تعداد نشریات | 54 |
تعداد شمارهها | 2,388 |
تعداد مقالات | 34,317 |
تعداد مشاهده مقاله | 13,016,106 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,718,036 |
کتابخانه حوزه | ||
حوزه | ||
مقاله 10، دوره 6، شماره 36، بهمن 1368، صفحه 173-180 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
تاریخ دریافت: 12 اسفند 1394، تاریخ پذیرش: 12 اسفند 1394 | ||
اصل مقاله | ||
کتابخانه حوزه باانگیزه آشنائى خوانندگان مجله با کتابهاى جدید تنظیم مى شود و سعى بر آن است که بانگاهى گذرا نمائى از محتوى کتاب عرضه شود تا خوانندگان از چگونگى کتابها آگاه شوند امااز آن روى که صفحات مجله محدوداست و زیاده گوئى را بر نمى تابد یاد کرد ما نیز تمامى کتابهاى منتشره را شامل نخواهد بود. التبلیغ والاعلام الاسلامى این کتاب فهرست کتابها مقالات و بحثهایى است که محققان درباره تبلیغ وابعاد آن نگاشته اند. آقاى رفاعى سالهاست که دراندیشه تهیه و تدوین منابع و مصادر پژوهش موضوعات فرهنگ اسلامى است و تاکنون کتابها و مجموعه هاى سودمندى دراین باره تدوین و نشر داده اند. دراین کتاب ذیل 162 عنوان حدود 1300 پژوهش و تحقیق عرضه شده است مولف هر آنچه دراین زمینه به شکل کتاب مقاله و با بحثهاى ضمنى یافته است آورده و بدینسان دامنه اطلاع رسانى را گسترانده است . مثلا در ذیل عنوان :[ دعوه ارسول] به موارد متعددى ازالمیزان علامه طباطبایى ارجاع داده شده است و موارد بسیارى از فى ظلال القرآن سیدقطب و ... به هر حال اینگونه تلاشهاى فرهنگى بسیار سودمند و کارسازاست و آثار آقاى رفاعى دراین زمینه از شایستگى ویژه اى برخور دارند از همان روزهایى که پیشواى امت محمدى على ابن ابى طالب[ ع] در مقابل پیرمردى که فریاد مظلومیت سر داده بود فرمود: هان ! بیا با هم فریاد مظلومیت سر دهیم که من نیز پس از رسول الله[ ص] هماره مظلوم بوده ام ( ابن ابى الحدید شرح النهج ج 9.306) تشیع ابن اسلام ناب محمدى و رهروان آن در مظلومیت بوده اند. ستمهایى که براینان رفته است از عبرت انگیزترین و غم آفرین ترین صحنه هاى تاریخ است . به عنوان نمونه رک :الانتفاضات الشیعیه عبرالتاریخ . کتاب[ تاریخ شیعه] تاریخ تطور و رشد شیعه و سرگذشت این جریان ناب اسلامى و چگونگیهاى آن است و نیز گزارش ستمهاى که بر آن روا شده و فراز و نشیبهایى که در گذرگاه تاریخ داشته است . کتاب در آغازین صفحات خود تجلیل و تکریم علامه آقا بزرگ تهرانى واستاد شیخ محمد خلیل از کتاب و مولف را دارد و آنگاه مقدمه مولف است :انگیزه نگارش کتاب و چشم اندازى از مطالب آن فصل اول مفهوم و مدلول واژه شیعه و سابقه تاریخى آن را به بحث گذاشته . در فصل دوم از خلافت امیرالمومنین[ ع] و مسائل مربوط به آن سخن رفته است . در فصل سوم تجلیلى است از قیام امام حسین[ ع] و بازتابهاى آن و چگونگى شیعه و در دوران امامت ائمه اطهار[ ع] و غیبت صغرى و ... سرگذشت شیعه در: حجاز یمن سوریه جبل عامل مصر ایران و هند فصول بعدى کتابند که در ضمن آن خیزشها و حرکتهاى شیعیان و حکومتهاى منتسب به آن شناسائى و شناسانده شده اند. فصل نهائى کتاب نگاهى است گذرا به: شیعه در بحرین قطیف واحساء آمریکا افریقا اندونزى شوروى و ... مترجم محترم