علیحسینی, علی, شمس, زهره. (1395). رابطه فرهنگ و سیاست: تبیین جایگاه ارزش‌های دینی در سینمای جمهوری اسلامی ایران در دهه‌ها‌ی شصت، هفتاد و هشتاد. اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(شماره 4 (پیاپی 12)), 38-68.
علی علیحسینی; زهره شمس. "رابطه فرهنگ و سیاست: تبیین جایگاه ارزش‌های دینی در سینمای جمهوری اسلامی ایران در دهه‌ها‌ی شصت، هفتاد و هشتاد". اسلام و مطالعات اجتماعی, 3, شماره 4 (پیاپی 12), 1395, 38-68.
علیحسینی, علی, شمس, زهره. (1395). 'رابطه فرهنگ و سیاست: تبیین جایگاه ارزش‌های دینی در سینمای جمهوری اسلامی ایران در دهه‌ها‌ی شصت، هفتاد و هشتاد', اسلام و مطالعات اجتماعی, 3(شماره 4 (پیاپی 12)), pp. 38-68.
علیحسینی, علی, شمس, زهره. رابطه فرهنگ و سیاست: تبیین جایگاه ارزش‌های دینی در سینمای جمهوری اسلامی ایران در دهه‌ها‌ی شصت، هفتاد و هشتاد. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1395; 3(شماره 4 (پیاپی 12)): 38-68.
تاریخ دریافت: 22 آبان 1395،
تاریخ پذیرش: 22 آبان 1395
چکیده
هدف از تشکیل حکومت دینی در اسلام، فراهم‌آوردن شرایط و زمینه‌های مناسب تربیتی برای رسیدن انسان به کمال است. اصلاح هر جامعه از اصلاح فرهنگی آن آغاز می‌شود. مهمترین وظیفه فرهنگ، تربیت انسان است که رسانه‌های جمعی به‌طور عموم بهعنوان مهمترین کانال‌های فرهنگساز و هدایت‌گر فرهنگ جامعه نقش تعیینکنندهای ایفا می‌کنند. از ابزارهای فرهنگی که در اختیار حکومت است و تأثیر بسیاری بر مهندسی ذهن و مدیریت افکار عمومی دارد و زمینهساز تربیت انسان‌ها می‌شود، رسانه به‌طور اعم و سینما به‌طور اخص است. بدین‌ترتیب، یکی از وظایف حکومت، استفاده از ابزار سینما برای هدایت افراد در جهت مطلوب است. هدف این پژوهش آن است که از طریق روش تحلیل محتوای کمی و کیفی فیلم‌های سینمایی به بررسی این موضوع بپردازد که جمهوری اسلامی ایران بهعنوان حکومت دینی تا چه‌حد توانسته است از ابزار سینما برای فراهم‌آوردن شرایط تربیتی و جهتدهی به افکار مردم بهره برد. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران آنچنانکه باید در استفاده از این ابزار در جهت تحقق تربیت دینی افراد موفق نبوده است. استفاده از ارزش‌های دینی در سینما بسیار اندک است و حتی فیلمهایی هم که موضوع اصلی آنها به دین اختصاص دارد، در واقع در انتخاب موضوع و نیز پرداختن به آن بسیار ساده کار کرده‌اند.
The Relationship between Culture and Politics: Clarifying the Status of Religious Values in Cinema of the Islamic Republic of Iran in 1980s, 1990s, and 2000s
نویسندگان [English]
Ali Alihosseini1؛ Zohre Shams2
1Assistant Professor, Department of Political Sciences, University of Isfahan
2MS in Political Sciences, University of Isfahan
چکیده [English]
The purpose of instituting a religious state in Islam is laying down the appropriate edifying conditions and situations for humans reaching the perfection. The reform of every society begins with its cultural reform. The most essential duty of culture is cultivating the human and mass media generally as the most important channels of culture-building and guidance of culture of the society, play a vital role. One of the cultural devices, which is under control of the state and has an important effect on engineering of the mind and managing of public opinion and is a stage setter for edification of people, is the media in general and cinema in particular. Hence, one of state's obligations is utilizing the cinema device for guiding people to the desired direction. The aim of this research is to examine to what extent the Islamic Republic of Iran, as a devout state, has been able to make use of the cinema device for laying down edifying conditions and directing public opinion. The research findings illustrate that the Islamic Republic of Iran hasn't been so successful in using this device in realizing religious edification of the people. Presence of devout values in cinema is scarce. In fact, even movies, which their main themes are dedicated to religion, in choosing subject matter and also in dealing with it, have worked so simply.
کلیدواژه‌ها [English]
edification, religious values, culture, Politics, cinema
مراجع
*نهج البلاغه، دشتی، محمد (1385).
