تازه هاى فقه ، حقوق ، اصول و رجال فقه

 

فقه
آیات الاحکام پیرامون محجورین
محمد رضا بارگاهى, تهران, دانشگاه آزاد اسلامى, چاپ اول, 1377, 297 صفحه
نویسنده, نخست بحث حجر را به بوته بررسى نهاده و تعریف محجور را از دیدگاه علما و صاحب نظران فرقه هاى اسلامى بیان کرده و سرانجام با استفاده از آیات و روایات, دیدگاه معصومین(ع) را مطرح ساخته است.

براى بررسى هر آیه که به بحث مربوط است, ابتدا آیه را نقل و ترجمه مى کند, سپس به شرح به تجزیه و ترکیب آیه و در ادامه, به تفسیر آن مى پردازد.

الاحتکار ومایلحقه من الاحکام والآثار
سید على شفیعى, اهواز, انتشارات خوزستان, 1377, 128 صفحه
این اثر فقه استدلالى در موضوع احتکار است که به بررسى فروع آن پرداخته شده, از جمله: حکم شرعى احتکار, مورد احتکار, اختصاص حکم به مسلمین یا عموم مردم, مدت احتکار حرام, اتصاف احتکار به احکام پنج گانه, شرط ابقاء براى افزایش, اجبار محتکر به فروش, نرخ گذارى و…

التعریف بمصادر الجواهر
مرکز الابحاث والدراسات الاسلامیة قسم احیاء التراث الاسلامى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1378, 248صفحه
از آن جا که جواهر الکلام یکى از منابع تحقیق همه فقیهان است, شناخت مصادر آن جایگاه خاصى دارد و سبب مى شود بسیارى از امور پنهان, آشکار شود.

محققان اثر یاد شده, پس از شناسایى منابع تحقیق صاحب جواهر, موارد زیر را از هر منبع, شناسانده اند:

نام کتاب, نویسنده آن, سال ولادت و وفات نویسنده, موضوع کتاب, نام ناشر کتاب (اگر چاپى است) نام کتابخانه (در صورتى که خطى باشد.)

عنوان کتابها به ترتیب حروف الفبا, سامان داده شده که شمار آنها به 551 مى رسد.

حسبه یک نهاد حکومتى
سیف اللّه صرّامى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 174 صفحه
محور بحث در این تحقیق, پاسخ به این پرسش است:

آیا مى توان براساس مبانى فقهى شیعه, در حکومت اسلامى, نهادى را به عنوان حسبه و باوظایف, شرایط و اختیارات معین امر به معروف و نهى از منکر, پى ریزى کرد؟

کتاب, داراى پنج بخش با عنوانهاى زیر است:

مفهوم حسبه, سیرى در تاریخ حسبه, شرایط محتسب, وظایف و صلاحیتهاى محتسب, نمایى از جایگاه حسبه در نظام جمهورى اسلامى ایران.

دروس تمهیدیّة فى الفقه الاستدلالى, ج2
باقر ایروانى, قم, مرکز جهانى علوم اسلامى, چاپ اول, 1377, 647 صفحه
ضرورت تغییر متون آموزشى حوزه, برخى از فرهیختگان را بر آن داشته است تا به نگارش و سامان دادن متون آموزشى بپردازند از جمله متون آموزشى دروس تمهیدیة فى الفقه الاستدلالى است که به تازگى جلد دوم آن در موضوع معاملات نشر یافته است.

بابهاى مربوط به معاملات, در سه بخش, سامان یافته است: عقود, ایقاعات, احکام.

ذکرى الشیعة فى احکام الشریعة, ج1و2و3
شهید اول, تحقیق: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث, قم, چاپ اول, 1419, 471«453«483 صفحه
ذکرى از جمله آثار ارزنده فقهى استدلالى است که تنها به بابهاى طهارت و نماز پرداخته است. البته شهید قصد به پایان رساندن آن را داشته است; چرا که وى در پایان مى نگارد:

(ولیکن هذا آخر المجلّد الاوّل من کتاب ذکرى الشیعة و یتلوه ان شاء الله تعالى فى المجلّد الثانى کتاب الزکاة.)

