تازه هاى فقه ، حقوق ، اصول و رجال

فقه
إبانة الاحکام شرح بلوغ المرام, ج3 و 4
شهاب الدین احمد بن على بن حجر عسقلانى (م. 852هـ.ق.), شرح حسن سلیمان نورى و علوى عباس مالکى, چاپ اول, 1418, بیروت, دارالفکر, 472 « 440 صفحه.
این اثر, شرح بلوغ المرام من ادلّة الاحکام, نوشته ابن حجر است. شیوه طرح مباحث بدین گونه است: ابتدا روایتى فقهى با سند نقل مى شود, سپس زیر عنوانها: المعنى الاجمالى, التحلیل اللفظى, فقه الحدیث, راوى الحدیث, اسئلة الباب وفائده.

درجلدهاى سوم و چهارم این عنوانها به چشم مى خورد:

بیوع, نکاح, طلاق, جنایات, حدود, جهاد, اطعمه, اَیمان و نذور, قضا, عتق و جامع.

ابحاث فقهیه فى قضایا طبّیه معاصرة
محمد نعیم یاسین, اردن, دار النفائس, چاپ اول, 270 صفحه.
این اثر, تشکیل یافته از چند مقاله فقهى بر مبناى فقه اهل سنت است که در نشریه هاى گوناگون به چاپ رسیده اند, با عنوانهاى زیر:

1. تحدید بدایة الحیاة الانسانیة و نهایتها فى ضوء النصوص الشرعیّة واجتهادات علماء المسلمین.

2. حقیقة الجنین و حکم الانتفاع به فى زراعة الاعضاء والتجارب العلمیة.

3 . حکم التبرع بالاعضاء فى ضوء القواعد الشرعیّة والمعطیات الطبّیة.

4. حکم الاجهاض فى الفقه الاسلامى.

5.عملیّة الرتق العذرى فى میزان المقاصد الشرعیّة.

الاجاره
محمد حسن قدیرى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 568 صفحه.
این اثر فقه استدلالى در موضوع اجاره است که مباحث به ترتیب کتاب عروة الوثقى نگارش یافته, بدین شرح:

شرایط متعاقدین, شرایط عوضین, اجاره از عقود لازم, اعتبار تسلیم و تسلیم نکردن در معاوضات, امانت بودن عین مورد اجاره در دست مستأجر, اجاره دادن مستأجر, اجاره دادن زمین در برابر محصول آن.

تاریخ الفتوى فى الاسلام واحکامها الشرعیّة
لینة حمصى, بیروت, دارالرشید و مؤسسة الایمان, چاپ اول, 1417, 300 صفحه.
مطالب این اثر در سه باب سامان یافته است: در باب اول تحت عنوان: (الفتوى فى الاسلام واحکامها الشرعیّة) مباحثى چون تعریف فتوا, اهمیت فتوا, تاریخ فتوا از زمان رسول خدا(ص) تا زمان عباسى, احکام و آداب فتوا مطرح شده است.

در باب دوم سخن از تاریخ فتوا از عصر عباسى تا عصر حاضر است.

باب سوم, مفتیان اهل سنت از عصرعباسى تا زمان حاضر, شناسانده مى شوند.

در این کتاب, تنها باب اول, آن هم بر اساس مذهب اهل سنّت, مطرح شده است.

ترجمه و شرح المکاسب, ج1
محیى الدین فاضل هرندى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 372 صفحه.
در این اثر متن مکاسب بالاى صفحه ها و ترجمه آن در ذیل صفحه ها و سپس شرح مختصرى درباره هر بخش آمده است.

کتاب, متن درس جناب فاضل هرندى است که از نوار پیاده شده و پس از ویرایش و اصلاحات لازم, به چاپ رسیده و مطالب تدوین شده در هر جلسه درس, جداگانه مشخص شده است.

جلد نخست, به مکاسب محرّمه ویژه شده و در بردارنده چهل درس است.

تفسیر آیات الاحکام من القران, ج1 و 2
محمد على صابونى, سوریه, دارالعلم العربى, 456 « 472 صفحه.
در این کتاب, آیات الاحکام, براساس مذهب اهل سنت, از ده زاویه بررسى شده اند:

1. التحلیل اللفظى: بررسى واژه هاى به کار رفته در آیات, براساس دیدگاه مفسران و اهل لغت.

2. بیان معناى اجمالى آیات.

3. یادآورى سبب نزول آیات, اگر سبب نزول داشته باشند.

4. چگونگى پیوند میان آیات پیشین و پسین.

5. وجوه قراءتهاى متواتر.

6. بیان وجوه اِعراب.

7. بیان نکته هایى بلاغى و دقایق علمى.

8. ذکر احکام شرعى و دلیلهاى فقها و نقد و بررسى آنها.

9. بیان دلالت آیات احکام.

10. حکمت تشریع آیات.