آخوندی، مرتضی (1391)، رسانه‌های تعاملی و آموزش مفاهیم اسلامی به کودکان: مطالعه آزمایشگاهی نرم افزار اسلامی «شکوفه»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(ع) دانشکده علوم اجتماعی.
آذری بروجنی، ابوذر (1389)، دین و رسانه؛ شناسایی و تحلیل ناهمگونیهای برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران با مبانی فرهنگ اسلامی در حوزه اعتقادات و اخلاق از منظر صاحبنظران حوزه دین و رسانه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
احمدزاده کرمانی، روحالله (1388)، «درآمدی بر ماهیت‌شناسی جنگ نرم پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات بسیج، سال 12، ش 43.
اطهری، حسین (1385)، مبانی و عوامل شکل‌گیری جنبش دوم خرداد، پایان‌نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
امانیان، حسین (1384)، درآمدی بر عقلانیت سیاسی در ایران، تهران: پرسمان.
امید، جمال (1374)، فرهنگ سینمای ایران، تهران: انتشارات نگاه.
بدرالدین، عبدالحسن (1390)، بررسی حضور زن در عرصه‌های هنر بهویژه سینما و تئاتر از دیدگاه فقه اسلامی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه پیام نور، دانشکده علوم انسانی.
جعفریان، اعظم (1390)، تحلیل محتوای هویت اجتماعی زن با تأکید بر هویت دینی در سینمای دهه هشتاد ایران، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
جمشیدی، احمد (1379)، بررسی تأثیر انتخابات ریاست جمهوری دوم خرداد 1376 بر روی مطبوعات شیراز، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، شیراز: دانشگاه شیراز.
خمینی، روح الله (1378)، تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ دوم.
ــــــــــــــــــــــ (1373)، جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ (1379)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ (1378)، صحیفه نور، جلد 8، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ــــــــــــــــــــــ ، جلد 13، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خواجه‌سروری، غلام‌رضا (1386)، «فراز و فرود گفتمان عدالت در جمهوری اسلامی ایران»، دانش سیاسی، سال 3، ش 3.
دواس، دی. ای (1376)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران: نشرنی.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1388)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
دبیرخانه شورای اطلاع رسانی دولت (1384)، «برنامۀ دولت نهم»، برگرفته از: http: //www. Spk-gov.ir /Repnts.asp? Itemid=22564
راجردی، ویمر و جوزف آر. دومینیک (1384)، تحقیق در رسانه‌های جمعی، ترجمه: کاووس سیدامامی، تهران: سروش و مرکز تحقیقات مطالعاتی و سنجش برنامه‌ای.
رایف، دانیل و دیگران (1381)، تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، ترجمه: مهدخت بروجردی علوی، تهران: نشر سروش.
زمانی، سمیه (1390)، «انقلاب در سبک زندگی»، پگاه حوزه، ش 309، 12 شهریور.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1383)، قدرت گفتمان و زبان، سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر نی.
ــــــــــــــــــــــــ (1383)، «تحلیل گفتمان بهمثابه نظریه و روش»، فصلنامه علوم سیاسی، سال 7، ش 28.
ــــــــــــــــــــــــ (1384)، قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
شهبازی، محبوب (1380)، تقدیر مردم سالاری در ایران، تهران: نشر روزنه.
صمدی، صهبا (1391)، تأثیر تماشای انیمیشن‌های مذهبی ایرانی بر رفتار دینی نوجوانان مطالعه موردی 8 مدرسه راهنمایی و دبیرستان منطقه 2 آموزش و پرورش تهران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
فوزی تویسرکانی، یحیی (1384)، تحولات سیاسی، اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران 1357- 1380، جلد دوم، تهران: عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
قبادزاده، ناصر (1381)، روایتی آسیبشناختی از گسست نظام و مردم در دهه دوم انقلاب، تهران: فرهنگ گفتمان.
محمدی، مصطفی (1389)، «جنگ نرم ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران»، ماهنامه‌اطلاعات راهبردی، ش 19.
مهدینژاد، رسول (1391)، رهیافتی برای تدوین الگوی مدیریت رسانه از دیدگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، آیت الله خامنهای، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
مقتدایی، زینب (1392)، مقدمه‌ای بر روش تحلیل محتوا، برگرفته از http://rasekhoon.net/article/show/857922.
نقیب‌السادات، سیدرضا (1391)، راهنمای عملی طرحنامهنویسی در روش تحلیل محتوا، تهران: نشر علم.
هولستی، ال.آر (1373)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه: نادر سالارزاده، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
Kondracki، N. L & N.S. Wellman (2002), “Contentanalysis: Review of methods and their applications in nutrition education”، Journal of Nutrition Education and Behavior، vol 34، p. 224-230.
Poole، M. S & J.P. Folger (1981), “Modes of observation and the validation of interaction analysis schemes”، Small Group Behavior، vol 12، p. 477-493.
