آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,991,322 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,704,261 |
«تعارف» و «تعامل معروف» دو اصل بنیادین در فرایند تمدنی | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 4، دوره 20، شماره 80، دی 1394، صفحه 77-100 اصل مقاله (342.05 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| فاطمه مرادی | ||
| پژوهشگر علوم قرآنی در جامعة الزهراء | ||
| تاریخ دریافت: 28 تیر 1395، تاریخ پذیرش: 28 تیر 1395 | ||
| چکیده | ||
| اگر تمدن را به‌معنای کلان‌ترین نظام فرایندیِ مناسبات انسانی بدانیم، فراتر از آن نمی‌توان واحد اجتماعیِ فراخ‌تری را تصور و تأسیس کرد، آن‌گاه این پرسش مطرح می‌شود که چه عوامل بنیادینی می‌توانند چنین واحد کلان اجتماعی را آن‌هم در شرایط متنوع فرهنگی معاصر پدید آورند؟ در این مقاله به دو عنصر بنیادین قرآنی تأکید می‌شود که می‌توانند در ساخت کلان‌ترین نظام مناسبات انسانی آن‌هم در وضعیت آشفتۀ تنوع‌های فرهنگی امروزی نقش‌آفرینی کنند: 1. اصل «تعارف»؛ 2. اصل «تعامل به معروف». قرآن، عنصر «تعارف» را بر تفکیک عناصر مشترک اخلاقی، عرفانی و اجتماعی از یکدیگر استوار می‌کند، و «تعامل معروف» («معاشرت» یا «مصاحبت» معروف) را نیز که می‌تواند برآمده از همان عنصر تعارف باشد، بر ایجاد مناسبات انسانیِ مبتنی بر کرامت، عدالت، احسان و محبت پایه‌ریزی می‌کند. این نظریۀ قرآنی در مواجهه با تفاوت‌ها و تنوع‌های اجتماعی و فرهنگی، نظریه‌ای ایجابی و سازنده است که نه‌تنها تساهل و تسامح (رویکرد سلبی در تحمل یکدیگر) در جامعه را موجب می‌شود، بلکه فراتر از آن بر جنبه‌های اصلاحی و اخلاقیِ نهفته در هر آفریدۀ متفاوت در صورت‌بندی تمدنی تأکید می‌ورزد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تمدن؛ تفاوت؛ تعارف؛ تساهل و تعامل معروف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Mutual Acquaintance and Good Mutual Treatment as Two Fundamental Foundations of a Civilizational Process | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fatemeh Moradi | ||
| Researcher of Quranic Sciences, Jami’a al-Zahra. | ||
| چکیده [English] | ||
| If we take the civilization to be the largest procedural system of human interactions such that no larger social unit can be imagined or established, then the question arises of what fundamental factors can bring about such a large-scale social unit, especially in circumstances of cultural variety. In this paper, we emphasize on two fundamental Quranic elements that can play a role in the construction of the largest-scale system of human interactions in the chaotic circumstances of today’s cultural variety: (a) the principle of “Ta’aruf” (mutual acquaintance) and (b) the principle of “Ta’amul bi l-ma’ruf” (good mutual treatment). The Quran bases the element of ta’aruf on a distinction among common ethical, mystical and social components, and bases “ta’amul bi l-ma’ruf” on dignity, beneficence and love. This Quranic theory is a positive, constructive theory in the face of social and cultural varieties and differences leading not only to tolerance in the society (negative approach), but also to corrective and ethical aspects of each different creature in the formulation of a civilization. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| civilization, Different, Ta’aruf, tolerance, Ta’amul bi l-ma’ruf | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم، ترجمه فولادوند. * نهج البلاغه، ترجمه فیض الاسلام. 1. ابن منظور، محمد بن مکرم (1408 ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 2. احمد بن زکریا (1404)، معجم المقاییس اللغه، بی‌جا: مکتب الأعلام الإسلامی. 3. آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه. 4. تمیمی آمدی، عبد الواحدبن محمد (بی‌تا)، تصنیف غرر الحکم وَدُرر الحکم، قم: مکتب الأعلام الإسلامی. 5. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن، چاپ اول، بیروت و دمشق: دار العلم و الدار الشامیه. 6. هانتینگتون، ساموئل (1382)، «برخورد تمدن‌ها»، در: نظریه برخورد تمدن‌ها، هانتینگتون و منتقدانش، ترجمه و ویراسته مجتبی امیری، چاپ چهارم، تهران: وزارت امور خارجه. 7. زمخشری، محمود (1407)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتب العربی. 8. شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم (1412ق)، فی ظلال القرآن، چاپ هفدهم، بیروت و قاهره: دار الشروق. 9. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 10. طبرسی، فضل بن حسن (1360)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه مترجمان، تهران: فراهانی. 11. طوسی، محمدبن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 12. فضل الله، سید محمدحسین (1419 ق)، تفسیر من وحی القرآن، چاپ دوم، بیروت: دار الملاک للطباعة والنشر. 13. ـــــــــــــــ (1381)، دنیای زن، ترجمه دفتر پژوهش سهروردی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی. 14. ـــــــــــــــ (1383)، زن از نگاهی دیگر، ترجمه مجید مرادی، تهران: امیرکبیر. 15. فیض کاشانی، ملا محسن (1415)، تفسیر الصافی، چاپ دوم، تهران: الصدر. 16. قمی مشهدی، محمد بن رضا (1368)، کنز الدقائق وبحر الغرائب، چاپ اول، تهران: وزارت ارشاد اسلامی. 17. مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. 18. مطهری، مرتضی (1370)، بیست گفتار، چاپ هفتم، قم: صدرا. 19. ـــــــــــــــ (1379)، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ سی و پنجم، قم: صدرا. 20. ـــــــــــــــ (1371)، فلسفه اخلاق، تهران: صدرا. 21. میلاد، زکی (2008)، المسئله الحضاریه، کیف نبتکر مستقبلنا فی عالم متغیر، بیروت: مرکز الحضارة لتنمیة الفکر اسلامی. 22. Babaei, Habibollah (2015), “The Quran Status Amid Islamic Civilization Sources,” Mplement NG Qur'anic Values in Society, Robiatul Adawiyah Mohd (ed.), Malaysia: Universiti Sains Islam. 23. Bruce, Mazlish (2001), “Civilization in a Historical and Global Perspective,” International Sociology, 16.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,304 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 982 |
||