کتابخانه حوزه

نظام سهم برى در اسلام (مزارعه و مساقات)

محمد حسین ابراهیمى مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامى زمستان 1370 132 صفحه.

آگاهى از اقتصاد اسلامى و پژوهش نوین در فقه با توجه به تحولات پدید آمده در اقتصاد جهانى امر لازم و ضرورى است.

این اثر از این زاویه بخشى از اقتصاد اسلامى را مطرح کرده و راهى فرا روى محققان ـ که مى خواهند اقتصاد اسلامى را از ابعاد گوناگون بررسى و تحقیق کنند گذاشته است.

مباحث کتاب به روش کتب فقهى و حوزوى طرح شده و افزون بر مسایل اقتصادى به مسایل حقوقى نیز پرداخته است.

ضمناً در هر فصل به مناسبت به مواردى از قانون مدنى که در کشور اجرا مى شود اشاره کرده و در پایان کتاب قسمتهایى از قانون مدنى را که به مزارعه و مساقات ارتباط دارد آورده است.

مزارعه و مساقات دو بخش اصلى کتاب را تشکیل مى دهند.

کشاورزى از دیدگاه قرآن و روایات دولت و کشاورزى مزارعه از دیدگاه فقه شروط و عوامل مزارعه اهمیّت درختکارى شرایط و ارکان مساقات از مباحث مطرح شده در کتاب است.
مفتاح التفاسیر
تدوین مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم 1370 920 صفحه.

از جمله کارهاى ارزنده اى که در چند سال اخیر رواج یافته تهیه ابزار تحقیق و پژوهش است. این حرکت مقدس صرفه جویى در وقت و سرعت در عمل را براى محقق و پژوهشگر ارزانى مى دارد.

مرکز فرهنگ و معارف قرآن که به انگیزه طرح جدى قرآن در متن حوزه ها و فراخواندن محققان و طلاب به اندیشیدن هر چه بیشتر در مفاهیم ژرف قرآنى شکل گرفته است علاوه بر تکمیل یک دوره تفسیر با استفاده از تحقیقات ارزنده حجةالاسلام و المسلمین هاشمى رفسنجانى و کارهاى بس ارزنده دیگر در زمینه قرآن اینک به همت آن جمع مشتاق و عاشق قرآن کتابى به زیور طبع آراسته گردیده که چشم و چراغ قرآن پژوهان خواهد بود. ان شاء الله.

اهل تحقیق آنان که با قرآن و تفاسیر آن اُنسى دارند خوب مى دانند در بسیارى از تفاسیر فهرستهاى فنى راهنماى محقق به سوره و آیات وجود ندارد. از این روى مرکز فرهنگ و معارف قرآن براى جبران این کاستى و کمک به قرآن پژوهان کتابى به زیور طبع آراسته است به نام مفتاح التفاسیر.

این مفتاح که با دقت ویژه اى تنظیم شده جاى آیات و سوَر قرآن را در پنجاه و پنج تفسیر برجسته و مشهور بین شیعه و سنّى نشان مى دهد.

البته در گذشته کتابهاى کلیدى از این دست مانند: کشف الایات عن القرآن الکریم و التفاسیر به کوشش سید حسن معصومى لارى که جاى آیات قرآن را در هشت تفسیر نشان داده و راهنماى تفاسیر به کوشش عبدالرحیم اعتمادى که فقط جاى سوره ها را در پنجاه تفسیر نشان داده است در دسترس قرآن پژوهان قرار گرفته است; امّا همان گونه که ملاحظه مى کنید کتاب اوّلى علاوه بر محدود بودن تفاسیرى که آیات قرآن در آن مشخص شده با گذشت زمان و تجدید چاپ بسیارى از تفاسیر استفاده از آن به گونه اى شایسته مقدور نیست و کتاب دوم نقص عمده اى دارد و آن نبود کشف الایات است که قرآن پژوهان را بسیار به کار مى آید.

دست اندرکاران محترم ملاک گزینش تفاسیر در این فهرست شریف چنین اعلام داشته اند:

1 . اعتبار و ارزش تفسیر در نگاه عالمان شیعه و سنى.

2 . در بردارنده تمام سور قرآن مگر تفاسیر
مهم و متداول مثل المنار.