کتاب مقدمه اى نگاشته اند که پیش از مطالعه کتاب دقت در آن براى درک درست برخى از مطالب کتاب ضرورى است پایان بخش کتاب فهرستهائى فنى آن است که فهرستهائى است سودمند با تنظیمى دقیق و کارآمد. کتاب در مجموع اثرى است خواندنى و مفید که خواننده با دقت در آن با بسیارى از حقایق تاریخى مربوط به تشیع آشنا خواهد شد و ریشه هاى بسیارى از حرکتهاى :اجتماعى سیاسى و تاریخى را در خواهد یافت . التحقیق فى نفنى التحریف عن القرآن الشریف کتاب با مقدمه اى در تبیین چشم انداز کلى بحث مى آغازد و با موضوع شیعه در مقابل مساله تحریف با عنوان : [ الشیعه والتحریف] ادامه مى یابد. دراین بخش ابتدا آراء و عقاید عالمان درباره تحریف از شیخ صدوق تا عالمان معاصر آمده است . در فصل دوم . دلائل شیعه بر نفى تحریف از قرآن بحث شده است . در فصل سوم اخبار تحریف نقد و بررسى شده و بى پایگى آنها روشن شده است . در فصول بعدى به توضیح و تبیین موضوع عالمانى در برابر مساله تحریف پرداخته شده است . که در برخى از آثار آنها روایات واحادیثى درباره تحریف آمده است .این بخش از جمله بخشهاى مهم و خواندنى کتاب است . و روشن ساخته است که بر خلاف آنچه برخى پنداشته و یا بر پندارها این دو کاب (حتى براساس آراى عالمان جرح و تعدیل اهل سنت نیز)از استوارى و صحت ادعا شده برخوردار نیستند. به هر حال بر روى هم کتاب از آثار سودمندى است که دراین زمینه نگاشته شده است و خواننده را دراین زمینه بهره فراوان خواهد رساند. یادآورى مى کنیم که این کتاب پیشتر به صورت سلسله مقالات در مجله [تراثنا] آمده بود. الحقایق فى محاسن الاخلاق (قره العیون فى المعارف والحکم) کتاب مجموعه اى است فراهم شده از سه کتاب مستقل : 1.الحقایق . 2. قره در مقاله چهارم مکارم اخلاق بحث شده و در مقاله پنجم عبادات واسرار آنها و با مقاله ششم که بیانگر دیگراعمال صالحه است و ضمن آن از توبه محاسبه و مراقبه تفکر و تدبر یاد مرگ و برادرى و دوستى سخن به میان آمده است کتاب پایان یافته است . کتاب دوم در ضمن 12 مقاله یک دوره عقاید فشرده استوار و گویا به بحث گذاشته است و بالاخره کتاب سوم دستورالعمل گونه اى است در قالب گفتگوى عالمى ناصح و صالح که مرحوم فیض در آغاز آن نگاشته اند:این کتاب مجموعه اى است گفتگویى از عالمى ناصح صالح هر که بدان عمل کند از عذاب جهنم درامان بوده و به رضایت خداوند دست خواهد یافت مجموعه آنچه یاد شد پیشتر به تصحیح سیدابراهیم میانجى منتشر شده بود. محقق محترم همان تصحیح را با حروفچینى جدید وافزودن حواشى و تعلیقات وارجاع آیات واحادیث به منابع آنها منتشر ساخته است . حیاه الامام الحسن العسکرى مولف کتاب از محققان و پژوهشگران بنام جهان تشیع است و آثار وى از پختگى و دقت ویژه اى کتاب با مقدمه اى در تصویر چشم انداز کلى مباحث کتاب مى آغازد و با گزارش تاریخ ولادت و سالهاى آغازین زندگانى امام[ ع] ادامه مى یابد. در صفحات بعدى نصوص امامات آن بزرگوار و شخصیت عبادى و زهد اخلاق و معنویتش عرضه شده و تاریخ شهادت و چگونگى تشییع و تدفین گزارش شده است . فصول بعدى کتاب بخشهاى جدى و مهم کتاب است که با نامه هاى امام[ ع] شروع مى شود و با گزارش کلمات امام[ ع] درابعاد مختلف فرهنگ اسلامى ادامه