از جمله ویژگیهاى ذکرى, ذکر مباحث اصولى ارزش مند در مقدمه است. کتاب ذکرى به همت مؤسسه آل البیت تحقیق و به گونه اى شایسته در سه مجلّد به چاپ رسیده است.

الرسائل الفقهیة
محمد باقر وحید بهبهانى, قم, تحقیق و نشر: مؤسسه علامه مجدّد وحید بهبهانى, چاپ اول, 1419 صفحه
در این کتاب یازده رساله فقهى از مرحوم آیت الله وحید بهبهانى (1117 ـ1205هـ.ق) گرد آمده است:

1. عدم جواز تقلید المیّت.

2. حکم عبادة الجاهل.

3. اصالة طهارة الاشیاء.

4. حکم العصیر التمرى والزبیبى.

5. رؤیة الهلال.

. الافادة الاجمالیة (در موضوع کراهت و عدم کراهت برخى عبادات).

7. صحة الجمع بین الفاطمیتین.

8. حکم متعة الصغیرة.

9. القرض بشرط المعاملة المحاباتیّة.

10. اصالة عدم الصحّة فى المعاملات.

11. اصالة الصحّة والفساد فى المعاملات.

عاشورا در فقه
سید ضیاء مرتضوى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 123 صفحه
به واقعه عاشورا از زاویه فقهى کم تر نگریسته شده است. تلاش نویسنده بر این است که به این واقعه بزرگ از این زاویه بنگرد. وى, بخشهایى از نوشته هاى فقها را که در ضمن مباحث فقهى, به واقعه عاشورا اشاره مى کنند, مى نگرد و به تحلیل آن واقعه مى پردازد.

فقه سیاسى اسلام
ابوالفضل شکورى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ دوم, 1377, 504صفحه
در تدوین این کتاب, افزون بر قرآن و کتابهاى روایى از منابع فقهى اصیل و مورد اعتماد شیعه, مانند آثار شهیدین, علاّمه حلى, محقّق حلّى و امام خمینى استفاده شده است. در برخى موارد از دیدگاههاى مذاهب فقهى غیرشیعى نیز مطالبى نقل شده است. در واقع روش مقایسه اى و تطبیقى بر آن حاکم است.

مطالب کتاب در دو بخش, سامان یافته است: اصول سیاست داخلى اسلام و اصول سیاست خارجى اسلام و در مجموع, کتاب در بردارنده 17 درس است.

الفوائد الغرویة
ابراهیم محقق رودسرى (ق14), تحقیق: سید احمد حسینى اشکورى, قم, مجمع الذخائر الاسلامیة, چاپ اول, 1319, 156 صفحه
کتاب در بردارنده نُه فایده در موضوعات زیر است:

1. تفاوت تعریف به حد و به رسم.

2. تعریف فقه.

3. تعریف اصول فقه.

4. حکم جاهل قاصر و مقصّر در احکام

5. اقتضاى امر براى اجزاء.

6. ورود اسباب متعدد بر یک مسبب.

7. شرط قدرت تحویل دو عوض در صحت بیع.

8. حکم قراءت مأموم در نماز جماعت.

9. میراث زن از ترکه شوهر.

فوائد القواعد
شهید ثانى, تحقیق: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى وابسته به دفتر تبلیغات اسلامى, به کوشش سید ابوالحسن مطلّبى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1378, 704 صفحه
مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى در نظر دارد, آثار شهید ثانى را به گونه اى شایسته و دقیق مورد تحقیق قرار دهد و تحت عنوان: (سلسلة مؤلفات الشهید الثانى) منتشر سازد. که به بیش از ده جلد خواهد رسید. کتاب فوائد القواعد چهارمین کتاب از این سلسله آثار است.

