آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,337 |
| تعداد مقالات | 33,769 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,320,137 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,310,788 |
مفهوم ضرورت در نظریۀ اخلاقی آیت الله مصباح یزدی | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 1، دوره 21، شماره 84، دی 1395، صفحه 4-25 اصل مقاله (667.16 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2016.22669 | ||
| نویسنده | ||
| محمد علی مبینی | ||
| استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | ||
| تاریخ دریافت: 26 اسفند 1395، تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1395 | ||
| چکیده | ||
| نظریۀ آیتالله مصباح یزدی دربارۀ باید و نبایدهای اخلاقی به نظریۀ ضرورت بالقیاس الی الغیر مشهور است، زیرا خود ایشان به‌صراحت بایدهای اخلاقی را بر اساس مفهوم ضرورت بالقیاس الی الغیر تبیین کرده‌اند. برخی اندیشمندان بر این نظریه اشکال کرده‌اند که باید اخلاقی نمیتواند تحت مفهوم «ضرورت بالقیاس الی الغیر» قرار گیرد. هدف این مقاله تبیین نظریۀ آیت الله مصباح و بررسی اشکال وارد شده است. این بررسی با روش تحلیل عقلی و رجوع به ارتکازات و شهودات مفهومی انجام شده و با ذکر نمونههای کاربردی بر مدعای مورد نظر استدلال شده است. نتیجه اینکه سخنان استاد مصباح در توضیح این نظریه، بهگونهای است که نمیتواند بیانگر مفهوم ضرورت بالقیاس الی الغیر باشد و اساساً تبیین باید و نباید اخلاقی بر اساس این مفهوم نادرست است. با این حال، بر خلاف نتیجهگیری مستشکل، به صرف این اشکال نمیتوان هرگونه تبیین علّی از باید و نباید اخلاقی را رد کرد، بلکه دیدگاه استاد مصباح را میتوان منعکسکنندۀ ضرورتی دانست که در اصل علّیت به‌ویژه قاعدۀ سنخیت میان علت و معلول نهفته است. در واقع، اشکال استاد مصباح در این مسئله در نامگذاری این نظریه به «ضرورتبالقیاس الی الغیر» است و برای زیر سؤال بردن تبیین علّی او از باید و نباید اخلاقی لازم است راه دیگری پیمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اخلاق؛ باید و نباید؛ ضرورت بالقیاس الی الغیر؛ محمدتقی مصباح یزدی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Notion of Necessity in the Ethical Theory of Ayatollah Mesbah Yazdi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Ali Mobini Mobini | ||
| Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy | ||
| چکیده [English] | ||
| Ayatollah Mesbah Yazdi’s theory about moral oughts came to be known as the theory of relative necessity (al-ḍarūra bi l-qīyās ila l-ghayr), because he explicitly accounts for moral oughts in terms of the notion of relative necessity. Some scholars have objected that moral oughts cannot be conceptualized under relative necessity. In this paper, I seek to delineate Ayatollah Mesbah’s theory and examine the above objection. I examine the theory and its objection in terms of philosophical analysis with reference to conceptual intuitions and practical cases. My conclusion is that Ayatollah Mesbah’s remarks cannot be accurately captured in terms of relative necessity, and in fact, it is incorrect to account for moral oughts in terms of this notion. However, unlike the above objection, this does not lead to the rejection of any causal explanation of moral oughts; rather Ayatollah Mesbah’s view can be taken as capturing a necessity which is inherent in the principle of causation, and in particularly, the principle of homogeneity between causes and effects. In fact, the only problem with Mesbah’s view in this issue is the labeling of his view as “relative necessity”. In order to call his causal explanation of moral oughts into question, a different path should be taken. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ethics, oughts, relative necessity, Mohammad Taqi Mesbah Yazdi | ||
| مراجع | ||
|
1. اکبریان، رضا و حجتاله مرزانی (1391)، «تحلیل و نقد دیدگاه ملاصدرا دربارۀ سنخیت علت و معلول»، آموزههای فلسفۀ اسلامی، ش 10. 2. حائری یزدی، مهدی (1361)، کاوشهای عقل عملی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 3. صدر المتألهین، محمد بن‌ابراهیم (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث. 4. ـــــــــــــــ (بی تا)، الحاشیة علی الهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار. 5. عمادزاده محمدکاظم، مسعود راعی و روح‌الله روح‌الهی (1391)، «بررسی تطبیقی حسن و قبح و ثمرات آن در اندیشه شیعه، معتزله، اشاعره و ماتریدیه»، پژوهشهای اعتقادی ـ کلامی، ش 5. 6. لاریجانی، صادق (1385)، نشست علمی «تحلیل الزامات اخلاقی و عقلی 3»، نک: پایگاه مجمع عالی حکمت اسلامی، بخش کرسیهای نظریهپردازی. http://hekmateislami.com/showdata.aspx?dataid=5160&siteid=1 7. مصباح یزدی، محمدتقی (1364)، آموزش فلسفه، ج 1، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. 8. ـــــــــــــــ (1373)، دروس فلسفۀ اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات. 9. ـــــــــــــــ (1374)، آموزش فلسفه، ج2، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. 10. ـــــــــــــــ (1384)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش: احمدحسین شریفی، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 11. ـــــــــــــــ (1391)، اخلاق در قرآن، ج 3، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی. 12. مظفر، محمدرضا (1430ق.)، اصول الفقه، چاپ پنجم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین. 13. معلمی، حسن (1388)، «ضرورت بالقیاس و بالغیر مفاد بایدهای اخلاقی»، قبسات، سال چهاردهم، ش 53: 139-156. 14. میر‌داماد، میر‌محمد‌باقر الداماد (1385)، مجموعه مصنفات؛ الافق المبین، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 15. Adams, Robert Merrihew, (1999), Finite and Infinite Goods; A Framework for Ethics, Oxford: Oxford University Press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,008 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,135 |
||