مى یابد. آنگاه یاد کرداصحاب و راویان امام[ ع] است که گزارشى از شرح حال 107 تن دراین بخش آمده است . وضعیت فرهنگى اجتماعى سیاسى اقتصادى زمان امامت امام[ ع] واشاره هایى گویا به موضعگیرى آن حضرت در برابر آنها. سپس تبیین و توضیحى است از ویژگیهاى حاکمان دوران امامت امام[ ع] و چگونگى زندگانى و خلق و خوى آنها و آنگاه گزارشى از دستگیرى زندانى شدن امام[ ع] و شهادت آن بزرگوار. کتاب چنانکه در صفحه عنوان آمده است گزارش تاریخى محض نیست بلکه مولف در جاى جاى آن به نقد و تحلیل پرداخته و تاریخى مستند و تحلیلى از آن زمان ارائه داده است که بسیار خواندنى و سودمنداست . خاندان وحى درباره زندگانى ائمه اطهار[ ع] محققان و نویسندگان آثار بسیارى نگاشته اند اما هنوز هم جاى آثارى درابعاد مختلف بویژه درباره برخى از آن بزرگواران به شدت خالى است . به همان اندازه که سامان دادن آثار مفصل و باابعادى وسیع و تحلیلى ژرف درباره معصومان[ ع] که محققان و جستجوگران بلند همت را به کار آید ضرورت دارد پدیدآوران آثار مختصر اما گویا و مستند نیز که براى جستجوگران آگاهیهاى ابتدایى و نشان دهنده برجستگیها و حوادث مهم سودمند باشد نیزالزامى است . بسیارى از کسان به دنبال آثارى هستند که در صفحاتى کوتاه آنچه را یاد شد فراگیرند و نیاز به ژرفکارى در جزئیات را در خود نمى بینند. براى این گونه کسان نیز باید آثارى از این دست نگاشته شود. کتاب گزارش زندگانى و حوادث مهم حیات چهارده معصوم[ ع] را یکجا و در یک جلد به همراه دارد که با مقدمه اى در چگونگى نگارش کتاب و موضوع آن شروع مى شود و با بحث و بررسى درباره زندگانى پیامبرادامه مى یابد و در فصول بعد. بررسى و گزارش زندگانى دیگر معصومان[ ع] است مختصر و گویا. در پایان فصل مربوط به امام زمان[ ع] یاد کردى است از کسانى که به حضور آن حضرت مشرف شده اند واشاره اى به نواب اربعه و گزارشى از توقیعات . مولف در هر فصل آن را ویژه یکى از معصومان[ ع] ساخته است 14 واقعه آورده است که شامل مطالب : عقیدتى تاریخى اخلاقى و دومین بیست گفتار مولف به سال 1355 برخى از مقاله هاى تحقیقى خود را در مباحث : علمى فلسفى کلام و فرق اسلامى منتشر ساخت با عنوان :[ بیست گفتار].اینک برخى دیگراز نوشته هاى پژوهشى خود را فراهم آورده و با عنوان دومین بیست گفتار منتشر ساخته است . مباحث مقالات متنوع است و در مجموع آنانکه در صفحه عنوان آمده است درباره مباحث ادبى تاریخى فلسفى کلامى و تاریخ علوم در اسلام بحث شده است . برخى از مقالات آن ازاین قراراست : مبانى اخلاقى فلسفى دراسلام . نهضت ترجمه و نثر علوم بیگانگان در زمان حضرت رضا[ ع] آگاهیهایى درباره جراحى دراسلام مراکز علمى و تاثیر آن در فرهنگ و تمدن اسلامى اقبال و فلسفه اسلامى تاثیر زبان فارسى در زبان عربى و ... پایان بخش کتاب زندگى حدیث نعمت خدا نامه و کتاب نامه مولف است با عنوان: کتاب در مجموع خواندنى وسودمنداست و برخى از مقالات آن در نوع خود کم نظیرند خواننده را به آگاهیهاى تازه اى رهنمون خواهند بود. صیانه القرآن من التحریف داستان اعتقاد به تحریف قرآن در حوزه فرهنگ اسلامى داستانى است کهن اما بى پایه و بى بنیاد در سده هاى بعد داستان تحریف حربه اى سیاسى شده بود علیه مخالفان جریانها و هر گروهى به گونه اى دیگران را به اعتقاد به آن متهم مى ساختند. دراین میان تشیع این جریان اسلام ناب محمدى و چهره همیشه مظلوم تاریخ اسلام بیشترین سهم را داشت .