مواریث پرمایه و درس آموزى در لابلاى متون و کتابهاى ما نهفته است . وقتى انسان به گنجینه هاى کتابخانه ها و آرشیوها سر مى زند با موجى از تلاش علمى وانبوهى از تعالیم و معارف فکرى اجتماعى حقوقى و فلسفى روبرو مى گردد. با دست آوردهایى برخورد مى کند که در عین کوتاهى و ایجاز در بستر زمانى خود بسیار بلند پرمایه و راهگشا بوده است .
یادآورى و عرضه این نکات موجز و بلیغ افزون بر پاس خدمات اسلاف و احیاى مواریث فرهنگمان تعلیم و عبرتى فرا راه زندگى و حرکت امروزمان خواهد بود.
مصاحبه با فقیه مجاهد آیه الله کاشانى قدس سره در زمینه تشکیلات حوزه
این مصاحبه پس از رحلت آیه الله العظمى سیدابوالحسن اصفهانى قدس سره انجام گرفته است . در آن دوران مردم درانتخاب مرجع متحیر بوده اند و روحانیت نیز وضعى آشفته داشته و جامعه شیعه را سکان دارى آگاه و مدبر ضرور مى نموده است .
روشن بینى آن مصلح بزرگ دراین است که اجتهاد و عدالت را در[ مرجع شیعه] کافى ندانسته بلکه فهم مسایل سیاسى واجتماعى اسلام واهتمام به اموراجتماعى مسلمانان را براى
مرجع لازم مى داند.او در آن روزگار که هرگونه ایجاد نظام و تشکیلات مخالف سیره گذشتگان و بدعت مى نمود روحانیت را به ایجاد تشکیلات فراخوانده است و آن راازاهم واجبات مى شمارد.
راجع به مرجع تقلید تقلید نظریه مبارک چیست ؟
آیه الله کاشانى : نظر من این است که مرجع تقلید علاوه بر دارا بودن مقام اجتهاد و عدالت بایداهتمام تام دراجتماعیات اسلام داشته و دفاع از حوزه دیانت اسلامیه نموده و کوشش درامر به معروف و نهى از منکر و تهذیب اخلاق مسلمین و تهیه مبلغ براى داخل و خارج مملکت نماید والا بصرف این که فتوى بدهد و وجوه و حقوق خدمت ایشان برسد و هیچ یک ازاین آثار بر آن مترتب نباشد براى اسلام و مسلمین فایده ندارد و در اثر همین روش است که روزگاراسلام و مسلمین بدین جا رسیده که اکنون مشاهده مى نمائیم . و بااین ترتیب اگر بماند روزگارامعه مسلمین به درجات بدترازاین هم خواهد شد.اغلب قراء و دهات یک نفر که نماز میت براى آنها بخواند ندارد و کلیه مردم از ندانستن مربى و معلم دینى جاهل به معارف الهیه و مسائل شرعیه و حتى ضروریات دینیه مى باشند بلکه در قصبات و شهرها و بلاد معظمه هم امور دینیه مختل و معوق ات و دفاع از حوزه دیانت هم او واجبات دیانت است که باید مرجع تقلید با کمال جدیت رعایت آن را بنماید. بالجمله گوشه گیرى که عبارت اخراى رهبانیت منهیه در قرآن است نتایج سوئى براى دیانت و ملت و ممکلت دارد.
آیا به نظر شریف دراین موقع صلاح شیعیان هست که تشکیلات روحانى داشته باشند یا خیر؟
آیه الله کاشانى :ازاهم واجبات تشکیلات روحانى است که روحانیت مرتب و منظم باشد تا آن که حدود و مراتب و عملیات هرکس تحت نظام و قاعده اى در آید
کسى که لایق مقامى نیست به صرف ادعا و حیله و تدابیر شاغل آن مقام نگردد.
به نظر جناب عالى ترتیب و نحوه تشکیلات چگونه بایدانجام گیرد
آیه الله کاشانى : باید آقایان حجج اسلام براى تقویت مقام روحانیت و اعلاى کلمه دیانت و حفظ استقلال مملکت و آسایش و تهذیب اخلاق ملت و جلوگیرى از مفاسدى که از هر سو رو به این ملت و مملکت نموده با کمال واتحاد واتفاق شاخصى براى خود معین و مجمع مرکزى در تهران و در ولایات شیعه آنان تشکیل و تاسیس نمایید که روحانیت منظم شود و امور متفرعه براین تشکیلات منظمه از حیث تعیین حدوداشخاص واصلاح مدارس قدیمه و تولیت و طلاب علوم دینیه واصلاح منابر و تربیت مبلغین براى داخل و خارج و حفظ اوقاف از حیف و میل و صرف آن در مصالح عامه فوائد ریاست است که مشروحه على حده مى خواهد وانشاءالله در موقعش بیان خواهد شد.
به نقل از مجله آئین اسلام شماره مسلسل 143 دى ماه 1325 صفحات 5و37.
