تعداد نشریات | 54 |
تعداد شمارهها | 2,387 |
تعداد مقالات | 34,316 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,993,483 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,705,626 |
تأملى در بحث خودگرایى و دگرگرایى | ||
نقد و نظر | ||
مقاله 17، دوره 8، شماره 32-31، مهر 1382، صفحه 383-403 اصل مقاله (186.12 K) | ||
نوع مقاله: تخصصی | ||
نویسنده | ||
منصور نصیری | ||
تاریخ دریافت: 27 مرداد 1395، تاریخ پذیرش: 27 مرداد 1395 | ||
چکیده | ||
یکى از پرسش هاى مهمى که فرا روى آدمى, به عنوان موجودى مدرک و مختار, قرار مى گیرد, مربوط به هدف کارها و رفتارهایش مى باشد. انگیزه و هدف نهایى کارها و رفتارهاى ما چیست؟ آیا هدف غایى افعال آدمى تأمین نفع شخصى, رفاه یا خوشبختى خود فرد است یا آن که کارها و رفتارهایى وجود دارد که انگیزه غایى فرد از انجام آن ها نه تأمین نفع شخصى و یا رفاه و خوشبختى خود, بلکه تأمین خیر, رفاه یا خوشبختى دیگران است؟ در پاسخ به این پرسش دو رویکرد کلى در میان فیلسوفان اخلاق وجود دارد: 1. خودگرایى; 2. دگرگرایى. گزینش یکى از این دو رویکرد, به تعبیر هنرى سیجویک یکى از مسائل اصلى فلسفه اخلاق است. در این مقاله به بررسى اجمالى این مسئله خواهیم پرداخت. مسئله خودگرایى و دگرگرایى را از دو زاویه بررسى کرده اند: 1. بعد روان شناختى, که توصیفى بوده و به توضیح و توصیف ساختار روانى انسان ها در انجام کارها و رفتارهاى گوناگون شان مى پردازد و آن چه را که مردم, در واقع, بر آن هستند تبیین مى کند, بدون آن که توصیه اى درباره چگونگى رفتار انسان ها یا حکم و قضاوتى نسبت به درست یا نادرست بودن آن ها داشته باشد 2. بعد اخلاقى, که توصیه اى بوده و با ارائه توصیه هایى براى مردم مشخص مى کند که مردم چگونه باید رفتار کنند. از آن جا که یکى از دلایل عمده معتقدان به خودگرایى اخلاقى (ethical egoism) اعتقاد به خودگرایى روان شناختى (psychological egoism) است, در این مقاله نخست به بحث خودگرایى روان شناختى و بررسى استدلال هایى در اثبات این نظریه پرداخته و آن گاه نظریه خودگرایى اخلاقى را پى خواهیم گرفت. | ||
عنوان مقاله [English] | ||
تأملى در بحث خودگرایى و دگرگرایى | ||
نویسندگان [English] | ||
Mansour Nasiri | ||
چکیده [English] | ||
یکى از پرسش هاى مهمى که فرا روى آدمى, به عنوان موجودى مدرک و مختار, قرار مى گیرد, مربوط به هدف کارها و رفتارهایش مى باشد. انگیزه و هدف نهایى کارها و رفتارهاى ما چیست؟ آیا هدف غایى افعال آدمى تأمین نفع شخصى, رفاه یا خوشبختى خود فرد است یا آن که کارها و رفتارهایى وجود دارد که انگیزه غایى فرد از انجام آن ها نه تأمین نفع شخصى و یا رفاه و خوشبختى خود, بلکه تأمین خیر, رفاه یا خوشبختى دیگران است؟ در پاسخ به این پرسش دو رویکرد کلى در میان فیلسوفان اخلاق وجود دارد: 1. خودگرایى; 2. دگرگرایى. گزینش یکى از این دو رویکرد, به تعبیر هنرى سیجویک یکى از مسائل اصلى فلسفه اخلاق است. در این مقاله به بررسى اجمالى این مسئله خواهیم پرداخت. مسئله خودگرایى و دگرگرایى را از دو زاویه بررسى کرده اند: 1. بعد روان شناختى, که توصیفى بوده و به توضیح و توصیف ساختار روانى انسان ها در انجام کارها و رفتارهاى گوناگون شان مى پردازد و آن چه را که مردم, در واقع, بر آن هستند تبیین مى کند, بدون آن که توصیه اى درباره چگونگى رفتار انسان ها یا حکم و قضاوتى نسبت به درست یا نادرست بودن آن ها داشته باشد 2. بعد اخلاقى, که توصیه اى بوده و با ارائه توصیه هایى براى مردم مشخص مى کند که مردم چگونه باید رفتار کنند. از آن جا که یکى از دلایل عمده معتقدان به خودگرایى اخلاقى (ethical egoism) اعتقاد به خودگرایى روان شناختى (psychological egoism) است, در این مقاله نخست به بحث خودگرایى روان شناختى و بررسى استدلال هایى در اثبات این نظریه پرداخته و آن گاه نظریه خودگرایى اخلاقى را پى خواهیم گرفت. | ||
مراجع | ||
پى نوشت ها: 1. Sober Elliott, زPsychological Egoismس in: The Black Well Guide to Ethical Theory, ed. Hugh Laflletle, (Blackwell Publishers, 2000), p.129. and Bowie Robert A., Ethical Studies, (Nelson Thornes, 2001), p.152. خود دانکن جونز این استدلال را مردود دانسته است. 9. Feinberg, p.63. 13. این سخن نادرست است. رسیدن به خواسته, از این حیث که رسیدن به خواسته است, لذت بخش است, ولى مى تواند از حیث دیگرى, مثلاً این که با نقض قواعد اخلاقى حاصل آمده است, پشیمانى آور باشد. از همین رو, خود فاینبرگ در جمله بعد به طور ضمنى این نکته را تأیید مى کند. 14. Ibid, p.65. 24. سودگرایى داراى سه قرائت یا سه صورت است: 1. نظریه اى که به فراهم ساختن بیش ترین غلبه خیر بر شرّ براى فاعل توصیه مى کند. 2. نظریه اى که به فراهم ساختن بیش ترین غلبه خیر بر شر براى گروهى از انسان ها توصیه مى کند. 3. نظریه اى که به فراهم ساختن بیش ترین غلبه خیر بر شر براى همه انسان ها توصیه مى کند. سودگرایى فقط بنا به دو قرائت یا دو صورت سوم دگرگرایانه خواهد بود. 27. Palmer, p.34. 33. ر.ک: هاسپرس, جان, درآمدى به تحلیل فلسفى, ترجمه موسى اکرمى, تهران, طرح نو, ج1, 1379, ص612. 34. Lawrence, Blum زAltruismس in: Encyclopedia of Ethics, eds. Beker, Vol.1, p.36. 36. بشیریه, حسین, تاریخ اندیشه هاى سیاسى در قرن بیستم, لیبرالیسم و محافظه کارى2, ص33. 37. Mackinnon, p.24. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,018 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 418 |