اولین ها (ص 26و27)

اولین‌ها

سیدمحمدامین حسینی

اولین عکس

نخستین روش موفقیت‌آمیز عکاسی را «ل. ژ. م. داگر» در سال 1835 اختراع کرد. تا قبل از این اختراع، مردم برای داشتن تصویر افراد مشهور به نقاشان مراجعه می‌کردند. داگر، نخستین عکس خود را با استفاده از «اتاقک تاریک» تهیه کرد. این ابزار، جعبه‌ای بود که در یک‌‌طرف آن عدسی‌ و در طرف مقابل آن صفحه‌ی شیشه‌ای قرار داشت که تصویر روی آن کانونی می‌شد. اتاقک تاریک، قرن‌ها پیش از آن اختراع شده بود و «لئوناردو داوینچی»، سال 1519 نمونه‌ای از آن را شرح داده بود و سال 1573 «ا. دانتی» با گذاشتن آینه‌ای در پشت عدسی، تصویر معکوسی را که تشکیل می‌شد، اصلاح کرد. در زمان داگر، مردم با گذاشتن کاغذ نازکی بر صفحه‌ی شیشه‌ای، از اتاقک تاریک برای کشیدن طرح اشیا و مناظر استفاده می‌کردند. یکی از نخستین کسانی که سعی کرد تصویر تشکیل‌شده را در اتاقک تاریک ثابت کند، فردی فرانسوی به نام «ژ.ن. نیپس» بود.

اولین آینه

آیا تاکنون به حوض پُرآب نگاه کرده‌اید؟ دیده‌اید که چگونه عکس آسمان و درختان بر سطح آرامِ آن نمایان می‌شود؟ این، حقیقت یک آینه است؛ زیرا آینه چیزی جز یک سطح صاف نیست که نور را منعکس می‌کند و تصویر را پدید می‌آورد. در گذشته، آینه را از صفحه‌ی فلزی جلا داده ‌شده درست می‌کردند؛ اما بعدها، آینه را از صفحه‌ای شیشه‌ای که پرداخت شده و پشت آن، نقره‌اندود شده بود، درست کردند. فکر استفاده از آینه، از زمانی پیدا شد که انسان عکس خود را در سطح آب دید، یا برحسب حادثه، عکس خود را در برخی تکه‌های صاف فلزی دیده بود.  نخستین مردمی که توانستند با شیشه، جیوه و قلع، یک آینه‌ی زیبا بسازند، مردم «ونیز» بودند. حدود سال 1300 بود که آنان شروع به ساختن چنین آینه‌هایی کردند و طولی نکشید که این آینه‌ها، جای‌گزین آینه‌های فلزی شد.

اولین چرخ خیاطی

اولین چرخ خیاطی را «تامیس سنت» انگلیسی ساخته است. وی ماشینی را سال 1790 به ثبت رساند که کارش بسیار شبیه دوخت زنجیره‌‎ای زمان ما بود؛ البته هدف از ساخت این ماشین، بیش‌تر دوختن چرم بود؛ اما از این ابزار، استفاده نشد و مخترع این اثر، از اختراع خود سودی نبرد. تا این‌که سال 1830 یک خیاط فقیر فرانسوی، به‌ نام «بارتلمی تیمونیه» موفق شد با ذوق و ابتکار خلاقانه‌ی خود، چرخ خیاطی‌ای بسازد که بسیار شبیه چرخ‌های خیاطی امروزی بود.

هم‌زمان با این اختراع، شخص دیگری در نیویورک به نام «والتر هنت» چرخ خیاطیِ دیگری ساخت. این چرخ، سوزنی داشت که با نخ، حلقه‌ای میان پارچه می‌زد و سپس حلقه‌ی دیگر، در حلقه‌ی اول مانند زنجیر قفل می‌شد. با همه‌ی این‌ها «هنت» هرگز موفق نشد اختراع خود را ثبت کند. تا روزگاری که افتخار ثبت نخستین چرخ خیاطی نصیب «الیاس‌ هاو» شد. هم‌چنین «آیزک سینگر» نیز یک چرخ خیاطی را در کشور آمریکا به ثبت رساند. آن‌گاه دعوای مفصلی بین «سینگر» و «‌هاو» بر حق تقدم، درگرفت. سرانجام‌ »هاو» پیروز شد و از هر چرخ خیاطی که به بازار می‌آمد، حق امتیاز دریافت می‌کرد.

