آمار
| تعداد نشریات | 48 |
| تعداد شماره‌ها | 2,293 |
| تعداد مقالات | 33,216 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,834,558 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,018,733 |
تقاص در اموال دولتی و عمومی | ||
| فقه | ||
| مقاله 1، دوره 21، شماره 82، دی 1393، صفحه 7-32 اصل مقاله (716.01 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2016.21887 | ||
| نویسنده | ||
| سید ضیاء مرتضوی | ||
| پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | ||
| تاریخ دریافت: 29 شهریور 1395، تاریخ بازنگری: 23 دی 1395، تاریخ پذیرش: 17 آبان 1395 | ||
| چکیده | ||
| یکی از پرسش‌ها در مباحث قضا این است که آیا صاحب حق می‌تواند بدون طرح دعوا نزد دادگاه، هر چند بدون آگاهی بدهکار، به استیفای حق خود بپردازد؟ آنچه در فقه با عنوان «تقاص» مطرح شده، در پاسخ به همین پرسش است. در بررسی حکم تقاص، یک پرسش مهم این است که آیا آن‌گونه که از اطلاق و عموم ادله و فتاوا برمی‌آید، می‌توان به صورت مطلق یا در شرایطی، بدون رجوع به دادگاه، شخصاً به استیفای حق خود از اموال دولت یا عمومی اقدام کرد؟ در صورت کشیده‌شدن به هرج و مرج و خدشه به جایگاه حکومت و دولت اسلامی چه باید کرد؟ در این مقاله پس از گزارش اجمالی ادله کلی، به قلمرو تقاص از جمله شمول و عدم شمول آن در اموال دولتی و عمومی و شرایط آن پرداخته می‌شود، با این توجه که هر چند از نگاه حقوقی میان اموال دولتی و عمومی فرق است، اما در این بحث با توجه به وحدت ملاک حکمی یکسان دارد و ازاین‌رو در کنار هم آمده است. پس از آن با توجه به ملاحظات چندی که در گسترش جواز تقاص به نظر می‌رسد، نشان داده می‌شود که تقاص هر چند اجمالاً و صرف نظر از تفصیل‌هایی که در آن وجود دارد، راهی برای جلوگیری از تضییع حقوق و استیفای آن است، اما نمی‌توان آن را راهکار فراگیر و طبیعی و جایگزین راهکار عقلایی و عمومی رجوع به دادگاه شمرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اموال دولتی؛ اموال عمومی؛ تقاص؛ اختلال نظام | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Taqas (retaliatory act) in governmental and public property | ||
| نویسندگان [English] | ||
| sayyid ziya mortazavi | ||
| چکیده [English] | ||
| The trial on the criminal and civil limits and also the arbitrations regarding the legal disputes are essentially the judicial and inherent responsibilities of the Muslim governor or government. One of the questions in the judicial debates is that whether a rightful can receive his or her right without bringing an action in the court while the debtor does not know his complaint. The debate set forth as "taqas" (retaliatory act) in Fiqh (Islamic jurisprudence) is for replying to the mentioned question. According to the Quranic and narrative evidences, the principle of permissibility of taqas is an accepted precept, but it has some different forms, and a common and general rule may not be issued in this regard, and the Muslim jurists disagree on some problems of it. Considering a taqas rule, there are some questions to which paid attention by the Muslim jurists and followed by a number of details and restrictions but they are beyond our discussion. However, a crucial question is also that whether a right can be absolutely received from the property of government or the public goods or even without initiating the proceedings as it might be understood according to the generality of the Islamic evidences and fatawa ) opinions of the competent jurists( and absence of any restrictions on them. What should we do where the authority of the Muslim government and state is disordered and damaged by the mentioned action? | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| taqas, rightful, property of state, initiating an action | ||
| مراجع | ||
|
1. آشتیانى، میرزامحمدحسن بن‌جعفر(1425ق )، کتاب القضاء، 2ج، انتشارات زهیر - کنگره علامه آشتیانی. 2. ابن‌فارس، احمد بن‌‌فارس بن‌زکریا(1404ق)، معجم مقائیس اللغه، 6ج، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم. 3. اردبیلى، محقق، احمد بن‌محمد(1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، 14ج، دفتر انتشارات اسلامى،قم. 4. امام‌خمینى، موسوی، سیدروح‌الله (بی‌تا)، تحریر الوسیله، 2ج، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم. 5. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1392ش)، موسوعة الامام‌الخمینی، 49ج، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران. 6. