آمار

تعداد نشریات49
تعداد شماره‌ها2,304
تعداد مقالات33,405
تعداد مشاهده مقاله11,924,437
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,095,078
فهیمی تبار, حمید رضا, زینی وندنژاد, خدیجه, همتیان نجف آبادی, محدثه. (1402). روش شناسی تفسیری روایات ابن مسعود در تفسیر ابن کثیر. اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(2), 36-70. doi: 10.22081/jqss.2024.65607.1243
حمید رضا فهیمی تبار; خدیجه زینی وندنژاد; محدثه همتیان نجف آبادی. "روش شناسی تفسیری روایات ابن مسعود در تفسیر ابن کثیر". اسلام و مطالعات اجتماعی, 5, 2, 1402, 36-70. doi: 10.22081/jqss.2024.65607.1243
فهیمی تبار, حمید رضا, زینی وندنژاد, خدیجه, همتیان نجف آبادی, محدثه. (1402). 'روش شناسی تفسیری روایات ابن مسعود در تفسیر ابن کثیر', اسلام و مطالعات اجتماعی, 5(2), pp. 36-70. doi: 10.22081/jqss.2024.65607.1243
فهیمی تبار, حمید رضا, زینی وندنژاد, خدیجه, همتیان نجف آبادی, محدثه. روش شناسی تفسیری روایات ابن مسعود در تفسیر ابن کثیر. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1402; 5(2): 36-70. doi: 10.22081/jqss.2024.65607.1243

