زمین‌جان! تو هم‌چنان می‌چرخی

چهارده نکته درباره‌ی گالیله

به مناسبت هیجدهم دی، سال‌روز درگذشت گالیله

بیژن شهرامی

- حدود 450 سال قبل در شهر پیزای ایتالیا دیده به جهان گشود. پدرش موسیقی‌دان و مادرش خانه‌دار بود.

- گالیله در زادگاهش درس خواند و موفق به گرفتن درجه‌ی دکترا شد تا به تدریس ریاضیات در دانشگاه پیزا بپردازد.

- بعضی می‌گویند او باور غلط دانشمندان درباره‌ی این‌که اجسام سنگین‌تر، زودتر به زمین می‌رسند را تصحیح کرده است، آن هم با فرو انداختن دو گوی فلزی نیم و پنج‌کیلویی از بالای برج کج پیزا.

- گالیله در هفده‌سالگی قانون آونگ‌ها را هم کشف کرد که امروزه برای اندازه‌گیری حرکت اجرام آسمانی و چرخش ساعت‌ها و... کاربرد دارد. طبق این قانون، مدت زمان کامل رفت‌وبرگشت یک جسم آویخته، به دامنه‌ی رفت و برگشتش بستگی ندارد.

الهام‌بخش او برای این کشف مهم، نوسان چلچراغ عبادتگاهی بود که او در جوانی به آن‌جا می‌رفت.

- با تلسکوپی که خودش ساخته بود به تماشای سطح کره‌ی ماه و جزئیات سطح آن پرداخت. او می‌دانست که ماه از خودش نور ندارد و روشنی خورشید را بازمی‌تاباند.

- در سال 1610 میلادی کتاب «پیک آسمان» را نوشت و یافته‌های علمی خود درباره‌ی منظومه شمسی و دیگر اجرام کیهانی را ارائه کرد.

او در همان سال از سوی بخش جست‌وجوی عقاید کلیسا مورد محاکمه قرار گرفت. جرم او این بود که نظر دانشمندی به نام کوپرنیک مبنی بر چرخش زمین به دور خورشید را تأیید و تکرار می‌کرد. او با مجازات مرگ روبه‌رو بود؛ به همین خاطر مجبور شد نظر علمی‌اش را پس بگیرد و بگوید که زمین نمی‌چرخد!

گالیله بعد از خروج از دادگاه پایش را به کف خیابان کوبید و خطاب به کره‌ی زمین گفت: «چه من بگویم، چه نگویم تو هم‌چنان می‌چرخی!»

- گالیله بعدها کتاب دیگری نوشت و درستی یافته‌های علمی قبلی خود را یادآور شد. همین به حبس خانگی و نهایتاً درگذشت او منجر شد.

- گالیله در حالی درگذشت که بر اثر استفاده‌ی زیاد از حد از تلسکوپ و دیدن خورشید بینایی‌اش را از دست داده بود. جالب آن‌که در ایام نابینایی هم او از تحقیق دست نکشید و کارهایش را با کمک دستیارش ادامه داد.

- او می‌گفت: «هرگز مردی ولو بسیار نادان را ندیدم که از وی چیزی نتوانم بیاموزم... آموزگاران در را باز می‌کنند؛ اما این تویی که باید وارد شوی... کار کنید تا همه‌ی غصه‌ها و پریشانی‌های خود را فراموش کنید...»

- او اشتباهاتی هم داشت، مثل این‌که با کپلر در تأثیر داشتن ماه در جزر و مد دریاها هم‌عقیده نبود و نیز بیضی بودن مدار گردش زمین به دور خورشید را نادرست می‌دانست.

- در سال 1989 میلادی فضاپیمای گالیله با هدف مطالعه‌ی سیاره‌ی مشتری و قمرهایش به فضا پرتاب شد. علت این نام‌گذاری کشف قمرهای نوشته‌شده از سوی این دانشمند ایتالیایی بوده است. ناگفته نماند که این فضاپیما بعد از چهارده سال فعالیت، به جوّ آن سیاره‌ی غول‌پیکر برخورد کرد و در آتش سوخت.

- آرامگاه گالیله در کلیسایی قدیمی در شهر فلورانس ایتالیا قرار دارد.

- دانشمندان می‌خواهند تا با نبش قبر گالیله، دی‌ان‌ای بدن او را آزمایش کنند. آن‌ها معتقدند اگر بتوانند کشف کنند چه مشکلی در چشمان او وجود داشته، می‌توانند از مدل‌های کامپیوتری برای خلق دقیق آن‌چه او در تلسکوپش می‌دیده استفاده کنند. طرف‌داران نبش قبر گالیله منتظر اجازه از کلیسای کاتولیک برای این کار هستند؛ همان کلیسایی که یک بار گالیله را به جرم خروج از دین محاکمه کرد؛ اما این بار اعتقادات او را پذیرفته است!

- یوهانس هیولیس، نقاش بزرگ اروپا در قرون وسطی، در تابلوی نقاشی زیبایی گالیله و ابن‌هیثم، ستاره‌شناس بزرگ ایرانی را در کنار هم قرار داده و از آنان به عنوان پدران علمی جهان نام برده است.

فهرست مطالب