آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,387 |
| تعداد مقالات | 34,316 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,989,758 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,703,467 |
نقد درونی تباین دین و معنویت در نظریه پیوند معنویت و عقلانیت | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 3، دوره 21، شماره 84، دی 1395، صفحه 59-81 اصل مقاله (649.02 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2016.22668 | ||
| نویسنده | ||
| سید محمد اکبریان | ||
| استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | ||
| تاریخ دریافت: 26 اسفند 1395، تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1395 | ||
| چکیده | ||
| تباین میان دین و معنویت، یکی از نتایج نظریه پیوند عقلانیت و معنویت است. نظریه‌پرداز در این رویکرد، معنویت را در سه ویژگی اصلی با آموزه‌های اساسی دین ناسازگار دانسته است. وی آخرت‌گرایی، مابعد الطبیعه سنگین و تقلید را سه ویژگی اصلی دین می‌داند که با سه مؤلفه اصلی و اجتناب‌ناپذیر معنویت، یعنی دنیاگرایی، مابعدالطبیعه سبک و زندگی اصیل انسان معنوی، متباین می‌داند. به باور ایشان تباین در مؤلفه‌های اصلی دین و معنویت، به تباین در خود آنها می‌انجامد. وی معنویت را باورهایی می‌داند که موجب آرامش و کاهش آلام انسان می‌شود و منظور او از عقلانیت نیز که با معنویت پیوند دارد، عقلانیت ابزاری است. موارد ادعایی ناسازگاری دین و معنویت، افزون بر اینکه با اشکال‌هایی در مبانی و مفاهیم به‌کار‌رفته در نظریه مواجه است، اشکال‌هایی در ساختار درونی نظریه و نیز با دیگر مدعیات نظریه‌پرداز دارد؛ معنویت در این نظریه می‌تواند به آخرت‌گرایی و به مابعدالطبیعه سنگین بینجامد و باورهای دینی نیز می‌تواند بر اساس مبانی نظریه‌پرداز از عقلانیت برخوردار باشد. بنابراین، تباین ادعایی دین و معنویت قابل رفع است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معنویت؛ دین؛ عقلانیت؛ آخرت‌گرایی؛ تقلید؛ سکولاریسم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Internal Criticism of the Religion-Spirituality Contrast in the Theory of the Spirituality-Rationality Nexus | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyed Mohammad Akbarian Akbarian | ||
| Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy | ||
| چکیده [English] | ||
| The divergence or contrast between religion and spirituality is a consequence of the theory of rationality-spirituality nexus. In this approach, the theorizer has taken spirituality to be inconsistent with fundamental doctrines of the religion in three of its main features. He takes eschatologism, a heavy metaphysics, and followership to be the three main features of the religion which diverge from the three main and inevitable features of spirituality, that is, secularism, a light metaphysics, and authentic life of a spiritual person. He believes that the divergence of the main components of religion and spirituality leads to the divergence of religion and spirituality themselves. He takes spirituality to consist in beliefs leading to one’s peace and the alleviation of one’s pains. By rationality which is connected to spirituality, he means instrumental rationality. In alleged cases of inconsistency between religion and spirituality, there are problems with respect to foundations of, and concepts employed in, the theory, as there are problems with the internal structure of the theory as well as other claims of the theorist. The spirituality in this theory can lead to eschatologism and a heavy metaphysics, and religious beliefs can, in terms of this theory, enjoy rationality. Therefore, the alleged divergence between the religion and spirituality can be resolved. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Spirituality, Religion, Rationality, eschatologism, followership, secularism | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم 1. ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد‌حسن لطفی، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 2. آملی، سید‌حیدر (1362)، اسرار الشریعه واطوار الطریقه وانوار الحقیقه، تصحیح محمد خواجوی، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی. 3. بابایی، حبیب‌الله (1388)، «کارکردهای رهایی بخش یاد رنج متعالی در رویارویی با رنج‌های انسان معاصر»، نقد‌و‌نظر، ش 56. 4. حمیدیه، بهزاد (1391)، معنویت در سبد مصرف، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 5. رشاد، علی‌اکبر (1388)، معنا منهای معنا، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 6. دباغ، سروش (1385)، «تعبد و مدرن‌بودن؛ نقدی بر آرای مصطفی ملکیان»، مدرسه، ش 4. 7. سروش، عبدالکریم و دیگران (1381)، سنت و سکولاریسم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. 8. سهرابی‌فر، وحید و هادی صادقی (1392)، «نگاهی انتقادی به نظریه معنویت و عقلانیت»، قبسات، ش 70. 9. صادقی، هادی (1389)، «اندیشه شناخت؛ ملکیان»، معرفت کلامی، ش 3. 10. یقینی، عباس (1381)، «معنویت به جای دین؛ قرائتی لیبرال ـ مسیحی از اسلام»، کتاب نقد، ش 23. 11. فنایی، ابوالقاسم (1385)، «در باب گوهر دین و گوهر مدرنیته»، آیین، ش 6. 12. قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم (2008)، نحو القلوب الکبیر، مصحح احمد علم الدین الجندی، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب. 13. قیصری، داود (1381)، رسائل قیصری، مصحح سید‌جلال الدین آشتیانی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. 14. مجلسی، محمدباقر (1403)، بحار الأنوار، تصحیح جمعی از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 15. مظاهری‌سیف، حمیدرضا (1384)، « نقد عرفان پست‌مدرن»،کتاب نقد، ش 35. 16. ملکیان، مصطفی (1380)، «معنویت و عقلانیت؛ نیاز امروز ما»، بازتاب اندیشه، ش 22. 17. ـــــــــــــــ (1381الف)، راهی به رهایی، تهران: نگاه معاصر، چاپ دوم. 18. ـــــــــــــــ (1381ب)، «گفت‌و‌گوی کتاب هفته با دکتر ملکیان»، کتاب هفته، ش 105. 19. ـــــــــــــــ (1381ج)، «معنویت: گوهر ادیان (1)»، در: سروش، عبدالکریم و دیگران، سنت و سکولاریسم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. 20. ـــــــــــــــ (1381د)، «معنویت: گوهر ادیان (2)»، در: سروش، عبدالکریم و دیگران، سنت و سکولاریسم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. 21. ـــــــــــــــ (1381ه)، «پرسش‌هایی پیرامون معنویت»، در: سروش، عبدالکریم و دیگران، سنت و سکولاریسم، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط. 22. ـــــــــــــــ (1383)، «نشانه‌های انسان معنوی»، ویژه‌نامه روزنامه ایران، ش 2962. 23. ـــــــــــــــ (1385الف)، مشتاقی و مهجوری، تهران: نگاه معاصر. 24. ـــــــــــــــ (1385ب)، «به سوی معنویت انسان‌گرا»، هفت آسمان، ش 29. 25. ـــــــــــــــ (1385ج)، «سازگاری معنویت و مدرنیته»، روزنامه شرق، ش 835. 26. ـــــــــــــــ (۱۳۸۷)، «سنت، تجدد، پسا تجدد»، نشریه آیین، ش 7. 27. ـــــــــــــــ (1389)، «در جست‌و‌جوی عقلانیت و معنویت»، مهر، ش 3. 28. ـــــــــــــــ (1391)، دین، معنویت و روشن‌فکری دینی، تهران: پایان، چاپ سوم. 29. ـــــــــــــــ (1393)، «مصاحبه معنویت و عقلانیت»، اطلاعات حکمت و معرفت، سال نهم، ش 2. 30. ـــــــــــــــ (1395)، در رهگذار باد و نگهبان لاله، ج 1، تهران: نگاه معاصر، چاپ دوم. 31. همتی‌مقدم، احمد‌رضا (1384)، «نقدی بر مصاحبه ملکیان درباره سازگاری معنویت و مدرنیته»، روزنامه شرق، 4/6/1384. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,125 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,357 |
||