روش شناسی تفسیری روایات ابن مسعود در تفسیر ابن کثیر

مطالعات علوم قرآن
مقاله 2، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 16، اسفند 1402، صفحه 36-70    اصل مقاله (2.33 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2024.65607.1243
نویسندگان
حمید رضا فهیمی تبار1؛ خدیجه زینی وندنژاد* 2؛ محدثه همتیان نجف آبادی3
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان
3دانشجوی دکتری، علوم و قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد، نجف‌آباد. ایران.
تاریخ دریافت: 10 دی 1401،  تاریخ بازنگری: 19 مهر 1402،  تاریخ پذیرش: 26 بهمن 1402 
چکیده
چکیده
بررسی مبانی و قواعد تفسیری و روش‌شناسی تفاسیر مفسران از رویکردهایی است که مورد توجه قرآن‌پژوهان قرارگرفته است. بااین‌وجود روش‌شناسی نخستین مفسران قرآن کریم، کمتر مورد عنایت قرآن‌پژوهان بوده است. ازآنجاکه روایاتِ نخستین مفسران قرآن کریم پایه‌ساز تفاسیر روایی قرآن کریم است، دقت در روش‌شناسی روایات آنها امری بایسته است. تفسیر ابن‌کثیر دمشقی از تفاسیر سترگ اهل‌سنت حاوی روایات بسیاری از صحابه پیامبراکرم| است. با استقصایی تقریبی از نام ابن‌مسعود در این تفسیر تکرار نام او در این تفسیر قریب به 1600 مرتبه است که تقریباً نیمی از این تکرار به روایات تفسیری وی اختصاص دارد. واکاوی روایات تفسیری این صحابه جلیل‌القدر پیامبراکرم| به‌عنوان بنیان‌گذار مدرسه تفسیری کوفه در تفسیر ابن‌کثیر می‌تواند روش و رویکرد تفسیری ابن‌مسعود را نشان دهد. برشمردن و تحلیل روایات ابن‌مسعود به روش توصیفی - تحلیلی چنین بیان می‌نماید که روش این مفسر، جامعی از روش‌های تفسیری است که انحا متعددی از روش‌ها را دربردارد. او به‌سان یک مفسر لغوی با رویکرد ادبی، فقیهی سرشناس با رویکرد فقهی، مورخی آشنا به تاریخ و حوادث آن، عالمی آشنا به علوم قرآنی به‌عنوان نوع متأخر روش علمی تفسیر قرآن‌کریم، مفسری عقل‌گرا با رویکردی عقلی و درنهایت همچون مفسری از مدرسه اهل‌بیت ع، آشنا به روح کلی آیات قرآن‌کریم به تفسیر آیات قرآن در سایه آیات دیگر و روایات تفسیری رسیده از پیامبراکرم| پرداخته است.
کلیدواژه‌ها
ابن‌کثیر؛ ابن‌مسعود؛ روش‌شناسی؛ مبانی مفسر؛ قواعد تفسیری.  
عنوان مقاله [English]
Interpretation Methodology of Ibn Mas'ud's Narratives in Tafsir Ibn Kathir
نویسندگان [English]
Hamidreza Fahimitabar1؛ khadijeh zeinivandnejad2؛ mohaddeseh hematiyan3
1Associate professor, the Department of The Holy Quran Sciences and Hadith, University of Kashan, Kashan
2PhD student of Quran and Hadith Sciences, Kashan University
3A student of Quranic sciences at Qom University of Quranic Sciences and Education
چکیده [English]
Examining the principles and rules of interpretation and the methodology of interpreters' interpretations is one of the approaches that has attracted the attention of Qur’an scholars. However, the methodology of the first interpreters of the Holy Qur’an has been less considered by Qur’an scholars. Since the narratives of the first interpreters of the Holy Qur’an are the foundation of the narrative interpretations of the Holy Qur’an, accuracy in the methodology of their narratives is a necessary. Tafsir Ibn Kathir Dameshghi is one of the great interpretations of the Sunnis which contains many narratives of the companions of the Holy Prophet. According to a rough study on Ibn Mas'ud's name in this interpretation, his name is repeated nearly 1600 times, and almost half of this repetition is dedicated to his interpretation narratives. Analyzing the interpretation narratives of this great companion of the Holy Prophet, as the founder of the Kufa school of interpretation, in the interpretation of Ibn Kathir, can show method and approach of Ibn Mas'ud in interpretation. Considering and analyzing Ibn Mas'ud's narratives in a descriptive-analytical method shows that the method of this interpreter is a comprehensive interpretation method that includes many aspects of the methods. He is like a lexical interpreter with a literary approach, a famous jurist with a jurisprudential approach, a historian familiar with history and its events, a scholar familiar with Quranic sciences as the later type of scientific method of interpreting the Holy Qur’an, a rationalist interpreter with a rational approach, and finally as an interpreter from the Ahl al-Bayt school, familiar with the general spirit of the verses of the Holy Qur'an, deals with the interpretation of the verses of the Qur'an in the shadow of other verses and interpretation narratives received from the Holy Prophet
کلیدواژه‌ها [English]
Ibn Kathir, Ibn Mas'ud, methodology, the principles of the interpreter, rules of interpretation
مراجع
فهرست منابع

 

