آمار

تعداد نشریات48
تعداد شماره‌ها2,296
تعداد مقالات33,250
تعداد مشاهده مقاله11,862,092
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,043,974
فعالی, محمدتقی. (1379). مکاشفه یا تجربه عرفانى. اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(شماره 24-23), 162-188.
محمدتقی فعالی. "مکاشفه یا تجربه عرفانى". اسلام و مطالعات اجتماعی, 6, شماره 24-23, 1379, 162-188.
فعالی, محمدتقی. (1379). 'مکاشفه یا تجربه عرفانى', اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(شماره 24-23), pp. 162-188.
فعالی, محمدتقی. مکاشفه یا تجربه عرفانى. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1379; 6(شماره 24-23): 162-188.

مکاشفه یا تجربه عرفانى

نقد و نظر
مقاله 5، دوره 6، شماره 24-23، تیر 1379، صفحه 162-188    اصل مقاله (289.03 K)
نوع مقاله: تخصصی
نویسنده
محمدتقی فعالی
تاریخ دریافت: 05 مهر 1395،  تاریخ پذیرش: 05 مهر 1395 
چکیده
همیت و جایگاه موضوع
در دو قرن اخیر, مسأله (تجربه دینى) براى دین پژوهان و دانش وران و آنان که به رشد مطالعات دینى علاقه مند بوده اند, موضوعى اساسى و حیاتى بوده است. در این دو سده, دین هماره امرى تجربى تلقى شده است و نگرش گزاره اى نسبت به دین آهسته آهسته از صحنه تحقیقات دین شناسانه به کنارى خزیده است. حیات دینى مجموعه اى از عقاید و یا آداب و مناسک خاصى نیست, بلکه جنبه اى از تجربه دینى را در اختیار انسان قرار مى دهد.
هرچند خود پدیده تجربه دینى سابقه اى طولانى داشته, فراگیر و همگانى است, اما اندیشه تجربه دینى به عنوان یک مسأله و یک نظریه, جدید و نو است. ظهور این مفهوم به اواخر قرن هجدهم باز مى گردد, که بیشتر تحت تأثیر طرح فریدریش شلایرماخر Friedrich Schleiermacher (1768ـ1834) مطرح شد. مطالعه زمینه هاى تاریخى ما را با این واقعیت آشنا مى کند که عواملى چند, شرایط را براى اعلام برنامه شلایرماخر فراهم ساخت.الهیات طبیعى (Natural Theology) که از سوى توماس آکویناس Thomas Aquinas (حدود 1224ـ1274) شدیداً حمایت مى شد با فرا رسیدن عصر جدید به افول گرایید. دیوید هیوم David Hume (1711ـ1776) بیش از همه در مخالفت با الهیات طبیعى نقش داشت. او با تکیه بر مبانى تجربه گروى, ارکان و عناصر مختلف الهیات طبیعى, مانند برهان نظم و برهان معجزه, را مورد تردید قرار داد و از این طریق آن را با انتقاد جدى مواجه ساخت. در این هنگام, حفظ دین و ارائه توجیه معقولى از دیانت نیازمند طرحى جدید بود. شلایرماخر با تأکید, اعلان کرد که ادله اثبات خدا پوسته دین را تشکیل مى دهد, اما قلب دین تجربه است و از این رو دین مى تواند به حیات خود ادامه دهد.
عنوان مقاله [English]
مکاشفه یا تجربه عرفانى
نویسندگان [English]
Mohammad Taghi Faali
مراجع
پى نوشتها:
1. از آنجا که تجربه عرفانى یکى از انواع تجربه دینى است و حکم آن شامل تجربه عرفانى نیز مى شود, تکیه بحث بیشتر بر تجربه دینى قرار گرفت.
2. محى الدین بن عربى, فصوص الحکم, با مقدمه قیصرى, قم, انتشارات بیدار, ص33.
3. خواجه عبدالله انصارى, شرح منازل السائرین, تهران, کتابخانه علمیه حامدى, 1354, ص222.
4. نهج البلاغه, صبحى صالح, خطبه 220.