تفسیر جامع آیات الاحکام, ج4
زین العابدین قربانى لاهیجى, تهران, نشر سایه, چاپ اول, 1376, 344 صفحه.
نویسنده, در این اثر به تفسیر آیات مربوط به خمس و حج پرداخته که در مجموع توفیق یافته 27آیه شریفه: پنج آیه در باب خمس و باقى در باب حج, تفسیر کند و به دوستداران دانش تفسیر عرضه بدارد.

الجامع فى فقه النساء
کامل محمد محمد عویضة, بیروت, دارالکتب العلمیة, چاپ اول, 1417, 504 صفحه.
در این کتاب, احکام بانوان از بابهاى گوناگون فقه اهل سنت گردآورى شده است:

طهارت, نماز, روزه, زکات, حج, نکاح, طلاق, رضاع, اضحیه, وصیت, فرائض, اَیمان, نذر, حدود, اشربه, شهادات, قرض, ربا, رهن, هدایا, قدر, زینت, آداب, بِر ,صله و….

حجاب
مهدى مهریزى, پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى, چاپ اول, 1376, 70 صفحه.
در این کتاب پانزده شبهه مورد ارزیابى و نقد قرار گرفته است:

حجاب, واجب دینى نیست؟ حجاب, ویژه زنان پیامبر(ص) است؟ حجاب, عادتى غیر اسلامى است, حجاب, شعار سیاسى است, خداوند بزرگ تر از آن است که زنى را به خاطر آشکار شدن چند تار مو یا… به جهنّم بفرستد, حجاب برخاسته از عقده هاى جنسى زمامداران مذهبى است, حجاب دلیل منطقى ندارد, حجاب یا هویت جنسى زن,حجاب و نظریه تزریق ایدئولوژى, حجاب مانع پیشرفت و عامل رکود, حجاب عامل دل مردگى زنان, حجاب سلب آزادى زن, بى حجابى بى حیایى نیست, تفاوت حجاب مرد و زن چرا؟ حجاب و افزایش التهاب.

العملیات الاستشهادیّة فى المیزان الفقهى
نواف هایل تکرورى, دمشق, دارالفکر, چاپ دوم, 1418, 192 صفحه.
آن جا که شاید گروهى عملیات استشهادى را همان خودکشى بپندارند, نویسنده در این اثر کوشیده ثابت کند: عملیات استشهادى, نه تنها حکم خودکشى را ندارد, بلکه گاه تحت شرایطى واجب مى شود.

این کتاب, براساس مذهب اهل سنّت نگاشته شده و در آن از آراى علماى اهل سنت در این موضوع, استفاده شده است.

نویسنده, در مقدمه مراد از عملیات استشهادى را در گذشته و حال, روشن ساخته و آثار آن را بیان کرده, سپس مباحث را در دو فصل اساسى مطرح ساخته است:در فصل اول شبهه همانندى این گونه عملیات به خودکشى پاسخ داده شده و در فصل دوم, بحث شده که در این گونه عملیات, به طور معمول مردم عادى هم کشته مى شوند.

الفقه المقارن
عبدالفتّاح کَبّارة, بیروت, دار النفائس, چاپ اول, 1418, 287 صفحه.
نویسنده در این کتاب, به مذاهب چهارگانه اهل سنت و ظاهریه و زیدیه و امامیه نظر داشته و مقوله هاى زیر را به بوته بحث و بررسى نهاده است:

معالم الفقه الاسلامى, معالم القانون الوضعى, الفقه المقارن, القانون المقارن, بین الفقه والقانون المقارن, اهمیة الدراسة المقارنة بصفة عامة, مسائل فقهیة مقارنة, تمدید ایجار الدور السکنیة بین الفقه والقانون, الدراسة النصیّه و….

قاعدة لاضرر ولاضرار
تقریرات درس شیخ ضیاء الدین عراقى, نوشته سید مرتضى موسوى خلخالى, تحقیق: سید قاسم حسینى جلالى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1376, 264 صفحه.
در این اثر, قاعده (لاضرر ولاضرار) از پنج زاویه بررسى مى شود:

الف. معنى ضرر و ضرار.

ب. مفاد هیأت ترکیبیه و معانى ذکر شده درباره آن.

ج. تصحیح تطبیقات معصوم(ع) با قاعده.

د. بحثى درباره تطبیق اصحاب با قاعده در مواردى که به آن استدلال کرده اند.

هـ. تنبیهات قاعده:

1. فروع اقدام.

2. مراد از ضرر, ضرر شخصى است یا نوعى؟

3. آیا ضرر باید محرز باشد یا احتمال آن کافى است؟

محقق, مقدمه اى بر کتاب نگاشته و در آن, از مقوله هاى زیر بحث کرده است:

موضع فقها در برابر قاعده لاضرر ولاضرار, اهمیّت این قاعده در دین اسلام, محدوده ضررى که در اسلام نفى شده, سبب حکم شارع به نفى ضرر در صدر اسلام, مدرک قاعده از کتاب و سنّت, شرح حال ضیاء الدین عراقى و سید مرتضى موسوى خلخالى.