3 . کثرت مجلدات که مراجعه بدان براى محقق دشوار بوده است. امّا تفسیر على بن ابراهیم با این که مجلّدات آن کم است ولى به جهت دشواریابى آیات فهرست شده است.

در این فهرست تفسیرى که چاپهاى متعددى داشته سعى شده است متداول ترین آن گزینش شود. اگر تفسیرى دو چاپ متداول داشته هر دو فهرست شده و اگر چاپهاى متعدد داشته دو چاپ متداول تر گزینش شده است مانند: تفسیر فى ظلال القرآن و مجمع البیان.

فهرست راهنماى آیات قرآن کریم از تنظیم دقیق و چاپ زیبا برخوردار است. امیدواریم محققان و پژوهشگران قرآن کریم را مفید افتد.

کتاب الصوم
آیة الله شهید سید مصطفى خمینى(ره) دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم تصحیح محمد على رازى زاده (على پور) رجب المرجب 1412 هـ . 232 صفحه بها 1000 ریال.

کتاب حاضر که متنى است استدلالى در صوم در ایّام مبارک ماه رمضان توسط موٌلف شهید براى مشتاقان تدریس و همزمان با آن نگارش و آماده براى عرضه شده است.

موٌلف محترم با این که عمرى را در مباحث حکمت متعالى گذرانیده و از صاحب نظران بنام این رشته بود امّا در مباحث فقهى از جمله در این کتاب به گونه اى بحث را پرداخته که ردپایى از مباحث فلسفى دیده نمى شود. مباحث بسیار ساده و مطابق با عرف و بر اساس واقعیتهاى خارجى تنظیم شده اند. این در حالى است که از دایره استدلال خارج نشده است.

این کتاب از ابتداى مبحث صوم تابخشى از مغطمرات را در بر دارد.

خدا در فلسفه

(برهانهاى فلسفى اثبات وجود بارى)
ترجمه بهاءالدین خرمشاهى تهران موٌسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى 1370 186 صفحه بهاء 1200 ریال.

ادله و براهینى که در طول قرنها بر وجود خداوند اقامه شده است از خدشه به دور نبوده و غالب آنها به برهان وجوب و امکان بر مى گردد که آن نیز نهایتاً بر نفى تسلسل لایتناهى و یا بى فرجام مبتنى است. ولى اگر همه برهانهاى فلسفى کلامى و... که براى اثبات وجود خدا اقامه شده به نوعى خدشه پذیر باشد باز باید آن را از نارسایى
ادله و براهین دانست; زیرا وجود خدا به ادله پیوستگى نداشته تا با بطلان آن خدشه پذیرد. به خاطر همین باور شاید بوده است که برخى از متکلمین معاصر از جمله پل تیلیخ مى نویسد:

(آوردن برهان بر وجود خدا را نه فقط خلاف اقتضاى ادب شرع بلکه الحاد آمیز تلقى مى کند.)

در ادیان و نیز عرفان وجود خداوند به نحوى قبل از برهان پذیرفته شده است.

کتاب مذکور ترجمه مقالاتى است از: (دائره المعارف فلسفه) پل ادواردز حاوى هشت برهان بر اثبات وجود خدا که در طى 25 قرن تاریخ فلسفه غرب اقامه شده است. غالباً به چند روایت طرح شده است همراه با نقد و نظرهایى که بر انگیخته است.

مترجم دانشمند مقالات را با نثرى روان و استوار ارائه کرده و مقدمه عالمانه اى برآن افزوده است.

فصول عمده کتاب عبارت است از: تعاریف و مفاهیم خدا برهان وجودى (هستى شناسى) برهان وجوب و امکان یا جهان شناختى برهان اتقان صنع یا هدف شناختى برهانهاى اخلاقى بر وجود خداوند برهانهاى تجربه دینى بر اثبات وجود خداوند برهانهاى اجماع عام بر وجود خداوند برهان درجات کمال بر اثبات وجود خداوند.

نظام حکومتى و ادارى در اسلام
نوشته باقر شریف القرشى

ترجمه عباسعلى سلطانى بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى 464 صفحه بهاء 1900 ریال.