فوائد القواعد شرحى است بر قواعد الاحکام, نوشته علامه حلّى, متن قواعد الاحکام بالاى صفحه ها به چاپ رسیده و هر قسمتى را که شهید ثانى شرح داده است, با نشانه اى روشن شده و در ذیل آن, شرح شهید آمده است. گذشته از متن فوائد القواعد, کتاب قواعد الاحکام نیز, با ا ستفاده از نسخه هاى چاپى و خطى تحقیق و تصحیح شده است.

متن فوائد القواعد براى نخستین بار است که به چاپ مى رسد و در گذشته به صورت سنگى یا حروفى چاپ نشده است و نسخه هاى خطى آن نیز نادر است. مصحح, افزون بر تخریج اقوال و احادیث, واژه هاى غیر مأنوس را شرح داده است و در پایان, فهرستهاى زیر را تهیه کرده است, تا است فاده از کتاب آسان تر گردد:

آیات, روایات, اعلام وارد در متن, اعلام در تعالیق, کتب, فرق و مذاهب, اماکن, حیوانات, مصادر تحقیق, موضوعات.

قدمت و تداوم نظریه ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینى
بهرام اخوان کاظمى, شرکت چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 353 صفحه
مطالب کتاب در هفت بخش زیر سامان یافته است:

1. گفتارى در باب ولایت مطلقه فقیه.

2. برخى برداشتها در مورد گسست نظریه ولایت مطلقه فقیه.

3. ولایت مطلقه فقیه در سیره نظرى و عملى امام خمینى(ره).

4. اجتهاد و نظریه ولایت مطلقه فقیه.

5. جایگاه مردم در نظریه ولایت مطلقه فقیه.

6. روحانیت و نظریه ولایت مطلقه فقیه.

7. جایگاه برخى سیاستها و اصول در ارائه تدریجى نظریه ولایت مطلقه فقیه و پاسخ به پاره اى شبهه ها.

کتاب القصاص, ج1
محمد رحمتى, قم, 1377, 500 صفحه
این کتاب فقه استدلالى در موضوع قصاص است که شرحى است بر یکى از آثار فقهى. متن اصلى بالاى صفحه ها قرار گرفته و ذیل هر فرع, مبناى فقهى آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

گفت وگوهاى فلسفه فقه
مصطفى ملکیان, محمد مجتهد شبسترى, ناصر کاتوزیان, على عابدى شاهرودى, صادق لاریجانى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377
پرسشهاى طرح شده در این گفت وگو, که به پاره اى از آنها پاسخ داده شده, به شرح زیر است:

1. آیا علمى به نام (فلسفه فقه) وجود دارد, یا مى تواند وجود داشته باشد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ, چه تعریفى از آن دارید؟

2. چند و چون ارتباط (فلسفه فقه) با (کلام اسلامى), (اخلاق اسلامى), (علم اصول فقه), (تفسیر قرآن) و (علم الحدیث) چیست؟

3. نحوه و میزان ارتباط (فلسفه فقه) با (فلسفه فعل), (فلسفه اخلاق), (فلسفه حقوق), (فلسفه سیاسى) و (فلسفه اقتصاد) را چگونه مى بینید؟

4. آیا مطالعه و تحقیق در (فلسفه فقه) نیازمند آگاهى تفصیلى و دقیق از روحیّات اعراب جاهلى و اوضاع و احوال اقلیمى, فرهنگى, اجتماعى, سیاسى واقتصادیِ آنان هست یا نه؟ چرا ؟

5. آیا (فلسفه فقه) علمى است صرفاً توصیفى یا صرفاً توصیه اى یا هم توصیف مى کند و هم توصیه؟