5. محى الدین بن عربى, الفتوحات المکیه, بیروت, دار احیاء التراث العربى, ج1, ص56.
6. همان, ج3, در حواشى, ص89.
7. ابن سینا, عبدالله, الاشارات و التنبیهات, تهران, دفتر نشر کتاب, 1403, ج3, ص378.
8. به نقل از: پترسون, مایکل و…, عقل و اعتقاد دینى, ترجمه احمد نراقى و ابراهیم سلطانى, تهران, طرح نو, 1376, ص35; ر.ک: فعالى, محمدتقى, درآمدى بر معرفت شناسى دینى معاصر, قم, معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامى, 1377.
9. گیسلر, نورمن, فلسفه دین, ترجمه حمیدرضا آیت اللّهى, تهران, انتشارات حکمت, 1375, ص33ـ22.
10. Davis. C. F. The Evidential Force of Religious Experience (Oxford University Press, 1989) pp.29-66.
11. Ibid, p.42.
12. Otto. R, The Idea of The Holy, tr. J. W. Harvey (London, Oup, 1958) pp.
13. James. W, The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature (Collins Fount Paperback 1977).
جیمز, ویلیام, دین و روان, ترجمه مهدى قائنى, تهران, انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى, 1372, ص64 ـ61.
* به قول سعدى:
حدیث عشق چه داند کسى که در همه عمر
14. جیمز, ویلیام, پیشین, ص122.
15. فصوص الحکم, ص35ـ33; آشتیانى, جلال الدین, شرح مقدمه قیصرى, قم, دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم, 1370, ص565 ـ543.
16. آشتیانى, جلال الدین, پیشین, ص585 ـ 565.
17. محى الدین بن عربى, الفتوحات المکیه, بیروت, دار احیاء التراث العربى, ج2, ص505.
18. همان, ج2, ص318.
19. محى الدین بن عربى, تحفة السفرة الى حضرة البردة, ص6و7.
20. محى الدین بن عربى, الفتوحات المکیه, ج1, ص254; جهانگیرى, محسن, محى الدین بن عربى, تهران, دانشگاه تهران, 1375, ص240ـ212.
21. نجم رازى, مرصاد العباد, تهران, شرکت انتشارات علمى و فرهنگى, 1365, ص315ـ306.
22. شیمل, آن مارى, ابعاد عرفانى اسلام, ترجمه و توضیحات دکتر عبدالرحیم گواهى, تهران, دفتر نشر فرهنگ اسلامى, 1377, ص326ـ 325.
23. منبع ش2, فصل 6و7, صدرالمتألهین, الاسفار الاربعه, ج1, ص195.
24. Otto. R, The Idea of The Holy, tr. J. W. Harvey (London, Oup), 1958.
25. استیس, والتر, عرفان و فلسفه, ترجمه بهاء الدین خرمشاهى.
26. ابن سینا, الاشارات والتنبیهات, ج2, ص294ـ292.
27. حسینى تهرانى, محمدحسین, رساله لب اللباب, تهران, حکمت, ص165ـ161.
28. محى الدین بن عربى, الفتوحات المکیه, ج1, ص42.
29. همان, ج4, ص315; ر.ک: انشاء الدوائل, ص10.
30. Schleiermacher, F. The Christian Faith (Edinburgh: T. T. Clark, 1928) p.17.
31. Otto. R, The Idea of The Holy, p.1.
32. Hick, J. Philosophy of Religion (Prentice-Hall, Inc, 1990) pp.464-484.
- Geirett, R. D and Sweetman, B (ed.), Contemporary Perspectives on Religious Epistemology (Oxford University Press, 1992) pp.295-304.
- Yandel, K. E. The Epistemology of Religious Experience (Cambridge University Press, 1993) pp.215-270.
- Hick. J. An Interpretation of Religion (Yale, University Press, 1989) pp.165-173.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 875
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 396