آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,457 |
| تعداد مقالات | 35,095 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,880,519 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,210,454 |
بازخوانی ساختار دانش فقه ناظر به اقتضائات معاصر | ||
| فقه | ||
| مقاله 6، دوره 21، شماره 81، مهر 1393، صفحه 112-150 اصل مقاله (380.99 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| امین کرباسی زاده* | ||
| دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق | ||
| تاریخ دریافت: 17 آبان 1395، تاریخ پذیرش: 17 آبان 1395 | ||
| چکیده | ||
| فقیهان در طول تاریخ اسلام برای چینش مسائل فقهی در کنار یکدیگر و طرح نظام‌مند دانش فقه، شیوه‌های کم‌وبیش متفاوتی در پیش گرفته‌اند. این شیوه‌ها که چگونگی دسته‌بندی مسائل فقهی را مشخص می‌سازند، ساختارهای دانش فقه خوانده می‌شوند. این مقاله می‌کوشد با بررسی ساختارهای مطرح در علم فقه، ساختار جدیدی را با توجه به اقتضائات زمانه و مسائل جدید فقهی عرضه کند. بدین منظور پس از تعریف ساختار علم فقه و اهمیت این بحث، ابتدا گزارشی اجمالی از ساختارهای موجود فقه شیعی بیان شده و سپس نقص‌های این ساختارها بررسی شده است. آن‌گاه مباحث موضوع، قلمرو و هدف علم فقه به عنوان مبانی نظری ساختار پیشنهادی مورد دقت قرار گرفته و سپس ساختار پیشنهادی طرح شده است. در ساختار پیشنهادی، فقه در ابتدا به دو شاخۀ کلان فقه فردی و فقه حکومتی منشعب می‌شود. آن‌گاه فقه فردی به شش دسته احکام رابطۀ فرد مکلّف با خویشتن، خداوند متعال، همنوعان، محیط زیست، حکومت و مسائل مربوط به امور مالی تقسیم می‌شود. فقه حکومتی نیز به چهار دسته احکام رابطۀ حکومت اسلامی با خداوند متعال، ملّت، نهادهای بین‌المللی و سایر حکومت‌ها و مسائل مربوط به نهادهای حکومت، می‌پردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ساختار فقه؛ تبویب فقه؛ هندسۀ فقه؛ تقسیم‌بندی فقه؛ قلمرو فقه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reviewing the structure of jurisprudence related to contemporary requirements | ||
| نویسندگان [English] | ||
| amin karbasizade | ||
| چکیده [English] | ||
| Throughout the history of Islam, for classifying jurisprudential issues and ordering the systematic jurisprudence, jurisprudents have taken different methods. These methods, which define how to classify the jurisprudential issues, are called structures of jurisprudence. In this article, by studying these structures and due to the new jurisprudential issues and contemporary requirements, it is attempted to offer a new structure for jurisprudence. For this purpose, after defining the structure of jurisprudence and the importance of it, a brief report presented from the existing structures of Shi'ite jurisprudence, and then shortcomings of these structures are mentioned. Later on, the subject, scope and purpose of jurisprudence, as the theoretical foundations of the proposed structure, are scrutinized and then the suggested structure has been offered. In this proposed structure, jurisprudence initially split into two major branches: personal jurisprudence and governmental jurisprudence. The personal jurisprudence is then divided into six categories, including: provisions of person's duty in relation to self, God, humankind, environment, government, and financial issues. In addition, governmental jurisprudence is separated into four categories, including provisions of the Islamic government in relation God, nation, international organizations and other governments, and issues related to state institutions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| structure of jurisprudence, structure of fiqh, Fiqh classification, Fiqh division, the realm of jurisprudence | ||
| مراجع | ||
|
1. آصف آگاه، سید محمدرضی (1394)، «تأملى بر ساختارهاى فقه مدون امامیه»، فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، ش ۷۷: 117ـ140. 2. مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1391)، اولویت‌های پژوهشی دانش فقه، چاپ اول، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم. 3. ابن‌شعبه حرانى، حسن بن على (1404)، تحف العقول، قم: جامعۀ مدرسین. 4. اسلامی، رضا (1384)، مدخل علم فقه، چاپ اول، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم. 5. ـــــــــــــ (1385)، اصول فقه حکومتی، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 6. اعرافی، علیرضا (1391)، فقه تربیتی (مبانی و پیش‌فرض‌ها)، ج 1، چاپ اول، قم: انتشارات مؤسسه فرهنگی اشراق و عرفان. 