6. آثار و فوایدى که بر (فلسفه فقه) مترتب است کدامند؟ و غایت این علم چیست؟

7. اهمّ مسائل (فلسفه فقه) چیست؟

8. آیا پرداختن به (فلسفه فقه) را براى همه کسانى که در حوزه علم فقه مطالعه و تحقیق مى کنند, ضرورى مى دانید؟

9. آیا مى توانید آراى فقهى اى را ذکر کنید که ناشى از درنگ و دقت نکردن کافى درپاره اى از مسائل فلسفه فقه باشد؟ اگر جواب مثبت است, چه آرایى؟

10. آیا شکوفایى و بالندگى فلسفه فقه در گرو آگاهى هر چه بیش تر از بعضى علوم دیگر است؟ اگر بلى, آن علوم کدامند؟ و آیا سه علم: تاریخ نگارى, معناشناسى و فلسفه زبان را در زمره این علوم مى دانید؟

مبانى القضاء والشهادات
حسین مؤیّد, قم, چاپ اول, 1419هـ.ق, 637صفحه
این کتاب , شرحى استدلالى است بر دو باب قضاء و شهادات از کتاب تحریر الوسیله. متن تحریر الوسیله در بالاى صفحه ها آمده و هر جا نیازمند به شرح بوده, در پاورقى, شرح لازم آمده است.

المرتقى الى الفقه الارقى, ج1 و 2
سید عبد الصاحب حکیم, تهران, دارالجلى, چاپ اول, 1377, 461«493صفحه.
این اثر, تقریرات درس سید محمد حسینى روحانى در نجف اشرف در موضوع حج است.

در جلد نخست, به مقوله هاى زیر پرداخته شده است:

معناى حج, شرایط وجوب حج, حج نیابى, اقسام حج و….

در جلد دوم, از مواقیت و افعال حج بحث شده است.

مصطلحات الفقه
على مشکینى, قم, دفتر نشر الهادى, چاپ اول, 1377, 579صفحه
در این کتاب, اصطلاحات و عنوانهاى موضوعات فقه گردآورى شده و ذیل هر کدام موردهاى زیر روشن شده است:

معناى لغوى, معناى اصطلاحى (اگر در شرع یا در فقه یا نزد متشرعه معناى خاصى داشته باشد.) محل آن عنوان و موارد کاربرد آن در بابهاى مختلف فقه, حکم یا احکام مترتب بر آن, مورد اختلاف یا مورد اتفاق بودن آن نزد علماى شیعه, در مواردى اشاره به معناى آن نزد عامّه, ف روع مهمى که بر آن مترتب است, در مواردى ذکر دلیل مسأله.

در واقع این کتاب, یک دوره فقه است; اما به ترتیب لغت.

معرفة ابواب الفقه
محسن فقیهى, قم, مرکز جهانى علوم اسلامى, چاپ اول, 1377, 223صفحه
تدریس فقه براى طلاب غیر ایرانى که زیر نظر مرکز جهانى علوم اسلامى درس مى خوانند, در سه مرحله برنامه ریزى شده است:

الف. آشنایى طلاب با احکام ضرورى.

ب. آشنایى با ابواب فقه به گونه کلّى.

ج. فقه استدلالى گسترده.

معرفة ابواب الفقه براى مرحله دوم تدوین شده که خلاصه تحریرالوسیله, نوشته حضرت امام خمینى است. ویژگى این اثر, طرح پرسشهاى مربوط به مباحث, در پایان هر بخش است.

نوآوریهاى فقهى در احکام بانوان (یائسگى)
زهره صفاتى, قم, دارالتفسیر, چاپ اول, 1378, 50 صفحه
احکام خونهاى سه گانه به خاطر گوناگونى و گستردگى, جزء مسائل دشوار فقه به شمار مى آیند و گاه به جهت مصرف بعضى داروها و ابزار مخصوص, مسائل جدیدى را به وجود آورده که بررسى فقهى آنها ضرورى است.

نظر به اهمیت یائسگى, نویسنده تحقیق گسترده اى انجام داده و جهت تشخیص موضوع, از دیدگاههاى پزشکان متخصص نیز استفاده کرده است.