* قرآن کریم

  1. ابونعیم‌، احمد بن‌ عبداللّه. (1427ق)‌. حلیه الاولیاء و طبقات‌ الاصفیاء (ج1). بیروت‌: دارالکتاب العربی.
  2. ابن اسحاق، محمد. (1978م). سیرة ابن اسحاق (السیر و المغازی). بیروت: دار الفکر.
  3. ابن حزم، علی بن احمد. (بی‌تا). الاحکام فی اصول الاحکام (ج2). قاهره: زکریا علی یوسف.
  4. ابن‌خلدون، عبدالرحمن. (1391). مقدمه ابن خلدون (مترجم: محمد پروین‌گنابادی). تهران: شرکت انتشارات علمی.
  5. ابن‌سعد، محمد بن سعد. (1410ق). الطبقات الکبرى (ج2). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  6. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله. (1412ق). الاستیعاب فی معرفة‌الاصحاب (ج3). بیروت:
    دار الجیل.
  7. ابن هشام، عبدالملک. (1955م). السیرة النبویة (ج1). قاهره: بی‌نا.
  8. ابن‏کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر) (ج1، 2، 4، 5، 6 و 7). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  9. الارناؤوط، محمود. (1421ق). ابن‌کثیر و کتابه التفسیر. نشریه التراث العربی، 79،
    صص 150-156.
  10. ایازی، محمدعلی. (1380). قرآن و فرهنگ زمانه. رشت: کتاب مبین.
  11. ایزدی مبارکه، کامران. (1376). شروط و آداب تفسیر و مفسر. تهران: امیرکبیر.
  12. ایماندار، حمید؛ ملازاده، رضا. (1397). سلفی‌گری در رویکرد کلامی ابن‌کثیر دمشقی با محوریت واکاوی وی در امور ماورائی. معرفت، 27(244)، صص 81-92.
  13. بابایی، علی‌اکبر. (1381). مکاتب تفسیری (ج۲). تهران: سمت.
  14. بحیرایی، نسرین. (1388). منابع علوم و تفسیر قرآن تا پایان قرن پنجم هجری قمری. تهران: فرهنگ سبز.
  15. بلاذری، احمد بن یحیی. (1417ق). الانساب الاشراف (ج11، محققان: سهیل زکار وریاض الزرکلی). بیروت: دارالفکر.
  16. جوادی آملی، عبدالله. (1383). تفسیر تسنیم (ج1). قم: اسراء.
  17. حاکم نیشابوری، محمد. (1411ق). المستدرک علی الصحیحین (ج3). بیروت: دارالکتب العلمیه.
  18. حمد، غانم قدوری. (1376). ترجمه رسم الخط مصحف. قم: اسوه.
  19. خانی، حامد. (1393). اندیشه اخلاقی ابن مسعود. مجله پژوهش‌نامه اخلاق، 4(24)،
    صص 125- 142.
  20. خوئی، ابوالقاسم. (1375). البیان فی تفسیر القرآن (مترجم: محمد صادق نجمی). تبریز: انتشارات دانشگاه.
  21. ذهبی، محمد السید حسین. (بی‌تا). التفسیر والمفسرون (ج1). القاهرة: مکتبة وهبة.
  22. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم.
  23. رستمی، علی‌اکبر. (1380). آسیب‌شناسی و روش‌شناسی تفسیر معصومان^. تهران: کتاب مبین.
  24. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1392). درسنامه مبانی و قواعد تفسیر. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  25. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1393). منطق تفسیر قرآن (4). قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  26. الزرقانی المالکی، ابوعبدالله محمدبن‌عبدالباقی. (1996م). شرح الزرقانی على المواهب اللدنیة بالمنح المحمدیة (ج1). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  27. سجستانی، ابن ابی داود. (1355ق). سنن ابی داوود. بیروت: المکتبة العصریة.
  28. شاه‌پسند، الهه. (1397). رویکرد ادبی- معنایی به قرائات خلاف رسم مصحف در متون قرن سوم مطالعۀ موردی قرائت ابن‌مسعود در معانی القرآن فراء. مجله مطالعات قرآن و فرهنگ اسلامی، 2(7)، صص 21-39.
  29. شاهین، عبدالصبور. (2007م). تاریخ القرآن. مصر: نهضة مصر.
  30. شهیدی صالحی، عبدالحسین. (1381). تفسیر و تفاسیر شیعه. قزوین: حدیث امروز.
  31. الصالح، صبحی. (2000م). مباحث فی علوم القرآن. بیروت: دار العلم للملایین.
  32. صفار، محمد بن حسن. (1404ق)‏. بصائر الدرجات. قم: مکتبة آیة الله المرعشی&.
  33. طاهری، حبیب‌الله. (1377). درس‌هایی از علوم قرآنی (ج2). قم: اسوه.
  34. طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  35. علوی‌مهر، حسین. (1381). روش‌ها و گرایش‌های تفسیری. قم: اسوه.
  36. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین (ج6). قم: هجرت.
  37. القشیری النیشابوری، مسلم بن حجاج. (1329ق). صحیح مسلم (ج4). استامبول: دارالطباعه.
  38. مروتی، سهراب. (1381). پژوهشی پیرامون تاریخ تفسیر قرآن کریم (سده نخست هجری). تهران: رمز.
  39. معرفت، محمدهادی. (1379). تفسیر و مفسران. قم: موسسه فرهنگی التمهید.
  40. ملکیان، محمدباقر. (1388). علوم قرآن در تفسیر المیزان و آثار علامه طباطبایی. تهران: اسوه.
  41. مهدوی‌راد، محمدعلی. (1382). آفاق تفسیر. تهران: هستی نما.
  42. مؤدب، رضا. (1386). مبانی تفسیر قرآن. قم: دانشگاه قم.
  43. نجفی، روح اله. (1395). کارکرد قرائت عبدالله ابن مسعود در تبیین آیات الاحکام. مجله علوم قرآن و حدیث، 48(96)، صص 139-161.
  44. نفیسی، شادی. (1392). تفسیرعلمی. دانشنامه جهان اسلام.
 