7. اعرافی، علیرضا و سیدنقی موسوی (1390)، «گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهاى جوانحى»، فقه (کاووشی نو در فقه اسلامی)، ش ۷۰. 8. برجی، یعقوبعلی (1374)، «نگاهى به دسته‌بندى باب‌هاى فقه»، فقه اهل بیت، ش ۳. 9. حسن‌زاده، حسین (1383)، «بررسی ساختار فقه»، ” قبسات، ش ۳۲. 10. حکیمی، محمدرضا (1387)، آنجا که خورشید می‌وزد، چاپ اول، قم: دلیل ما. 11. حلبی، ابوالصلاح (1403)، الکافی فی الفقه، ویراستۀ رضا استادی، چاپ اول، اصفهان: کتابخانۀ عمومى امام امیرالمؤمنینA. 12. دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز (1404)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی، ویراستۀ محمود بستانی، چاپ اول، قم: منشورات الحرمین. 13. ربانی گلپایگانی، علی (1382)، «نقد نظریۀ حداقلی در قلمرو فقه اسلامی»، قبسات، ش ۲۸. 14. سید مرتضی، علی بن حسین موسوی (1406)، جمل العلم و المعرفة، چاپ اول، نجف: مطبعة الآداب. 15. شهید اول، محمد بن مکى عاملی (بی‌تا)، القواعد و الفوائد، ویراستۀ سید عبدالهادی حکیم، قم: کتابفروشی مفید. 16. شیخ بهایی، محمد بن حسین عاملی (1409)، الاثناعشریة فی الصلاة الیومیة، قم: کتابخانه و چاپخانۀ آیت‌الله مرعشى نجفى. 17. شیخ حرّ عاملی، محمد بن حسن عاملی (1409)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، ویراستۀ گروه پژوهش مؤسسه آل البیتD، چاپ اول، قم: مؤسسۀ آل البیتD. 18. شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابویه (1418)، الهدایة فی الأصول و الفروع (هدایة المتعلمین)، چاپ اول، قم: مؤسسه امام هادىA. 19. شیخ طوسی، محمد بن حسن طوسی (1407)، تهذیب الاحکام، دارالکتب الاسلامیة. 20. شیخ کلینی، محمد بن یعقوب (1429)، الکافی، چاپ اول، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر. 21. شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان بغدادی (1413)، المقنعة، چاپ اول، قم: کنگرۀ جهانى هزارۀ شیخ مفید. 22. خمینی امام، سید روح‌الله (1378)، صحیفۀ امام، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیe. 23. صدر، سید محمدباقر (1359)، همراه با تحول اجتهاد، ترجمۀ علی‌اکبر ثبوت، تهران: روزبه. 24. ـــــــــــــ (1403)، الفتاوى الواضحة وفقاً لمذهب أهل البیتD، بیروت: دار التعارف للمطبوعات. 25. ـــــــــــــ (بی‌تا)، موسوعة الشهید الصدر (ومضات)، مرکز الأبحاث و الدراسات التخصّصیة للشهید الصدر. 26. صرامی، سیف الله (1391)، «جستارگشایى در فقهپژوهى شیخ بهایى»، کاوشی نو در فقه، ش 71 27. ضیائی‌فر، سعید (1382)، جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد، چاپ اول، قم: بوستان کتاب. 28. ـــــــــــــ (1392)، فلسفۀ علم فقه، ج 1، چاپ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 29. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى حلی (1410)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، ویراستۀ فارس حسون، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 30. عمید زنجانی، عباسعلی (بی‌تا)، «اشاره‌ای به تحولات تبویب فقه و شیوۀ تبویب در المقنعة»، مجموعه مقالات کنگرۀ شیخ مفید، ش ۸۱. 31. مؤسسۀ دایرةالمعارف فقه اسلامى (1426)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیتD، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیتD. 32. فیض کاشانی، محمد محسن ابن‌شاه مرتضى (بی‌تا)، مفاتیح الشریعة، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى. 33. ـــــــــــــ (1418)، النخبة فی الحکمة العملیة و الأحکام الشرعیة، ویراستۀ مهدی انصاری قمی، چاپ دوم، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی. 34. محقق حلّى، نجم‌الدین جعفر بن حسن (محقق حلّی) (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ویراستۀ عبدالحسین محمدعلی بقال، چاپ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان. 35. مدرسی طباطبایی، سیدحسین (1410)، مقدمه‌اى بر فقه شیعه، ترجمۀ محمد آصف فکرت، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. 36. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع فقه اهل البیتD نسخۀ ۲. 37. ـــــــــــــ، نرم افزار درختوارۀ فقه. 38. مطهری، مرتضی (1380)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، چاپ اول، قم: صدرا. 39. ملکیان، مصطفی (بی‌تا)، جزوۀ سلسله درس‌گفتارهای سنت‌گرایی و تجددگرایی دانشگاه صنعتی شریف، منتشر نشده. 40. منتظری نجف‌آبادی، حسینعلی (بی‌تا)، استفتائات مسائل ضمان، قم. 41. منسوب به امام رضاA (1406)، الفقه ـ فقه الرضا، ویراستۀ مؤسسه آل‌البیتD در قم، چاپ اول، مشهد: مؤسسۀ آل البیتD. 42. منسوب به امام صادقA (1400)، مصباح الشریعة، بیروت: اعلمی. 43. مهریزی، مهدی (1379)، فقه پژوهی، چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارات فرهنگ و ارشاد اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 916 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 815 |
||