اینک نیز و بویژه پس از پیروزى انقلاب اسلامى درایران و گسترش ابعاد آن در جهان قلم به مزدهاى استعمار و فانوس کشان دشمنان سرسخت اسلام این اتهام رااینجا و آنجا علیه تشیع مى پراکنند تا در جهت اهداف پلید خود طرفى بربندند. وجود برخى ازاحادیث و روایاتى که به گونه اى نشانگر تحریف قرآنند در منابع فرهنگ اسلامى (شیعه و سنى )انکار ناکردنى است .این نیز گفتنى است که این گونه آثار در منابع اهل سنت و به مراتب فراوانتر از منابع شیعه است اما نیاز به گفتن ندارد که هیچ پژوهنده اى به تمام آنچه در لابلاى کتابهاست باور ندارد و هرگز محققان دراعتقاد باور داشت بدون نقد و تحلیل واطمینان در صحت و حجت روایتى را نمى پذیرند واین است که محققان و هوشمندان ازاهل سنت و شیعه به مقتضى این روایات خسته نشده و به نقد و تحلیل آنها پرداخته اند. درادامه بحث به تحریف در دیدگاه[ حشویه] از عامه پرداخته و آنگاه به نقد و تحلیل آراى اخباریان در تحریف رسیدگى کرده است . بالاخره به ادله مرحوم میرزاحسین نورى در فصل الخطاب مبنى بر تحریف قرآن رسیدگى کرده و آنگاه ماخذ مرحوم نورى را به نقد و بررسى نهاده است . و بالاخره با رسیدگى به برخى دیگراز روایاتى که بگونه اى نشانگر تحریفند و نقد و رد آنها کتاب را پایان برده است . عیون الحقائق الناظره فى تتمه الحدائق الناضره ج 1. [ الحدائق الناضره] از جمله آثار بسیار گرانقدر فقهى است که هماره مورد توجه عالمان بوده و بسیارى از فقیهان و شرح حال نگاران آن رااز آثار کم نظیر و یا بى نظیر فقه شیعه دانسته اند ( المقدمه الفاخره لکتاب الحدائق الناضره .277) مولف نگارش کتاب را از آغاز فقه تا بخشى از[ کتاب الظاهره] پیش برده و تکمیل آن را به شاگرد و فرزند برادرش شیخ حسین بحرانى وصیت کرده است . آنچه اینک چاپ شده جلداول از تتمه کتاب حدائق که پیشتر نیز به سال 1354 ه.ق . در نجف اشرف چاپ شده بوده است . روشن نیست که آیا کتاب براساس نسخه و یا نسخه هایى با مقابله و تصحیح چاپ شده است و یا براساس همان چاپ یاد شده . به هر حال دراین چاپ تمام آیات و روایات منبع یابى شده و به اختلاف نقل متن و منابع کتاب در روایات اشاره شده است .افزون براین کتاب مقدمه اى دارد کوتاه که در ضمن آن از شرح حال مولف و آثار وى سخن گفته شده است . مجموعه مقالات سمینار[ بررسى مسائل خلیج فارس] نفت و خلیج فارس شوروى و خلیج فارس اسلام و تداوم نقش فرهنگى ایران در خلیج فارس زمان شناسى تاریخ خلیج فارس شیخ نشینهاى خلیج فارس و تجارت موضوع حاکمیت در خلیج فارس سوابق تاریخى و وجه تسمیه خلیج فارس خلیج فارس در آیینه زمان خلیج فارس درادب فارسى و... مقالات کتاب ازاستوارى دقت استاد و تحقیق شایسته اى برخوردارند و خواننده را در زمینه خلیج فارس به آگاهیهاى واطلاعات سودمندى خواهد رساند. ملاحظاتى پیرامون پیامهاى اقتصادى قرآن گردآورىآیات همگون و رده بندى آیات موضوعى قرآن اگر چه پیشینه کهنى دارد امااز وسعتى در خور و گستره اى شایسته برخوردار نیست . دراین سالهاى