نویسنده پس از نقل و بررسى روایات مربوطه, به این نتیجه مى رسد که: قید سنّ در روایات, ارشاد به غالب است و حیض امرى طبیعى است و تا زمانى که دیدن خون ادامه دارد و با صفات حیض همراه است, اگر چه بالاتر از 50 سال باشد, نشان از یک امر طبیعى است.

تکیه روایات بر 50 سالگى, طریقیت دارد به این که شروع یائسگى از این سن به بعد اتفاق مى افتد. از این روى, در قرشى و غیرقرشى, موضوعیت ندارد; بلکه ملاک, حیض یا ناامیدى از آن است و بیان سنّ از این روست که بیش تر در این سن, یائسگى رخ مى دهد. مرحوم علامه شعرانى نیز روایات حدّ یأس را حمل بر ارشاد کرده است.

در ادامه, دیدگاههاى فقیهان و مذاهب چهارگانه نقل شده و نیز یائسگى تعریف شده و از نظر علمى, ارتباط یائسگى و عدّه نمایانده شده است.

حقوق
تشخیص منابع ملى و نحوه اعتراض به آن
قاسم زارعى و سید احمد باختر, نشر فیض, چاپ اول, 1377, 160 صفحه
کتاب در بردارنده دو بخش است:

بخش اول: تشخیص منابع ملّى

این بخش داراى سه فصل است:

فصل اول, تعریف منابع ملى و آنچه از آن استثناء شده.

فصل دوم, چگونگى بازشناسى منابع ملى و آنچه از آن استثناء شده است. در این فصل قاعده, و معیار و مرجع تشخیص و… مورد مطالعه قرار گرفته و همچنین به روش کاربردى و اجرایى نیز اشاره شده است.

فصل سوم, بررسى وجوه اختلاف ماده 56 قانون حفاظت و بهره بردارى از جنگلها و مراتع کشور و ماده 2 قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعى.

بخش دوم: نحوه اعتراض.

بخش دوم داراى دو فصل است:

فصل نخست ترکیب و تشکیلات هیأت ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضى اختلافى موضوع ماده 56 قانون حفاظت و بهره بردارى از جنگلها و مراتع و نیز حدود صلاحیت این هیأت.

فصل دوم, چگونگى اعتراض به تشخیص منابع ملى, اشخاصى که حق اعتراض دارند, مهلت چگونگى تقدیم اعتراض و….

جُرم سیاسى
عباس زراعت, تهران, ققنوس, چاپ اول, 1377, 215 صفحه
بخش نخست این تحقیق, ویژگیهاى کلى جرم سیاسى را درحقوق ایران و اسلام بررسى مى کند و بخش دوم, به مهم ترین مصداقهاى جُرم سیاسى در این دو سیستم حقوقى مى پردازد.

در بخش نخست, عنوانهاى زیر مطرح شده است:

تعریف, ماهیت و ضوابط تشخیص جرم سیاسى, تاریخچه جرم سیاسى, مشروعیت نظام سیاسى, راههاى جلوگیرى از وقوع جرم سیاسى, تفاوت جرم سیاسى و جرم عادى از نظر شیوه دادرسى و مجازات, نویسنده در بخش دوم, تحت عنوان (مصادیق جرم سیاسى) به مقوله هاى زیر مى پردازد:

جرایم علیه امنیت داخلى و خارجى, خیانت و جاسوسى, بغى, محاربه.

حقوق مالکین آپارتمانها
ابراهیم اسماعیلى هریسى, تهران, نشر دادگستر, چاپ اول, 1377, 160 صفحه
مطالب کتاب در چهار فصل سامان یافته است:

فصل اول, مالکیتهاى قسمتهاى مختلف ساختمان.

فصل دوم, هزینه هاى ساختمان.

فصل سوم, اداره امور ساختمان.

