آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,446 |
| تعداد مقالات | 34,905 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,853,285 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,179,043 |
منطق صدرایی؛ آرا و نوآوری‌ها در مباحث مقدماتی | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 6، دوره 14، شماره 54، تیر 1388، صفحه 134-161 اصل مقاله (289.07 K) | ||
| نوع مقاله: تخصصی | ||
| نویسنده | ||
| عسگری سلیمانی امیری | ||
| عضو هیئت علمی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) | ||
| تاریخ دریافت: 20 بهمن 1394، تاریخ پذیرش: 20 بهمن 1394 | ||
| چکیده | ||
| هر چند ملاصدرا - در منطق - متأثر از دیدگاه‌های حکمت سینوی است؛ اما نوآوری‌هایی در منطق دارد که به‌حق می‌توان منطق او را منطق صدرایی قلمداد کرد. ملاصدرا علاوه بر آن که در دو بخش تعریف و استدلال، نظرات ابتکاری‌ای دارد، در رابطه با علم منطق به‌عنوان یک مجموعه در کنار علوم بشری دیگر و نیز در مباحث مقدماتی آن، صاحب رأی است. ملاصدرا بر اساس تقسیم علوم حقیقی به حکمت نظری و حکمت عملی، علم منطق را مندرج در حکمت نظری کرده و آن را از شاخه‌های فلسفة اولی به‌شمار می‌آورده است، هرچند از نظر او - به معیار تقسیم دیگر - و به اعتبار متعلق علم، علم منطق مندرج در علوم عملی است، نه حکمت عملی. در این نوشتار به برخی موشکافی‌ها، آرا و نوآوری‌های ملاصدرا در مباحث مقدماتی منطق، اشاره می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ملاصدرا؛ منطق؛ حکمت نظری؛ حکمت عملی؛ تصور؛ تصدیق؛ مجهول مطلق؛ علم شیء به وجه؛ علم به وجه شیء | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Sadraean Logic; Views and Innovations In Preliminary Discussions | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Asqari Suleimāni Amiri | ||
| چکیده [English] | ||
| Although Mulla Sadra is influenced by the views of Avecinnan philosophy in science of logic, he has innovations in this field that makes his logic distinct and thus rightly be called Sadraean logic. He is not only of original views in definition and argumentation, but also in respect with the relation of logic as a body of knowledge along with other sciences as well as in preliminary discussions he is of independent thought. On the basis of division of real sciences into theoretical and practical philosophy, Mulla Sadra include logic in the former and considers it as the branch of first philosophy, though according to his view from different angle with different criterion in mind and considering the object of science, logic belongs to practical sciences rather than practical philosophy. Mulla Sadra held propositional knowledge to be a concept that is identical to judgment and yet he believed that in the mental analysis judgment is composed of components. Prior to analysis the reality of judgment, therefore, is neither simple which requires conception of subject, predicate and propositional relation as philosophers said, nor a compound of three components (subject, predicate and propositional relation) as Fakhr Razi and his followers claimed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mulla Sadra, logic, theoretical philosophy, practical philosophy, concept, Judgment, absolutely unknown, facial knowledge of something | ||
| مراجع | ||
|