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1421ق)، البیع، 5ج، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینى،قم. 7. انصارى، مرتضى بن‌‌محمدامین (1415ق)، کتاب المکاسب، 6ج، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم. 8. آل‌عصفور بحرانى، حسین بن‌محمد (بی‌تا)، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، 6ج (از جلد دهم)، مجمع البحوث العلمیه، قم. 9. بحرانى، یوسف بن‌احمد بن‌ابراهیم (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهره، 25ج، دفتر انتشارات اسلامى، قم. 10. تبریزى، جواد بن‌على (بی‌تا)، أسس القضاء و الشهاده، دفتر مؤلف، قم. 11. جوهری، اسماعیل بن‌‌حمّاد (1399ق)؛ الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، تحقیق: احمد عبدالغفور عطّار، 6ج، دارالعلم للملایین،بیروت. 12. حلّى، علامه، حسن بن‌یوسف بن‌مطهر اسدى (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعه، 9ج، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ دوم. 13. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1412ق)، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، 15ج، مجمع البحوث الإسلامیه، مشهد. 14. حلّى، محقق، جعفر بن‌حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، 2ج، مؤسسة المطبوعات الدینیه، قم، چاپ ششم. 15. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1408ق)، شرایع الاسلام، 4 ج، تحقیق: عبدالحسین محمدعلی بقال، اسماعیلیان، قم، چاپ دوم. 16. خویى، موسوی، سیدابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، 33ج، مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئی، قم. 17. درایة النور، نرم افزار، نسخه 2/1، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تولید بر اساس مبانی و نظرات اجمالی آیت الله سید موسی شبیری زنجانی. 18. راغب اصفهانى، حسین بن‌محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، دار العلم - الدار الشامیه، لبنان ـ سوریه. 19. زبیدی، واسطی حنفی، سید‌محمد مرتضی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، 20ج، تحقیق: علی شیری، دار الفکر، بیروت. 20. سبزوارى، فاضل، محمدباقر بن‌محمدمؤمن (1423ق)، کفایة الأحکام، 2ج، دفتر انتشارات اسلامى، قم. 21. سیدرضی، محمد بن‌حسین موسوی (1414ق)، نهج البلاغه، تحقیق:عزیز الله عطاردی، مؤسسه نهج‌البلاغه، قم. 22. شهید اول، عاملى، محمد بن‌مکى (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیه، 3ج، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ دوم. 23. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، القواعد و الفوائد، 2ج، کتابفروشى مفید،قم. 24. شهید ثانى، عاملى، زین‌الدین بن‌على (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، 15ج، مؤسسة المعارف الإسلامیه، قم. 25. صدوق، محمّد بن‌على بن‌بابویه (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، 4ج، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ دوّم. 26. طباطبایی، حائری، سیدعلى بن‌محمد (1418ق)، ریاض المسائل، 16ج، مؤسسه آل البیت، قم. 27. طوسی،محمد بن‌حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلاف من الاخبار، 4 ج، دار الکتب الاسلامیة، تهران. 28. ـــــــــــــــــــــــــــ (1407ق)، الخلاف، 6ج، دفتر انتشارات اسلامى،قم. 29. ـــــــــــــــــــــــــــ (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیه، 8ج، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه، تهران،چاپ سوم. 30. ـــــــــــــــــــــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، 10ج، دار الکتب الإسلامیة، قم، چاپ چهارم. 31. عاملى، حرّ، محمد بن‌حسن (1409ق)، وسائل الشیعه، 30ج، مؤسسه آل البیت، قم. 32. فیومى، مقری، احمد بن‌محمد(بی‌تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، منشورات دار‌الرضی، قم. 33. قمشه‌اى، اسماعیل‌پور، محمدعلى(بی‌تا)، البراهین الواضحات: دراسات فی القضاء، 2ج، قم. 34. قمى، محمد مؤمن (1422ق)، مبانی تحریر الوسیله: القضاء و الشهادات، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، تهران. 35. کلینی، محمد بن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، 8ج، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم. 36. کاشانى، فیض، محمدمحسن بن‌شاه‌مرتضى (1406ق)، الوافی، 26ج، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی، اصفهان. 37. مجلسى، محمدباقر بن‌محمدتقی (1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، 16ج، کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، قم. 38. مجلسى، محمدتقى (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، 13ج، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانپور، قم، چاپ دوم. 39. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1423ق)، فقه القضاء، 2ج، بی‌نا، قم. 40. نراقى، مولى احمد بن‌محمدمهدى (1422ق)، رسائل و مسائل، 3ج، کنگره نراقیین ملا مهدى و ملا احمد، قم. 41. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1415ق به‌بعد)، مستند الشیعة فی احکام الشریعه، مؤسسه آل البیت، قم. 42. یزدی، طباطبایی، سیدمحمدکاظم طباطبایى(1414ق)، تکملة العروة الوثقى، 2ج، کتابفروشى داورى، قم.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 908 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 692 |
||