از مهمترین فعالیتهاى بشر در طول تاریخ تلاش در جهت برقرارى نظامى شایسته و عدالت گستر در روى زمین بوده است. آیین هاى الهى و مسلکها و مکاتب بزرگ فلسفى و اقتصادى و... هر کدام به سهم خود در این موضوع مهم نظرات خاص خود را به مردم جهان ارائه کرده اند و در زمینه اجرا نیز با تحولاتى مواجه بوده اند. در عین حال هنوز که هنوز است مسأله شکل و شیوه حکومت و مبانى و مقدمات آن از مباحث روز اندیشه وران علوم انسانى و اجتماعى به شمار مى آید. کتاب حاضر با توجه به این ضرورت مباحثى درباره تعریف دولت ارکان دولت انواع حکومتها حقیقت حکومت و منابع آن در اسلام خلافت اسلامى تشکیلات دولت اسلامى و تشکیلات ادارى اسلام و... را مطرح و بحث کرده است.
نفقه زوجه در حقوق ایران و مطالعه تطبیقى
حسن فرشتیان مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم سال 1371 176 صفحه. بها 1200 ریال.

از مهمترین مسائل حقوق خانواده در دوران زناشوئى و پس از انحلال آن و همچنین در رابطه با فرزندان موضوع: نفقه زوجه است.

گمان مى رفت با پیشرفت علم و فرهنگ و تمدن چنین مسایلى در درون خانواده ها حلّ گردد ولى متأسفانه نه تنها حل نشده که همچنان یکى از مشکلات مهمّ حقوق خانواده به شمار مى آید.

موٌلف در این کتاب که پایان نامه کارشناسى ارشد حقوق خصوصى وى است تلاش کرده موضوع نفقه زوجه را از جهت تئورى و نظرى تحقیق کند و از جهت کاربردى و عملى نیز راه حلهایى ارائه نماید.

رؤس مطالب پس از مقدمه مفصل بدین شرح است:

تاریخچه نفقه زوجه نفقه زوجه در میان اقوام و مکاتب الهى مبنا و ماهیّت حقوقى نفقه زوجه ارکان و شرایط نفقه زوجه نفقه زوجه در نکاح موقت ویژگیهاى نفقه زوجه ضمانت اجرایى نفقه زوجه و...

 

کشف المحجّة لثمرة المهجه
رضى الدین ابى القاسم على بن موسى بن جعفر بن محمد بن طاووس تحقیق الشیخ محمد الحسّون مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم شعبان 1412هـ . ق . 319 صفحه بها 1800 ریال.

سید بن طاووس که دانش و پارسایى او سرمشق ارباب دل و اصحاب یقین است با الهام از قرآن مجید و سخنان جاوید خاتم الانبیاء مشعلى برافروخته که در همیشه تاریخ و در تاریکترین ادوار آن راهنماى فرزندان اسلام و قرآن خواهد بود.

نسخه شفا بخشى است. وصیتنامه سید است به فرزند خویش محمد در مرحله اول و سپس به همه امت اسلامى. این اثر نفیس براى اولین بار در سال 1370 هـ . ق. در نجف اشرف به چاپ رسیده و پس از آن در ایران تجدید چاپ شده است; امّا با اغلاط فراوان و چاپ نامطلوب.

محقق گرایى جناب الشیخ محمد الحسّون براى رفع این کاستى و احیاى این اثر ارزشمند دست به کار تصحیح مى شود. در تحقیق متن بر دو نسخه معتبر خطى اعتماد شده است: نسخه کتابخانه آستان قدس رضوى به خط نسخ در 92 صفحه به خامه محدث نورى(ره) و نسخه کتابخانه آیة الله
مرعشى نجفى به خط نسخ محمدبن شمس الدین یحیى بن الجوینى در 175 صفحه نگارش در شهر حلّه.

محقق محترم دو نسخه فوق را با نسخه چاپ نجف اشرف مقابله کرده و آنچه صحیح و راجح بوده برگزیده و در متن اصلى ثبت کرده است. اختلاف نسخ را در پاورقى یادآور شده است.

آیات روایات اقوال و اشعارى که در متن آمده است حتى المقدور نشان داده شده است. به ترجمه برخى از اعلام که مورد نیاز بوده اشاره شده است. در پایان فهرستهاى گوناگونى آمده که بسیار مفید خواهد بود.

