.
  30. سبحانی تبریزی، جعفر. (1410ق). کلیات فی علم الرجال. قم: مرکز مدریت حوزه علمیه قم.
  31. سجادی، سید مصطفی. (1397). مشروعیت تقلید از عالمان ‌دین. مجله پاسخ، شمارۀ12، صص 113-146.
  32. سید مرتضی، علی بن الحسین. (1376). الذریعة الی اصول الشریعة (ج2، چاپ اول). تهران: دانشگاه تهران.
  33. سید مرتضی، علی بن الحسین. (1405ق). رسائل (ج3، چاپ اول). قم: دار القرآن الکریم.
  34. سیستانی، سید علی. (1414ق). الرافد فی علم الأصول. قم: لیتوگرافی حمید.
  35. شرف‌الدین، عبدالحسین. (1404ق). النص و الاجتهاد. بیروت: ابومجتبی.
  36. صدر، سید حسن. (بی‌تا). تأسیس الشیعة. بی‌جا: شرکة النشر و الطباعة العراقیة.
  37. صدر، سید رضا. (1420ق). الاجتهاد و التقلید (چاپ دوم). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  38. صدر، سید محمدباقر. (1418ق). دروس فی علم الاصول (ج1، چاپ پنجم). قم: مؤسسه نشر الاسلامی.
  39. صدوق، محمد بن بابویه. (1403ق). معانی الاخبار (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  40. صدوق، محمد بن بابویه. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج4،1، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  41. صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1378). عیون اخبار الرضا (ج2، چاپ اول). تهران: نشر جهان.
  42. صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1395). کمال الدین (ج3،2، چاپ دوم). تهران: اسلامیه.
  43. طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان (ج19،13، چاپ پنجم). قم: مکتبة النشر الاسلامی.
  44. طبرسی، احمد بن علی. (1403ق). الاحتجاج (ج2،1، چاپ اول). مشهد: نشر مرتضی.
  45. طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). تهذیب الأحکام (ج2،1، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  46. طوسی، محمد بن حسن. (1409ق). اختیار معرفة الرجال (چاپ اول). مشهد: مؤسسه نشر داشگاه مشهد.
  47. طوسی، محمد بن حسن. (1417ق). عدة الاصول (ج2، چاپ اول). قم: محمدتقی علاقبندیان.
  48. علیدوست، ابوالقاسم. (1394). فقه و مصلحت. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  49. فاضل لنکرانی، محمد. (1381). اصول فقه شیعه (ج1، چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
  50. فاضل لنکرانی، محمد. (1414ق). تفصیل الشریعة (الاجتهاد و التقلید) (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  51. کراجکی، محمد بن علی. (1410ق). کنز الفوائد (ج2، چاپ اول). قم: دار الذخائر.
  52. کرمانی، محمد کریم خان. (بی‌تا). رساله علم الیقین، موجود در سایت: https://www.alabrar.info/library/J426_M41/f0000
  53. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج1، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  54. گنابادی، ملاسلطان محمد (سلطان علیشاه). (1379). مجمع السعادات. تهران: حقیقت.
  55. گنابادی، ملا سلطان محمد (سلطان علیشاه). (1384). ولایت نامه (چاپ دوم). تهران: حقیقت.
  56. گنابادی، ملا علی. (بی‌تا). صالحیه. بی‌نا: برگرفته از سایت:
https://rezatabandeh.com/library/sharh-e-aslehieh

  1. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار (ج57، چاپ دوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  2. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). مراة العقول (ج5،1، چاپ دوم). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  3. محسنی، سید میرآقا. (1371). نقدی بر اخباریگری. قم: دار النشر.
  4. محقق داماد، سید مصطفی. (1362). مباحثی از اصول فقه (ج3). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  5. مدرسی، سید حسین. (1368). مقدمه ای بر فقه شیعه. مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
  6. مرتضوی لنگرودی، محمدحسن. (بی‌تا). الدرر النضید فی الاجتهاد و الاحتیاط و التقلید (ج1). قم: اسماعیلیان.
  7. مظفر، محمدرضا. (1375). اصول الفقه (ج3،2، چاپ پنجم). قم: اسماعلیان.
  8. مفید، محمد بن محمد. (1413ق الف). جوابات اهل الموصل فی العدد و الرویة. قم: المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید.
  9. مفید، محمد بن نعمان. (1413ق ب). المسائل السرویة (چاپ اول). قم: المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید.
  10. مفید، محمد بن نعمان. (1413ق ج). المسائل الصاغانیة (چاپ اول). قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  11. مفید، محمد بن نعمان. (1394). رسائل فی الغیبة (ج1). قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود علیه السلام.
  12. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه (ج11،8، چاپ سى و دوم). ‌تهران: دار الکتب الاسلامیه‌.
  13. مکارم شیرازی، ناصر. (1428ق). انوار الاصول (ج3، چاپ دوم). قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب علیه السلام.
  14. المنصوری، حسین. (2012م). المعممون بالنفاق. انتشارات احمد بصری.
  15. مومن قمی، محمد. (1419ق). تسدید الاصول (ج2، چاپ اول). قم: النشر الاسلامی.
  16. نجاشی، احمد بن علی. (1365). رجال (چاپ ششم). قم: نشر الاسلامی تابعه لجماعة المدرسین.
  17. نراقی، محمدمهدی. (1388). انیس المجتهدین فی علم الأصول (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  18. وحید بهبهانی، محمدباقر. (1415ق). الفوائد الحائریة (چاپ اول). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  19. یوسفی‌مقدم، محمدصادق. (1387). درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن (ج8،2، چاپ اول). بی‌جا: مؤسسه بوستان کتاب.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 48
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 75