اخیر به موضوع بندى آیات قرآن و تحلیل تفسیر موضوعى گرایشى سودمند و کارآمد به عمل آمده است و آثار فراوانى نیز دراین راستا نگاشته شده است . کتاب یاد شده از آثارى است که با آهنگ جمع و تدوین و تفسیر آیات اقتصادى قرآن کریم نوشته شده است . کتاب در 9 بخش تنظیم شده که هر بخش عناوین و فصولى جداگانه نیز دارد. در پیشگفتار واژه اقتصاد مفهوم آیات اقتصادى و رابطه کتاب و سنت توضیح داده شده است . و در بخش اول با عناوینى از قبیل :انسان واقتصاد انسان در تضاد درونى و... آشنا مى شویم و در بخش دوم بااهداف اقتصاداسلامى و بخش سوم توضیح و تبیین اصول اقتصاداسلامى است و بخش چهارم مالکیت و ابعاد آن . و در بخش پنجم از منابع تولید بحث شده است و در بخش ششم از توزیع و در بخش هفتم با عنوان مصرف و پس انداز به چگونگى مصرف رسیدگى کرده است و در بخش هشتم از بودجه و برنامه هاى مالى و دولت سخن گفته است . و در بخش نهم بحث جدى و مهم دیدگاه قرآن نسبت به علم آمده است . مولف در تمام موضوعات یاد شده ابتدا آیات را با ترجمه آورده و آنگاه توضیحى کوتاه با عنوان : ملاحظات . به هرحال کتاب اثرى است خواندنى و سودمند.امیداست جناب دکتر موسوى در راه تفسیر و تفبیین قرآن آثار دیگرى ازاین دست نیز سامان دهند. کنزالفوائد 2 جلد صفحات کتاب سرشاراست از بخشهاى فلسفى کلامى ادبى فقهى تاریخى تفسیرى مواعظ حکمتها و ... مولف غالبا تنها به نقل بسنده نمى کند واز کنار آنچه آورده به سکوت نمى گذرد بلکه به نقد و بررسى مى پردازد و آنچه را حق مى داند و به استوارى آن باور دارد عرضه مى کند. افزون بر بخشهاى کوتاه و بلند کتاب مولف برخى از رساله هاى خود را نیز در آن جاى داده است مانند : [القول المبین عن وجوب المسح على الرجلین] [ البیان عن جمل اعتقاداهل الایمان] [ المقدمات فى صناعه الکلام] [ البرهان على صحه طول عمر صاحب الزمان] [ مختصرالتذکره باصول الفقه] که گزینش کتاب اوصل مرحوم شیخ مفید[ ره] است و تنها اثر بر جاى مانده از آن کتاب [ الرد على الغلاه] و... عناوین برخى از فصول آن نیزازاین قراراست :[ فصل فى ذکرالدنیا] [ فصل فى ذکرالامل] [ فى معرفه الاسم والصفه] [ البیان فى اعجازالقرآن] [ القیاس وابطاله] [ فى الغنى والفقر] و... و... بااین همه یادکردنى است که مولف گاه آرا و دیدگاههایى ویژه اوست و دیگرگاه مطالبى نقل کرده است که باور داشت آنها مشکل است (مقدمه .28)اما در مجموع کتاب آکنده است از فوائد گونه گون و بسیار خواندنى و سودمند. کنزالفوائد پیشتر به سال 1322 به چاپ سنگى نشر یافته بود. آقاى عبدالله نعمه که از پژوهشگران ارجمند لبنان هستند با توجه به اهمیت کتاب واغلاط فراوان و ناهنجارى چاپ آن به تصحیح تعلیق و چاپ آن همت گماشته اند. و در مسیر تحقیق و پژوهش آن پانوشتهایى در توضیح متن و یا رفع ابهام از آن و نیز ترجمه برخى از رجال افزوده اند. مقدمه اى نیز نیز نگاشته اند که سودمنداست و کار آمد. و در ضمن آن از کتاب محتواى آن و نیز مولف سخن رانده اند. کتاب در دو جلد در بیروت چاپ و منتشر شده بود واینک درایران بگونه افست و با تجلیدى تاجرانه و نه در خور کتاب چاپ و نشر یافته است . | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 416 |