ملاک برهان صدیقین

ابونصر فارابی، فصوص ‌الحکمة، با شرح سید اسماعیل حسینی‌نسب غازانی و با حواشی میرمحمدباقر داماد و تحقیق علی اوجبی، چاپ اول،‌ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی،‌ 1381، ص 58.‍

[1]. ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، با شرح خواجه نصیرالدین طوسی و تحقیق سلیمان دنیا،‌ ج 3، بیروت، مؤسسه نعمان، 1413هق، 1999م،‌ ص 21؛ همچنین نک: علامه حلی،‌ کشف‌المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، با تعلیقات سید ابراهیم موسوی زنجانی، چاپ اول، بیروت، منشورات مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات، 1399‌ه‍‌‌.ق، ص 305.

[1]. سَنُرِیهِمْ آیاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَ فِی أَنفُسِهِمْ حَتَّی یتَبَینَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ (فصلت/ 53).

[1]. أَوَلَمْ یکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلَی کُلِّ شَیءٍ شَهِیدٌ (فصلت/ 53).

[1]. ابن‌سینا، همان، ص 54 ـ 55.

[1]. داود بن محمود قیصری، شرح فصوص‌الحکم، تحقیق دارالاعتصام، مراجعه و تصحیح: محمدحسین الساعدی،‌ ج 1، چاپ اول، انتشارات انوار الهدی، جمادی‌الاولی 1416، ص 364؛ همچنین نک: محی‌الدین بن عربی، البلغة فی‌الحکمة، تحقیق نهاد کلکنیک، استانبول، بی‌تا، 1969 م، ص 123 b.

[1]. داود بن محمود قیصری، همان‌.

[1]. همان، ص362، بنگرید متن فصوص الحکم را.

[1]. برای نمونه، داود بن محمود قیصری، همان، ص 19 ـ 22؛ صائن الدین علی بن ترکه، تمهید القواعد، با حواشی محمدرضا قمشه‌ای و آقا میرزا محمود قمی و با مقدمه، تصحیح و تعلیق: سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ سوم (چاپ اول این ناشر)، قم، بوستان کتاب، 1381، ص 210 ـ 213؛ سید حیدر آملی، نص‌النصوص (فی شرح فصوص‌الحکم)، تهران، قسمت ایران‌شناسی انستیتو ایران و فرانسه، 1352، ص 420؛ میرزا مهدی مدرس آشتیانی، تعلیقه بر شرح منظومه حکمت سبزواری، به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق و مقدمة انگلیسی پروفسور ایزوتسو، چاپ سوم، مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1372، ص 490.

[1]. ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی ‌الاسفار العقلیة الاربعة، ج 6، چاپ دوم، قم، انتشارات مصطفوی، 1386 ه‍‌‌.ق، ص26.

[1]. همان، ص 14 ـ 16.

[1]. محمدحسین طباطبایی، اصول فلسفه و روش رئالیسم با مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، ج 5، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه قم، ص 92 ـ 93.

[1]. مرتضی مطهری، شرح مختصر منظومه، ج2، چاپ اول، تهران، انتشارات حکمت، مهر 1361، ص 130 ـ 131 و 152 ـ 153.

[1]. ملاصدرا، همان، ص 16، تعلیقه ملا هادی سبزواری.

[1]. محمدتقی مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ج 2، چاپ اول، سازمان تبلیغات اسلامی، 1365، ص 342؛ همو، تعلیقة علی نهایة‌الحکمة، چاپ اول، قم، مؤسسه در راه حق، 1405 ه‍‌‌.ق ، ص 412 ـ 413.

.[1] ملا صدرا، همان، ص14.

[1]. همان، ص 13.

.[1] همان، ص 26.

[1]. ملاصدرا، اسرار‌الآیات، با تصحیح محمد خواجوی، چاپ اول، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، 1360، ص26.

[1]. محمدتقی آملی، درر الفوائد، ج1، چاپ سوم، قم، مؤسسه دارالتفسیر، 1374 ه‍‌‌.ش / 1416 ه‍‌‌.ق ، ص 429.

[1]. تقریرهایی با این مضمون را در منابع زیر ببینید: قیصری، همان، ص 21 ـ 22؛ ابن‌ترکه، همان، ص 213، حاشیة محمدرضا قمشه‌ای.

[1]. ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی شرح الاسفار العقلیة الاربعة، همان، ص 16، تعلیقه ملا هادی سبزواری.

[1].

[1]. ملاصدرا، همان، ص 14 ـ 15، تعلیقه علامه طباطبایی و علامه طباطبایی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، همان،
ص89 ـ 96.

[1]. البته این نظر را می‌توان به‌سادگی به ابن‌سینا نسبت داد؛ چرا که از ظاهر عبارت وی در الاشارات و التنبیهات استفاده می‌شود شیخ مشاء، «تأمل در نفس حقیقت وجود» را در برهان صدیقین لازم دانسته است. ولی سخن این است که طبق مبنایی که وی پذیرفته است، می‌توان از ویژگی وجودشناختی بودن، در برهان صدیقین چشم‌پوشی کرد.

[1]. ابن‌سینا، التعلیقات، با تحقیق و مقدمه عبدالرحمن بدوی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغت اسلامی حوزه علمیه قم، [بی تا]، ص 70.

[1]. همو، الالهیات من الشفاء، تحقیق الاب قنوانی و سعید زاید، قم، مکتبۀ المرعشی، 1404 هـ .ق، مقالۀ 8، فصل 4.

[1]. همو، الاشارات و التنبیهات، همان، ج 3، ص 54.

[1]. همان، بنگرید به شرح خواجه طوسی.

[1]. علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد، ص 305.

[1]. ابن‌سینا، برهان شفا، ترجمه و پژوهش مهدی قوام صفری (همراه یا متن عربی)، چاپ اول، تهران، انتشارات فکر روز، 1373، م ا، ف 8.

[1]. همو، الاشارات و التنبیهات، همان، ج 1 (منطق اشارات)، ص 488.

[1]. نک: ملاصدرا، الحکمۀ المتعالیۀ فی شرح الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، همان، ص 27 و 28 و نیز تعلیقه‌های ملاهادی سبزواری؛ همچین ملامهدی نراقی، شرح الالهیات من کتاب الشفاء، به اهتمام مهدی محقق، تهران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، 1365، ص 161.

[1]. ملا مهدی نراقی، همان؛ همچنین ملاصدرا، همان، ص 28، بنگرید به تعلیقه ملاهادی سبزواری.

[1]. ملاصدرا، همان.

[1]. محمدتقی مصباح یزدی، تعلیقۀ علی نهایۀ الحکمۀ، ص 15، شماره 8.

[1]. ابن‌سینا، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، چاپ اول، تهران، موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، 1363، ص 33 ـ 34.

[1]. ملاصدرا، همان، ص 28 ـ 29.

[1]. نک: ملاصدرا، همان، ص 29، تعلیقه ملا هادی سبزواری، محمدتقی مصباح یزدی، همان، ص 410، و همو، آموزش فلسفه، ج 2، ص 331 ـ 332.

[1]. میرزا مهدی مدرس آشتیانی، تعلیقه بر شرح منظومه حکمت، ص 488.