تذکر لازم این که: بایسته است محققان محترم درمتنى که براى مقابله بر مى گزیند تحقیق کافى و وافى بنمایند آن گاه به مقابله با سایر نُسَخ بپردازند. چه بسا اشتباه و خطا در همان متن اصلى باشد که در نسخه هاى مقابله شده نیز تکرار شده باشد. به عنوان نمونه: در همین متن تحقیق شده کتاب مذکور در صفحه 235 این اشتباه به چشم مى خورد:

مرحوم کلینى نقل مى کند:

(وقتى حضرت على(ع) از جنگ نهروان بر مى گشت مدام از حضرت درباره خلفاى سه گانه پرسیدند. حضرت غضبناک شد و فرمود: سوٌال از موضوع غیر مفیدى مى کنید. در جایى که موضوع مهمتر از این هست و آن فتح مصر است. قتل معاویه بن خدیج و محمدبن ابى بکر و یا لها من مصیبة.)

براساس این متن (قتل معاویة بن خدیج و محمد بن ابى بکر) معاویة بن خدیج و محمد بن ابى بکر هر دو در شمار شهداء محسوب شده اند در حالى که قضیه این نیست. معاویة بن خدیج قاتل است و محمد بن ابى بکر شهید. باید عبارت به این نحو باشد.

(قتل معاویة بن خدیج محمد بن ابى بکر و یالها من مصیبة).

این اشتباه هم در متن اصلى و هم در دو نسخه اى که با آن مقابله شده تکرار شده است. این متن برخى از مترجمان را نیز به اشتباه افکنده است به گونه اى که مقتولین را سه نفر پنداشته اند: 1 . معاویه 2 . ابن خدیج 3 . محمد بن ابى بکر! البته برخى همه به این اشتباه پى برده اند و آن را تصحیح کرده اند.

 

روشهاى تبلیغ و سخنرانى
نوشته: احمد صادقى اردستانى مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم زمستان 1370 280 صفحه بها1000 ریال.
تبلیغ و ترویج دین توسط رسولان الهى به شیوه اى انجام مى گرفته که مخاطبین مجذوب گفتار آنان مى شده اند. این به خاطر به کارگیرى شیوه صحیح تبلیغ بوده است. به دنبال ابنیا و پیامبر گرامى اسلام بزرگان دین و ائمه معصومین(ع) این رسالت را به مقتضاى نیازهاى عصر خویش به انجام رسانده اند. در عصر غیبت کبرى این وظیفه بزرگ بر دوش عالمان و اندیش وران گذاشته شده و تاکنون اینان نیز به تناسب و مقتضاى هر عصر از عنصر تبلیغ به شیوه هاى موثر همانند: نگاشتن اجوبه ها پاسخ به بدعت گذاران و فرق ضاله تّألیف کتاب سخنرانى و... بهره جسته اند. ولى تبلیغ و ابزار آن در عصر حاضر با گذشته بسیار تفاوت دارد.

امروزه بر ماست که به قدر توانمان به این امر مهم و اساسى بپردازیم. آرمانهاى دینى هر چند از اصالت ذاتى برخوردار است ولى اگر با ابزار و زبان روز ارائه نگردد بر قلبها نخواهد نشست.

کتاب حاضر گام ابتدایى است که بهره گیرى بهتر از ابزار جدید و شیوه تبلیغ نوین را به مبلغان دین ارائه مى دهد. از آن جا که هر کارى در قدمهاى اولیه بى نقص نیست این اثر نیز خالى از اشکال در دسته بندى محتوا و حتى عبارات نیست.امید اینکه کاستیهاى کتاب در چاپهاى آینده بر طرف گردد.

عناوین محورى که در این کتاب به بحث و بررسى گذاشته شده عبارتند از:

نقش عمل مبلغ در کارآئى تبلیغ زیان تبلیغ بدون علم و آگاهى قاعده تدریج در قلمرو تبلیغ رعایت استعدادها و زمینه هاى روانى شرایط زمانى و مکانى تبلیغ ویژگیهاى دهگانه ابلاغ رسالت آثار اخلاص در جهت تبلیغ شیوه ها و هنرهاى سخنرانى و...