 

References

* The Holy Qur’an

  1. Abu Naim, A. (1427 AH). Heliya al-Awlia va Tabaqat al-Asfia (Vol. 1). Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. [In Arabic]
  2. Al-Arnavut, M. (1421 AH). Ibn Kathir va Kitabuhu al-Tafsir. Al-Torath Al-Arabi, 79, pp. 150-156. [In Arabic]
  3. Alavi Mehr, H. (1381 AP). Interpretive methods and tendencies. Qom: Osweh. [In Persian]
  4. Al-Qashiri Al-Neishaburi, M. (1329 AH). Sahih Muslim (Vol. 4). Istanbul: Darul Taba’ah. [In Arabic]
  5. Al-Saleh, S. (2000). Mabahith fi Olum al-Qur'an. Beirut: Dar al-Ilm le al-Mala’een. [In Persian]
  6. Al-Zarqani al-Maleki, A. (1996). Sharh al-Zarqani ala al-Mawahib al-Diniya be al-Manh al-Muhammadiyah (Vol. 1). Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya.
  7. Ayazi, M. A. (1380 AP). Qur'an and contemporary culture. Rasht: Mobin Book. [In Persian]
  8. Babaei, A. A. (1381 AP). Interpretive schools (Vol. 2). Tehran: Samt. [In Persian]
  9. Bahirai, N. (1388 AP). Sources of science and interpretation of the Qur'an until the end of the fifth century AH. Tehran: Farhang Sabz. [In Persian]
  10. Belazari, A. (1417 AH). Al-Ansab al-Ashraf (Vol. 11, S, Zakkar., & r, Al-Zarkali, Ed.). Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic]
  11. Farahidi, Kh. (1410 AH). Kitab Al-Ain (Vol. 6). Qom: Hejrat. [In Arabic]
  12. Hakim Neishaburi, M. (1411 AH). Al-Mustadrak ala Al-Sahihayn (Vol. 3). Beirut: Dar al-Kitab al-Ilmiya. [In Arabic]
  13. Hamad, Q. Q. (1376 AP). Translation of Mushaf script. Qom: Osweh. [In Persian]
  14. Ibn Abdul Bir, Y. (1412 AH). Al-Istiyab fi Marafah al-Ashab (Vol. 3). Beirut: Dar Al-Jail. [In Arabic]
  15. Ibn Hazm, A. (n.d.). Al-Ahkam fi Usul Al-Ahkam (Vol. 2). Cairo: Zakaria Ali Yusuf.
  16. Ibn Husham, A. (1955). Al-Sirah Al-Nabawiya (Vol. 1). Cairo.
  17. Ibn Ishaq, M. (1978). Biography of Ibn Ishaq (Al-Seir va Al-Maghazi). Beirut: Dar al-Fikr.
  18. Ibn Kathir Dameshghi, E. (1419 AH). Tafsir al-Qur'an al-Azeem (Ibn Kathir) (Vol. 1, 2, 4, 5, 6 & 7). Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya. [In Arabic]
  19. Ibn Khaldoun, A. (1391 AP). Introduction of Ibn Khaldoun (M. P, Ghonabadi, Trans.). Tehran: Scientific Publishing Company. [In Persian]
  20. Ibn Saad, M. (1410 AH). Tabaqat al-Kubra (Vol. 2). Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya. [In Arabic]
  21. Imandar, H., & Molazadeh, R. (1397 AP). Salafism in the theological approach of Ibn Kathir of Damascus, focusing on his analysis of transcendental affairs. Ma’arefet, 27(244), pp. 81-92. [In Persian]
  22. Izadi Mobarakeh, K. (1376 AP). Terms and customs of interpretation and commentator. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
  23. Javadi Amoli, A. (1383 AP). Tafsir Tasnim (Vol. 1). Qom: Israa. [In Persian]
