دنیای اسرار آمیز ضرب المثل ها

میزگرد بچه‌ها(30)

دنیای اسرارآمیز ضرب‌المثل‌ها

گفت‌وگو: طیبه رضوانی

شرکت‌کنندگان:

فاطمه رمضانی، نُه‌ساله

فاطمه مددی، یازده‌ساله

امیرحسین کریمی‌نیا، دوازده‌ساله

همه‌ی آدم‌ها برای خودشان رازهایی دارند که دل‌شان نمی‌خواهد کسی از آن‌ها باخبر شود. ضرب‌المثل‌ها هم رازهایی دارند؛ اما فرق‌شان با آدم‌ها در این است که اصلاً ناراحت نمی‌شوند، اگر کسی سر از رازشان دربیاورد؛ تازه خیلی هم خوش‌حال می‌شوند! موافقید امروز کمی به صندوقچه‌ی اسرار ضرب‌المثل‌ها سرک بکشیم؟

برای اولین سؤال، بگویید ضرب‌المثل‌ها چیستند؟

فاطمه رمضانی: جمله‌های پندآموزند.

فاطمه مددی: جمله‌های کوتاهی که یا به صورت شعرند یا به صورت نثر.

امیرحسین: هر ضرب‌المثلی یک پیام اخلاقی دارد و ما را به فکر کردن وادار می‌کند؛ مثل: تن آدمی شریف است به جان آدمیّت/ نه همین لباس زیباست نشان آدمیّت.

به نظر شما ضرب‌المثل‌ها از کجا آمده‌اند؟

فاطمه رمضانی: از گذشته‌ها و قصه‌هایی که مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها تعریف می‌کنند.

فاطمه مددی: بعضی‌ها هم از شعرهای خیلی مشهور گرفته شدند؛ مثل: بنی‌آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند.

امیرحسین: بعضی از ضرب‌المثل‌ها را افراد دانای جامعه در صحبت‌های‌شان به کار می‌برده‌اند؛ بعد بقیه هم خوش‌شان آمده و آن‌قدر تکرار کرده‌اند تا به ‌صورت مَثَل درآمده است.

به نظر شما استفاده از ضرب‌المثل چه فایده‌هایی دارد؟

فاطمه رمضانی: ضرب‌المثل‌ها چون کوتاه و قشنگ‌اند، خیلی دل‌نشین هستند.

فاطمه مددی: ضرب‌المثل‌ها فایده‌ی‌شان این است که جای توضیح بیش‌تر را می‌گیرند؛ مثلاً نیازی نیست که ما برای رساندن پیام‌ خود، یک‌عالمه حرف بزنیم؛ بلکه با یک جمله‌ی کوتاه، منظورمان را می‌رسانیم.

امیرحسین: گاهی برای این‌که مستقیم چیزی را به کسی تذکر ندهیم و ناراحتش نکنیم، از مَثَل استفاده می‌کنیم.

فکر می‌کنید هنوز هم می‌شود ضرب‌المثل جدید تولید کرد؟

امیرحسین: بله؛ چون شرایط فرهنگی عوض شده و ما می‌توانیم با توجه به شرایط جدید، ضرب‌المثل‌های مناسبی بسازیم.

فاطمه مددی: کشورهای دیگر هم ضرب‌المثل‌های قشنگی دارند که اگر به زبان فارسی ترجمه شوند، خیلی خوب است.

حالا که در ماه فروردین هستیم، هر کدام یک ضرب‌المثل بهاری بگویید.

امیرحسین: بُزک نمیر بهار میاد/ کُمبزه با خیار میاد.

فاطمه رمضانی: با یک گل بهار نمی‌شه.

فاطمه مددی: سالی که نکوست، از بهارش پیداست!