اولین ماشین چاپ

اولین چاپ در کشور چین یا ژاپن در قرن پانزدهم انجام گرفت. در آن زمان‌ها و حتی صدها سال بعد از آن، کتاب، آن‌قدر کم‌یاب و درست‌کردن آن به‌قدری سخت و مشکل بود که کم‌تر کسی برای خواندن و یادگرفتن، به کتاب دسترسی داشت. چاپ‌چی‌های اولیه، همه‌ی نوشته‌ها و تصویرها را روی قالب‌های چوبی حک می‌کردند. شیوه‌ی تازه‌ای لازم بود تا کندنِ روی چوب را -که با دست انجام می‌شد و بسیار هم طولانی بود- کوتاه‌تر و آسان‌تر کند. نزدیک به هزار سال گذشت تا تغییر و تحولی اساسی در روش نوشتن کلمه‌ها ایجاد شد. خیلی‌ها در این راه تلاش کردند و بالأخره، «گوتنبرگ» آلمانی موفق شد، این مشکل را حل کند. او از حروف چاپی فلزی استفاده کرد و با این روش، اولین کتاب خود را به نام «انجیل گوتنبرگ» بین سال‌های ۱۴۵۳ و ۱۴۵۶ چاپ کرد. ماشین گوتنبرگ، از حروف جداگانه‌ای تشکیل شده بود و جابه‌جا کردن و چیدن آن‌ها بسیار آسان بود؛ یعنی می‌توانستند آن‌ها را به شکل کلمه، سطر یا صفحه بچینند و هر موقع که صفحه تمام می‌شد، می‌توانستند آن حروف را دوباره برای چیدن صفحه‌ی دیگر، به‌کار ببرند؛ البته امروزه هم به این روش عمل می‌شود و با وجود این، خیلی از مخترعان بعدی، توانسته‌اند تغییرهای زیادی در این روش ایجاد کنند که نتیجه‌ی کار آن‌ها، باعث سرعت زیاد در چاپ شده است.

اولین کتاب

هزاران سال طول کشید تا بشر بتواند چیزی درست کند که اکنون آن را به اسم کتاب می‌شناسیم؛ پس اگر بخواهیم تاریخچه‌ی اولین کتاب را در دنیا بررسی کنیم، باید متوجه باشیم که این کتاب، نباید شباهتی به آن چیزی که امروزه کتاب نامیده می‌شود، داشته باشد و خیلی با آن فرق داشته است. در حقیقت، کتاب‌های اولیه‌ی دنیا، کتاب‌های این‌چنینی نبوده‌اند. چندهزار سال پیش، بابلی‌ها و آشوری‌ها، لوحه‌های گچی درست می‌کردند که روی آن‌ها، موضوع‌ها یا وقایع، نوشته، ثبت و نگه‌داری می‌شدند. آن‌ها با کمک نوعی ابزار نوک‌تیز، نوشته‌های‌شان را به خط میخی، روی این لوحه‌های گچی -وقتی که هنوز مرطوب بود- رسم می‌کردند؛ سپس برای این‌که این لوحه‌های گچی، دوام و عمر بیش‌تری داشته باشند، آن‌ها را در کوره گذاشته و می‌پختند. گاهی این موضوع یا واقعه، طولانی بود و لوحه‌های گچی بیش‌تری می‌برد. بدین ترتیب، مثل یک کتاب، صفحه‌های زیادی داشت که در این صورت، شاید می‌شد واژه‌ی «کتاب» را به آن‌ها اطلاق کرد!

مردم مصر باستان در این ‌باره، یک ‌قدم فراتر گذاشته و کاغذ خام و خشن ساختند که از جنس یک نوع نی، به‌نام «پاپیروس» بود. این صفحه‌های مسطح که با دست ساخته می‌شدند، رنگ زرد پریده‌ای داشتند و با باریکه‌های درازی به یک‌دیگر وصل بودند که به دور یک استوانه‌ی چوبی یا استخوانی پیچ می‌خوردند.