  24. Khani, H. (1393 AP). Ethical thought of Ibn Masoud. Research Journal of Ethics, 4(24), pp. 125-142. [In Persian]
  25. Khoei, A. (1375 AP). Al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an (M. S, Najmi, Trans.). Tabriz: University Press. [In Persian]
  26. Mahdavirad, M. A. (1382 AP). Afaq Tafsir. Tehran: Hasti Nama. [In Persian]
  27. Malekian, M. B. (1388 AP). Qur'anic sciences in Tafsir al-Mizan and the works of Allameh Tabatabaei. Tehran: Osweh. [In Persian]
  28. Marefet, M. H. (1379 AP). Interpretation and Interpreters. Qom: al-Tamhid Cultural Institute. [In Persian]
  29. Moadeb, R. (1386 AP). Basics of interpretation of the Qur'an. Qom: Qom University. [In Persian]
  30. Morowati, S. (1381 AP). A study on the history of interpretation of the Holy Quran (first century of Hijri). Tehran: Ramz. [In Persian]
  31. Nafisi, Sh. (1392 AP). Scientific interpretation. Encyclopedia of Islamic World. [In Persian]
  32. Najafi, R. (1395 AP). The function of Abdullah Ibn Masoud's recitation in explaining the verses of Al-Ahkam. Journal of Quranic and Hadith Sciences, 48(96), pp. 139-161. [In Persian]
  33. Ragheb Esfahani, H. (1412 AH). Al-Mufradat fi Gharib al-Qur'an. Beirut: Dar al-Ilm. [In Arabic]
  34. Rezaei Esfahani, M. A. (1392 AP). Textbook of the basics and rules of interpretation. Qom: Al-Mustafa International Translation and Publishing Center. [In Persian]
  35. Rezaei Esfahani, M. A. (1393 AP). The logic of interpretation of the Qur'an (4). Qom: Al-Mustafa International Translation and Publishing Center. [In Persian]
  36. Rostami, A. A. (1380 AP). Pathology and methodology of interpretation of Masooman. Tehran: Kitab Mobin. [In Persian]
  37. Safar, Muhammad bin Hassan. (1404 AH). Basaer al-Deraj. Qom: Ayatollah al-Marashi's library. [In Arabic]
  38. Sajestani, I. (1355 AH). The traditions of Abi Dawood. Beirut: Al-Maktaba al-Asriya. [In Arabic]
  39. Shahidi Salehi, A. (1381 AP). Tafsir and interpretations of Shia. Qazvin: Hadithe Emrooz. [In Persian]
  40. Shahin, A. (2007). History of the Qur'an. Egypt: Nihzah Misr.
  41. Shahpasand, E. (1397 AP). Literary-semantic approach to readings against the custom of Mushaf in texts of the third century, a case study of Ibn Mas'ud's readings in the meanings of Al-Quran Fara. Journal of Qur'an and Islamic Culture Studies, 2(7), pp. 21-39. [In Persian]
  42. Tabatabaei, S. M. H. (1390 AH). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an (Vol. 1). Beirut: Mu’asisah al-A’alami le al-Matbu’at. [In Arabic]
  43. Taheri, H. (1377 AP). Lessons from Quranic sciences (Vol.2). Qom: Osweh. [In Persian]
  44. Zahabi, M. (n.d.). Al-Tafsir va al-Mufasiroun (Vol. 1). Cairo: Maktaba Wahaba.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 3,264
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 52