فصل چهارم, بازسازى ساختمان.

پاره اى از عنوانهاى کتاب:

منابع حقوق مالکین آپارتمانها, مالکیت قسمتهاى مشترک, مالکیت قسمتهاى اختصاصى, منابع تأمین هزینه هاى مشترک و موارد مصرف آنها, تعیین سهم مالکین از هزینه هاى مشترک و انواع هزینه ها, نحوه وصول هزینه هاى ساختمان, مجامع عمومى مالکین ساختمان و انواع آنها, مدیر یا هیأت مدیران, خزانه دار و وظایف او, لزوم بازسازى ساختمان, چگونگى اقدام به بازسازى ساختمان و….

رویه قضایى
سید جلال الدین مدنى, انتشارات پایدار, چاپ دوم, 1377, 160 صفحه
شکل کلى تصمیم مکرّر قضایى که در موردهاى همانند, به لحاظ الزام معنوى و یا الزام قانونى مبناى حکم مرجع قضایى قرار گیرد, رویه قضایى نامیده مى شود.

در این کتاب به موضوعات زیر پرداخته شده است:

ارتباط رویه قضایى با قانون و عرف, تفاوت رویه قضایى با دکترین, ارتباط رأى دادگاه با رویه قضایى, تفسیر قانون و رویه قضایى, فواید رویه قضایى, قلمرو زمانى و مکانى رویه قضایى, انواع رویه قضایى, منابع قانونى رویه قضایى, موارد مساعد براى رویه قضایى, تطبیق رأى و حدت رویه با قانون اساسى و….

مسؤولیت مدنى
حسینقلى حسینى نژاد, تهران, مجمع علمى و فرهنگى مجد, چاپ اول, 1377, 184 صفحه
در این کتاب, ابتدا سیر مسؤولیت مدنى, از جامعه ابتدایى تا جامعه پیشرفته امروزى بررسى شده و پس از آن, به شرح قانونهایى پرداخته شده که جامعه, بویژه جامعه ایران, براى زیان ناشى از فعالیت آزاد افراد وضع کرده است.

کتاب داراى سه فصل, با عنوانهاى زیر است:

فصل اول, انواع مختلف مسؤولیت مدنى.

فصل دوم, مسائل مشترک همه انواع مسؤولیت مدنى.فصل سوم, بحث تطبیقى مسؤولیت مدنى.

اصول
تسدید الاصول, 2ج
محمد مؤمن قمى, قم, انتشارات جامعه مدرسین, چاپ اول, 1419هـ.ق. 575«563 صفحه
کتاب (تسدید الاصول) متن درس خارج اصول آیت الله مؤمن است که خود, آن را به نگارش در آورده است.

مباحث اصولى مطرح, به ترتیب مباحث (کفایة الاصول) است. نویسنده, گاه به مطالبى نو دست یافته است که در کتابهاى اصولى دیگر نیافته که آنها را یادآور شده است.

مقالات الاصول, ج2
آقا ضیاء الدین عراقى (م1361هـ.ق.), تحقیق: مجتبى محمودى و سید منذر حکیم, قم, مجمع الفکر الاسلامى, 1378, 576 صفحه
جلد اول مقالات اصولى آقا ضیاء عراقى, در زمان حیات وى چاپ شده و جلد دوم آن پس از رحلت ایشان, با اشتباههاى فراوانى به چاپ رسیده است. مصححان کوشیده اند افزون بر به کاربردن یادآوریهاى علامه سید مرتضى خلخالى, لغزشهایى را که خود دست یافته اند نیز اصلاح کنند. کتاب, در بردارنده 27 مقاله است که پاره اى از آنها عبارتند از:

حجیت قطع عقلاً, وجوب موافقت قطعى با علم اجمالى, حجیت ظواهر, حجیت اجماع منقول, شهرت فتوایى, حجیت خبر واحد, حجیت مطلق ظن, منجّزیت علم اجمالى, قاعده نفى ضرر, حکم تعارض ادله, اجتهاد, تقلید و….