مصری‌ها با استفاده از آب آغشته به دوده -که مانند مرکب بود - شعر، داستان یا وقایعی را با انواع خطوط تصویری، روی این صفحه‌های پاپیروس می‌نوشتند یا می‌کشیدند. از آن‌جا که جابه‌جا کردن این استوانه‌ها کار راحتی نبود، عمل نوشتن، گاهی روی صفحه‌های جدا از هم انجام می‌شد. برخی دیگر از مردم قدیم، مثل یونانی‌ها و رومی‌ها، کتاب‌هایی می‌ساختند که به دور استوانه می‌پیچیدند.

اولین مسجد در جهان

این مسجد در سال اول هجری به دستور پیامبرj در قریه‌ی «قبا» نزدیک مدینه بنا شد.

اولین پل جهان

قدیمی‌ترین پل جهان با قدمتی بیش از هجده قرن در «دزفول» و روی رودخانه‌ی «دز» بنا شده است. این پل به دستور شاپور اول ساسانی و به ‌دست هفتاد هزار اسیر رومی، ساخته شد و در ساخت آن از پشمِ بز، شیر و تخم‌مرغ برای استحکام بیش‌تر استفاده شده است. این پل از سنگ ساروج و آهک بنا شده و در دوران حکومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی چندین بار بازسازی شده؛ اما پایه‌های پل متعلق به دوره‌ی ساسانی است. به گفته‌ی مورخان، این پل یک اثر منحصربه‌فرد تاریخی است که توانسته تا این زمان دوام بیاورد. این پل که در مرکز شهر دزفول قرار دارد، شرق و غرب شهر را به هم متصل کرده و راه عبور و مرور شهرهای اندیمشک، شوشتر و دزفول را به هم پیوند داده است.

اولین تلفن همراه

اولین تلفن همراه را شبکه‌ی ارتباطی اریکسون در سوئد، سال 1956 ساخت. این شرکت، اولین شرکت ساخت تلفن همراه بود. این تلفن همراه، چهل کیلوگرم وزن و چرخ داشت که با آن حمل یا در ماشین گذاشته می‌شد؛ اما انقلابی در تاریخ معاصر پدید آورد که اکنون بالغ بر هشتاد درصد مردم جهان، از تلفن همراه استفاده می‌کنند.

اولین زن فضانورد

اولین زن فضانورد، «ترشکوا» سال ۱۹۴۵ و در روسیه به دنیا آمد. او پرواز با چتر نجات را در ۲۲سالگی تجربه کرد. سابقه‌ی او در چتربازی باعث شد تا سال ۱۹۶۱ در گروه فضانوردان روسیه عضو شود و دوره‌ی کامل آمادگی برای پرواز در فضاپیماهای نوع «وستوک» را بگذراند. سال ۱۹۶۳ با عنوان اولین زن فضانورد و ششمین فضانورد جهان با سفینه‌ی «وستوک6» به فضا پرواز کرد و بعد از دو شبانه‌روز به زمین بازگشت. این پرواز، اثر بدی بر او گذاشت و شاید به همین‌ دلیل بود که پرواز دومین فضانورد زن جهان، نوزده سال بعد انجام شد.

«ترشکوا» نشان‌های بسیاری، از جمله نشان قهرمان اتحاد شوروی سابق را دریافت کرد و یکی از حفره‌های کره‌ی ماه نیز به نام وی، نام‌گذاری شده است. وی، سال ۱۹۶۹ گواهی آکادمی مهندسی-نظامی «ژوکف» در رشته‌ی «پیلوت-فضانورد-مهندس» را دریافت کرد و ۱۹۷۷ به درجه‌ی دکترای علوم مهندسی رسید. او بیش از پنجاه اثر علمی تألیف کرده است. علاوه بر این، دارای عنوان جنرال هوانوردی‌ نیز هست و از سال ۱۹۹۴، ریاست مرکز بین‌المللی همکاری‌های علمی و فرهنگی روسیه را بر عهده دارد.