 

از آغاز تا هجرت سیره رسول الله(ص)
دکتر عباس زریاب خویى انتشارات سروش تهران 1370 202 صفحه بها با جلد نرم 1700 ریال با جلد زرکوب 2900 ریال.

جمعى از صاحب نظران بر آن مى شوند که سلسله تحقیقاتى در شرح حال و سیره رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) به انجام رسانند تا نیازهاى فکرى و معنوى عصر خویش را پاسخگو باشند. هر یک به سهم خود نگارش بخشى را بر عهده مى گیرد. استاد زریاب خویى نیز به خاطر تخصصى که در تاریخ اسلام و سیره نبوى دارد عهده دار سیره رسول اکرم(ص) مى شود و این اثر نفیس حاصل آن تصمیم است.
درباره سیره رسول اکرم(ص) تالیفات فراوانى انجام گرفته که هر کدام از نگاه خاصى داراى ارزش و اهمیّت است. امّا از نظر اتقان و استحکام و صحت استناد به چند نوع تقسیم مى گردند:

از تالیفاتى که مورخان اسلامى از قرن دوّم هجرى تاکنون عرضه کرده اند بر مى آید که هر چه مورخین و سیره نویسان از عصر پیامبر(ص) دورتر شده اند گرایشها و عقاید خویش را بیشتر در متون تالیفات نفوذ داده اند و هر چه به عصر پیامبر(ص) نزدیکتر بوده اند عناصر و مواد خارجى کمتر در آن به چشم مى خورد. یعنى گرایشهاى فرقه اى کمتر مى شود; امّا گرایشها و تعصبّات قومى و قبیله اى همچنان اثر خود را مى نمایاند.

تّألیفاتى که غیر مسلمانان درباره سیر پیامبر(ص) نوشته اند که سرآغاز آن حدود قرن نوزدهم میلادى است غالباً غرض آلود بوده است; زیرا اکثر آنها یهودى یا مسیحى متعصّب بوده اند که نمى توانستند حقایق و واقعیات را آن طور که بوده ببیند و به نگارش درآورند.

از قرن نوزدهم به بعد که افکار روشنفکرى نزج پیدا کرد و مورخان به کلیسا کمتر توجه داشتند و خود را متعبد به دین و وابسته به ماوراء طبیعت نمى دانستند; از این روى در این دوران تحقیق در تاریخ دین و ظهور ادیان مانند تحقیق در سیاست و اقتصاد و وقایع دیگر انجام شد. از این جا دنیوى ساختن دین و اعتقادات شروع شد. این همان تاریخ نگرى به حوادث است که شناخت هر چیز را در تاریخ و گسترش آن مى بیند. در حالى که یک مورخ باید هر دو جنبه دین را در نظر بگیرد و آن را در چهارچوب طبیعت و اجتماع انسانى مشمول قوانین زمان و تاریخ و حرکت بداند و از جهت الهى بودن و فوق طبیعى بودنش ثابت و لایزال بداند.

مؤلف محترم سعى کرده هر دو جنبه دینى و طبیعى تاریخ پیامبر(ص) را حفظ کند و تا آن جا که امکان دارد مدلول آیات قرآن و اخبار و مسایل خارق العاده و معجزات و کرامات را توجیه کند و با قوانین طبیعت که مأنوس همه است تطبیق دهد تا کتاب جنبه تاریخى و عمومیّت خود را از دست ندهد و به صورت یک کتاب دینى محض در نیاید. کتاب به عنوان بخش اوّل سیره رسول اکرم(ص) از آغاز تا هجرت را در بر دارد. در پیشگفتار نویسنده در روش خود را در نگرش به تاریخ پیامبر(ص) بیان کرده است.

در این تحقیق به قرآن به عنوان نخستین و قطعى ترین سند تاریخ زندگانى پیامبر(ص) و سپس به منابع دیگر بویژه سیره ابن هشام و تاریخ طبرى استناد شده است.