[1]. بهمنیار ابن مرزبان، التحصیل، تحقیق مرتضی مطهری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1375، ص242. [1]. نصیرالدین طوسی، اساس الاقتباس، تحقیق مدرس رضوی، چ4، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1367، ص411. [1]. همو، منطق التجرید، الجوهر النضید، قم، انتشارات بیدار، 1363، ص221. [1]. ابن حزم، التقریب لحد المنطق، رسائل ابن حزم الاندلسی، تحقیق احسان عباس، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 1983، ص110ـ 111. [1]. بغدادی، المعتبر، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، 1373، ص47. [1]. اللوکری، بیان الحق بضمان الصدق، تحقیق ابراهیم دیباجی، تهران مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1364، ص187. [1]. سهروردی، حکمةالاشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج2، تصحیح: هنری کربن، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) ط2، تهران، 1372، ص18. [1]. رازی، فخرالدین، منطق الملخص، تحقیق: احد فرامرز قراملکی و آدینه اصغری‌نژاد، تهران، انتشارات امام صادق7 1381، ص101. [1]. خونجی، افضل الدین محمد، کشف الاسرار عن غوامض الافکار، پایاننامه دانشگاه تهران، تصحیح حسین ابراهیمی، ص69. [1]. رازی، قطب‌الدین؛ شرح المطالع؛ قم: کتبی نجفی، بی‌تا، ص100. [1]. اُرموی، ابوبکر، بیان الحق و لسان الصدق، پایاننامه دانشگاه تهران، تصحیح غلامرضا ذکیانی، ص80. [1]. حلی، جمال الدین حسن، القواعد الجلیة فی شرح الرسالة الشمسیة، قم مؤسسة النشر الاسلامی، 1412ه .ق.، ص236. [1]. ابهری، اثیر الدین، تنزیل الافکار، تعدیل المعیار فی نقد تنزیل الافکار، منطق و مباحث الفاظ، به اهتمام مهدی محقق و توشی هیکو ایزوتسو، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370، ص155. [1]. حلی، جمال الدین حسن، الاسرار الخفیة، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1379. [1]. مولی عبدالله، الحاشیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1415، ص50. [1]. فارابی، عیون المسائل، المجموع للمعلم الثانی، ص65. [1]. ابن‌مقفع، المنطق لابن المقفع، تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران، انجمن فلسفه ایران، 1357، ص 10. [1]. ابن‌بهریز، حدود المنطق لابن بهریز، تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران، انجمن فلسفه ایران، 1357، ص102. [1]. ارسطاطالیس، منطق ارسطو، ج1، ص143؛ فارابی، المنطقیات، ، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1408، ص122؛ الشفاء، القیاس، تحقیق سعید زاید، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1404ه.ق؛ ص75. [1]. منطق ارسطو، ج1، ص105. [1]. الاشارات و التنبیهات، مع الشرح، ج1، بی‌جا، دفتر نشر الکتاب، 1403، ص177 و229. [1]. غزالی، ابوحامد، معیار العلم فی المنطق، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1410 ه .ق. [1]. منطق الملخص، ص175. [1]. دبیران کاتبی، الشمسیة، القواعد الجلیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1412، ص289ـ 298. [1]. ابن کمونه، الجدید فی الحکمة، تحقیق: حمید مرعید الکبیسی، بغداد، مطبعة جامعة بغداد، 1402ق، ص175؛ شیرازی، قطب‌الدین، درةالتاج، تحقیق: سید محمد مشکوة، تهران، انتشارات حکمت، 1369، ص389. [1]. اساس الاقتباس، ص61 و 80؛ طوسی، محمدبن محمد، منطق التجرید، الجوهرالنضید، قم: انتشارات بیدار، 1363، ص36 و 43. [1]. مظفر، المنطق، ط3، مطبعة النعمان، 1388، ص188. [1]. الشفاء، المدخل، تصدیر طه حسین باشا، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1405، ص11. [1]. این رساله همراه با کتاب الجوهر النضید چاپ سنگی شده است و نیز در سال 1363 به‌صورت حروف‌چینی از سوی انتشارات بیدار، چاپ شده است. [1]. غزالی، ابو حامد، القسطاس المستقیم، ط3، بیروت، دارالمشرق، 1991، ص67. [1]. شیرازی، صدرالدین محمد، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363 ص309. [1]. فارابی، احصاء العلوم، تحقیق: عثمان امین، قاهره، مکتبة آنجلو المصریة، 1968، ص74. [1]. الشفاء، المدخل، ص22ـ24. [1]. شیرازی، صدرالدین، التنقیح، تصحیح: غلامرضا یاسی‌پور، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378، ص5؛ همو، شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا، تصحیح: نجفقلی حبیبی، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی، صدرا، 1382، ص540. [1]. شیرازی، صدرالدین، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج1، بیروت، دارالتراث العربی، 1981، ص332. [1]. الحکمة المتعالیة، ج1، ص332؛ شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفاء، ص46. [1]. شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفاء، ص23. شیرازی، صدرالدین، شرح الهدایة الاثیریة، چاپ سنگی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا، ص4ـ6. [1]. شرح و تعلیقه بر الهیات شفاء، ص22ـ23. [1]. شیرازی، صدرالدین، رسالة التصور و التصدیق، در الجوهر النضید، قم، انتشارات بیدار، 1363، ص307. [1]. المنطقیات للفارابی، ج 1، ص266. [1]. ابن سینا، منطق المشرقیین، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، 1405، ص9؛ همو، النجاة فی المنطق و الالهیات، دارالجیل، ط1، 1412ه ، ص3. [1]. رسالة التصور و التصدیق، ص308. [1]. شهاب الدین سهروردی، المشارع و المطارحات، تصحیح مقصود محمدی و اشرف عالی‌پور، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد کرج)، 1385؛ ص623. «واما تقسیم العلم إلی تصور وتصدیق فیتسامح فیه فی اوائل الکتب، لانه لیس موضع یحتمل التدقیق. واحوط التقسیمات ما ذکره الشیخ ابوعلی فی بعض المواضع ان العلم إما تصور فقط وإما تصور معه تصدیق. واشترک کلاهما فی التصور وزاد احدهما بالتصدیق وهو الحکم. ... فکأنه اخذا العلم فی هذا الموضع بإزاء مجرد التصور وقسم التصور الی ساذجة وإلی مقرون بالتصدیق. ثم التصدیق حکم والحکم فعل وهو ایقاع نسبة او قطعها وإدراک فعل ما لیس نفسه ذلک الفعل. فتعقلنا للفعل الذی هو الحکم تصور لذلک الفعل أی الحکم فرجع العلم المذکور إلی التصور. ثم التصور قد یکون تصورا لإمور خارجة وقد یکون تصورا لأحکام نفسانیة هی التصدیقات فترجع علومنا إلی التصورات وإن کانت فی بعض المواضع تصورات الأحکام و التصدیقات هی افعال نفسانیة وإیقاع أو قطع» (ص623 ـ624). [1]. رسالة التصور و التصدیق، ص310. [1]. همان، ص310. [1]. قطب رازی، شرح المطالع، قم، انتشارات کتبی نجفی، بی‌تا، ص8: «لانه لو کان التصور معتبراً فی التصدیق وعدم الحکم معتبراً فی التصور فیکون عدم الحکم معتبراً فی التصدیق فیلزم إما تقوم الشیء بالنقیضین او اشتراطه بنقیضه وکلاهما محالان. [1]. شرح المطالع، ص8. [1]. رسالة التصور و التصدیق، ص311. [1]. همان، ص310. [1]. همان، ص309. [1]. شرح المطالع، ص8. [1]. رسالة التصور و التصدیق، ص311. [1]. همان، ص309 ـ310. [1]. همان، ص311 ـ312. [1]. همان، ص312. [1]. همان، ص320. [1]. همان. [1]. المشارع و المطارحات، ص623 ـ624. [1]. رسالة التصور و التصدیق، ص312. [1]. همان، ص313. [1]. تعلیقات شرح حکمة الاشراق، ص52؛ صدرالدین شیرازی، تفسیر القرآن الکریم، ج2، قم، انتشارات بیدار، 1364، ص74. [1]. تعلیقات شرح حکمة الاشراق، ص61. [1]. طوسی، محمد بن محمد، تلخیص المحصّل، ط2، دار الاضواء، 1405، ص7؛ فخر رازی، شرح عیون الحکمة، ج 1، موسسة الصادق للطباعة النشر، ایران، طهران، 1373، ه .ش. ص91 ـ92. [1]. طوسی، محمد بن محمد، تلخیص المحصل، ص7. [1]. شیرازی، قطب الدین، شرح حکمةالاشراق، قم، انتشارات بیدار، بی‌تا. ص161ـ162. [1]. تعلیقات، ص161. [1]. همان، ص53 و 161. [1]. همان، ص52 ـ53: این شبهه هم از فخر رازی است؛ زیرا ملاصدرا می‌گوید: «برای صاحب ملخّص شبهة قویه‌ای در اکتساب تصورات است که به توفیق خداوند متعال گرة آن را گشوده و اشکال آن را باز نموده‌ایم» (الحکمة المتعالیة، ج3، ص492). [1]. تعلیقات، ص53؛ تفسیر القرآن الکریم، ج2، ص74 ـ76. [1]. تفسیر القرآن الکریم، ج2، ص72. [1]. همان، ص73 ـ74. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,833 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 538 |
||