رجال
القاب الصحابة والتابعین
ابوعلى حسین بن محمد جیّانى اندلسى (م:498هـ.ق.), تحقیق: محمد زینهم و محمود نصار, قاهره, دارالفضیله, 160 صفحه
لقب, به طور معمول براى تمجید, تحقیر یا معرفى اشخاص ذکر مى شود. بسیارى از صحابه و تابعین, به لقب شناخته شده اند و گاه در منابع روایى, ذکر لقب آنان, بسنده مى شود که لازم است معرفى آنان در کتابى گردآورى شود و جیّانى به این مهم پرداخته است. البته او در این ک تاب, تنها به شناسایى فقها در صحیح بخارى و صحیح مسلم بسنده کرده است.

وى به ترتیب الفبا, لقبها را ذکر و پس از آن مشخص کرده که آن لقب مربوط به کیست و اگر به شرح حالى دست یافته, آن را نیز آورده است.

آنچه کارایى این اثر را دو چندان کرده, پاورقیهاى سودمند محققان است که حجم آنها کم تر از متن نیست.

فهرستهاى زیر در پایان, استفاده از کتاب را آسان تر کرده است:

آیات, روایات نبوى, اعلام, زنان, القاب, انساب و موضوعات.

سماء المقال فى علم الرجال
ابوالهدى کلباسى (م1356هـ.ق.), تحقیق: سید محمد حسینى قزوینى, قم, مؤسسه ولى عصر(عج), چاپ اول, 1419, 2ج, 552«672 صفحه
سماء المقال از جمله آثار ارزنده علم رجال است. نویسنده مباحث مورد نظر را در قالب چهار رکن مطرح ساخته است:

رکن اوّل, معرّفى کنندگان: در این رکن, نویسندگان و آثار رجالیهاى برجسته اى چون ابن غضائرى, کشّى, شیخ طوسى شناسانده شده است.

رکن دوّم, معرّفى شدگان: در این رکن, رجال مشترک و مشتبه شناسانده شده و بسیارى از ابهامهاى دانش رجال بر طرف شده است.

رکن سوم, الفاظ شناسایى رجال: الفاظى چون: اسند عنه, بتریّ, بندفر, ثبت, عین, غلام و… توضیح داده شده است.

رکن چهارم, پاره اى از قواعد مهم, بیان شده است.

محقق, افزون بر تقویم نص و ذکر منابع در پانوشت, فهرستهاى گوناگون در 200 صفحه در پایان دوم سامان داده که استفاده از کتاب را بسیار آسان کرده است.

معجم الصحابه, 3ج
ابوالحسین عبدالباقى بن قانع, (م351ق) تحقیق: ابوعبدالرحمن صلاح مصراتى, عربستان, مکتبة الغرباء الأثریه, چاپ اول, 1418ق. 380«426, 472صفحه
(معجم الصحابه) از آثار کهن به شمار مى رود. در اثر 1226تن از صحابه رسول خدا(ص), شناسایى شده اند. تاریخ املاى آن به سال 347هـ.ق. باز مى گردد. ابن قانع در این کتاب, هر کدام از صحابه را که دست یافته, ذکر و حدیثى را که دلالت بر صحابى بودن او مى کند, آورده, با این حال, موفق به گردآورى همه آنان نشده است این اثر, لغزشهاى بسیار دارد.

محقق, در مقدمه اى که بر کتاب نگاشته است به ملاکهاى صحابى بودن, راههاى اثبات صحابى بودن و عدالت صحابه پرداخته و سپس ابن قانع را معرفى کرده است.

اگر چه نویسنده, به شرح حال صحابه پرداخته, امّا مصحّح در پانوشت, خواننده را به منابع گوناگون براى شناخت آنان ارجاع مى دهد

تعداد مشاهده مقاله: 448