از سیره ابن اسحاق مغازى واقدى طبقات ابن سعد انساب الاشراف و... نیز بهره برده
است. بحثهاى کتاب ضمن فشردگى و گزیده بودن بیشتر به صورت نقل آزاد و برداشت و جمع بندى مؤلف از تاریخ ارائه شده است نه به صورت گزارش فنى و مستند; از این روى بسیارى از مطالب و برداشتها بدون استناد دقیق نقل شده است. پس از پیشگفتار مقدمه اى که نیمى از کتاب را در بردارد در اوضاع اجتماعى اقتصادى و سیاسى مکه به طور خاص و عربستان به طور عام پیش از ظهور اسلام و آمادگى محیط مکه و حجاز براى پذیرش اسلام تحقیق و بررسى شده است.

نیمه دوم کتاب حوادث ظاهرى مربوط به شخصى پیامبر(ص) ازتولد تا بعثت تحت عناوین: بعثت حضرت رسول(ص) کیفیت وحى نخستین گروندگان موانع راه مخالفان پیامبر و حوادث هجرت به بحث نشسته است.

این اثر باحجم کم و فشردگى در طرح مباحث از اتقان و استحکام در متن و مطالب برخوردار است و قابل استفاده براى همگان.

توفیق مؤلف محترم را در این کار مهم و اساسى از خداوند بزرگ خواهانیم.

مـطالعات تطبیقى در فلسفه اسلامى
سعید شیخ ترجمه مصطفى محقق داماد شرکت انتشارات خوارزمى تهران 287 صفحه بهاء 1500 ریال.

مورخان منصف بر این باورند که جان مایه اصلى فرهنگ و تمدن غرب از فرهنگ و تمدن یونان است. گرچه سایر ملل همانند مصر سوریه کلده ایران و هندوستان در انتقال و تبادل فرهنگ تّأثیر به سزایى داشته اند; زیرا بسیارى از شاخه هاى علوم یونانى نظیر: ریاضیات فلسفه طبّ و نجوم پس از ترجمه و انتقال به کشورهاى شرقى و اسلامى در دوره رنسانس اروپا به اقصى نقاط مغرب زمین منتقل شده است.

از این روى مى بینم که در قرون وسطى آثار دانشمندانى که غالباً ایرانى بوده اند چون: ابن سینا فارابى و... در دانشگاههاى معتبر اروپا تدریس مى شده است. مایه اصلى ادبى و عرفانى و... را از منابع مشرق و دانشمندان اسلامى برگرفته اند. در داخل جهان اسلام از قرن دوّم هجرى تا قرن پنجم عصر شکوفایى فرهنگ و تمدّن اسلام است. در این ایّام مکتبها و مشربهاى گوناگون : فلسفه سیاسى دینى و ... ظهور و گسترش یافت از جمله: دو نحله معروف اشاعره و معتزله ... ازعوامل شکوفایى فرهنگ اسلام اشتیاق بى اندازه اى بود که در این دوران به ترجمه و نقل کتب سایر ملل به زبان عربى پیدا شد. در دوران بنى امیّه و بنى عباس بویژه آثار افلاطون ارسطو بقراط و جالینوس ترجمه شد و در دسترس مسلمانان قرار گرفت.

البته در ترجمه دانشمندان اسلامى دلباخته علوم یونانى نشدند بلکه با استقلال اندیشه آن را هضم کردند. مشکلات بر سر راه تبادل و انتقال که برخاسته از فاصله میان فرهنگ اسلام و یونان بود با خلاقیّت دانشمندان اسلامى چون: فارابى ابن سینا و... برطرف گردید. از تلفیق و ترکیب علوم بیگانه با فرهنگ و تمدن اسلامى در کلیه حوزه ها و رشته هاى علمى مجموعه هاى علمى گرانبارى پدید آمد که در شکوفاتر شدن تمدن بشرى نقش موثر داشت.

این روند مخصوصاً در زمینه فلسفه تا زمان صدرالمتألهین که نظام فلسفى تازه اى تحت عنوان حکمت متعالیه پى ریخت ادامه داشت.

کتاب حاضر تبیین کننده برجسته ترین آراى حکما و متکلمان اسلامى است که با شیوه بدیع از آغاز تا عصر ابن خلدون را بررسى کرده است. مى توان گفت در آن هم تاریخ فلسفه و کلام تطور فلسفه مبتکران این فنّ... یافت مى شود.

نویسنده با توجه به سابقه کار و تخصص و آشنایى با مکاتب فلسفى شرق و غرب با روش تطبیقى به تبیین محتواى عقاید فلاسفه اسلامى پرداخته است.

رؤس عناوین کتاب بدین شرح است:

معتزله اشعریه منشأ تاریخى و منابع تصوف فلسفه اخوان الصفا کندى ابوبکر رازى فارابى ابن سینا غزالى ابن باجه ابن طفیل ابن رشد ابن خلدون.

شرح عبدالصاحب على المکاسب 1 ـ 2
سید محمد مهدى مرتضوى لنگرودى انتشارات مفید 1411 1412.

کتاب مکاسب سالیان سال است که در حوزه هاى علوم دینى تدریس مى شود. این کتاب با این که سبک و سیاق آن به گونه اى است که نمى تواند کتاب درسى براى طلاب جوان باشد امّا مع الاسف به خاطر عدم تمرکز مدیریت در حوزه ها براى این معضل فکرى نشده و همچنان طلاب گرفتار محتوا و نثر سنگین این کتاب هستند. از این روى محققان بسیارى تلاش کرده اند که به گونه اى معضلات آن را حلّ کنند و آن را به فهمها نزدیک سازند. البته در این کار تا اندازه اى موفق شده اند. و برخى متأسفانه بر پیچیدگى آنان افزوده اند.

محقق محترم سعى کرده است که به گونه مزجى منویات مصنف محترم را شرح کند و براى فهم عبارات و مطالب مرجع ضمایر را نشان دهد و در پاورقى عبارات مشکل را توضیح بدهد.

در مجموع شرحى است در خور و کارا براى محصلین علوم دینى و کسانى که در رشته فقه به تحقیق اشتغال دارند.

 

نثارات الکواکب على خیارات المکاسب
سید مرتضى خسروشاهى به اهتمام سید هادى خسروشاهى چاپ دوّم مرکز البحوث الاسلامیه 407 صفحه.

از آن جا که مرحوم شیخ انصارى کتاب مکاسب را براى تدریس ننگاشته بلکه براى انتقال دانستنیهاى فقهى خود به دیگر فرهیختگان نوشته عبارات مشکل و پیچیده و فنى مى باشد. از این روى پس از عرضه این کتاب و در دسترس قرار گرفتن آن شرحها و حاشیه هاى متین و متقنى از اساطین فقه و اصول مانند: حاشیه سید ایروانى نائینى کمپانى و... نگاشته و در دسترس اهل فن قرار گرفته است. البته صاحبان این حواشى و شرحها تنها به شرح الفاظ و عبارات شیخ نپرداخته اند بلکه در جاى جاى آن به نقد پرداخته اند و سخنى نو در انداخته اند.

کتاب مذکور بخش خیارات مکاسب را در برمى گیرد. درباره ارزش این اثر سخن سید داماد موسوى کمارى از علماى تبریز را که در مقدمه چاپ اول آمده است مى آوریم:

(بحث خیارات و شروط از جمله مباحث مشکل فقه است.)

ویژگى این حاشیه نسبت به سایر حاشیه ها این است که به خوبى از عهده شرح و توضیح نظرات متن برآمده و به گونه اى مقاصد مصنف را تبیین کرده که ایرادات سایر محشین را نیز پاسخ داده است. در عین حال مشتمل است بر حلّ مشکلاتى که حاشیه هاى دیگر از آن تهى بوده و بزرگانى همانند: شیخ اعظم انصارى(ره) از حلّ آن عاجز مانده اند. گر چه تمام فضل از آن شیخ اعظم است (الفضل لمن سبق) گواه بر این مطلب حاشیه هایى است که بحث شروط و بحث عدم مخالفت شرط با کتاب و سنت و مقتضاى عقد از سوى نویسنده نگاشته شده است.)

استدلال عمیق و محققانه براساس روش فقهى و اصولى پیشینیان طرح مباحث مصنف و تعقیب آن نقد بر آراء شیخ و ارائه نظرات جدید و ابتکارى از ویژگیهاى این شرح شریف است.

این حاشیه در سال 1370 هـ . ق در تبریز چاپ شده و هم اکنون با چاپ بسیار خوب به همت حجة الاسلام والمسلمین سید هادى خسروشاهى در دسترس همگان قرار گرفته است.

تعداد مشاهده مقاله: 355