القاموس الاسلامى للناشئین والشباب
محمد على هشرى, سید ابوالفتاح, على اسماعیل, ریاض, مکتبة العبیکان, چاپ اول, 1418.
القاموس الاسلامى, در پانزده جلد سامان یافته که هر جلد به موضوعى اختصاص دارد و در هر جلد, لغات و اصطلاحاتى که در آن موضوع به کار مى رود, با زبانى ساده و با چاپى زیبا شرح داده شده است. از پانزده جلد, از جلد دوم تا نهم, ویژه فقه است:

طهارت, نماز, زکات, روزه, حج و عمره, جهاد, خانواده, معاملات اسلامى. کتاب براساس مذهب اهل سنّت نگاشته شده است.

القصاص على ضوء القرآن والسنّة, ج2
سید عادل علوى, قم, کتابخانه آیة الله العظمى مرعشى, چاپ اول, 1377, 542 صفحه.
این کتاب, تقریرات درس خارج آیت الله مرعشى نجفى, براساس شرایع الاسلام است.

آنچه ارزش این اثر را دو چندان کرده, پاورقیهاى محققانه فاضل محترم جناب عادل علوى است. نویسنده در پاورقى, افزون بر نقل مأخذ آیات, روایات و اقوال, سیر تاریخى هر فرع فقهى را, از عصر شیخ طوسى تا عصر حاضر, نگاشته است.

از ویژگیهاى دیگر پانوشت, مقارنه میان دیدگاههاى فقهاى شیعه و سنى و مباحث رجالى و علم الحدیث است.

القصاص على ضوء القرآن والسنّة, در سه مجلد انتشار خواهد یافت. همان گونه که در مقدمه آمده, نویسنده, بیش تر تقریرات را براى حضرت آیت الله نجفى مرعشى, قراءت کرده است.

مخاطبات القُضاة فى الفقه الاسلامى
محمد حسن, جدّة, دار الاندلس الخضراء, چاپ اول, 1418, 540 صفحه.
این اثر, پایان نامه مقطع فوق لیسانس نویسنده در دانشکده شریعت ریاض است. وى (مخاطبات القضاة) را این گونه تعریف مى کند:

(تخاطب القضاة فیما بینهم ومایلتحق به من خطابهم لغیرهم وخطاب غیرهم لهم فیما له علاقة بالقضاء.)

نویسنده در تحقیق خود به مقوله هاى زیر پرداخته است:

اقسام المخاطبات, مشروعیّة مخاطبات القضاة, مخاطبات القضاة بالکتاب, مخاطبات القضاة بغیر الکتاب, تخاطب القضاة المتفاوتى الدرجات, کتاب القاضى الى غیر القاضى و عکسه, مخاطبات قضاة الدجن ونحوهم, مخاطبات قضاة اهل البغى واهل الاهواء, مخاطبات قضاة الکفّار.

المعونة على مذهب عالم المدینة, ج1 و 2
ابو محمدعبدالوّهاب على (362 ـ 422هـ.ق.), تحقیق محمد حسن محمد حسن اسماعیل, بیروت دارالکتب العلمیة, چاپ اول, 1418, 656 « 616 صفحه.
کتاب المعونة, یک دوره فقه استدلالى, براساس مذهب مالکى است که اکنون با تحقیق گسترده و پاورقیهاى سودمند و راهگشاى محمد حسن محمد حسن, چاپ و در اختیار اهل دانش قرار گرفته است.

نظام الارث فى التشریع الاسلامى
احمد فرّاج حسین, بیروت, المؤسّسة الجامعیة, چاپ اول, 1418, 352 صفحه.
در سال 1943م. در مصر قانون ارث وضع شده است و نویسنده مى کوشد در بابهاى هفتگانه اى که براى کتاب سامان داده مبناى فقهى این قانون را براساس مذهب اهل سنت بیان کند:

الترکة والحقوق المتعلقة بها, اسباب المیراث و شروطه و موانعه, اصحاب الفروض, الارث بالتعصیب, الحجب واصول المسائل وتصحیحها وفى العول والرد, فى ذوى الارحام وفى الرد على احد الزوجین وفى وفی العصوبة السببیة, الارث بالتقدیر والاحتیاط وفى استحقاق الترکة بغیر الارث.

الواجبات فى الصلاة
سید مصطفى خمینى, مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى, چاپ اول, 1418, 251 صفحه.
نویسنده, در مقدّمه, واجبات نماز را یازده مورد مى شمرد; اما در این اثر, تنها توفیق بررسى فقهى دو واجب رکنى را مى یابد: نیت و تکبیرة الاحرام.

در بحث نیّت به گزاره هاى زیر مى پردازد:

مراد از نیت, نیّت وجوب و تمام و مقابل آنها, نیت ادا و قضا, عنوان امتثال و طاعت, اگر نماز به عنوان عبادت خداوند به جا آورده نشود, اخلاص, عدول از پیشین به پسین و برعکس, اختلاف اعمال قربى و….

در بحث تکبیرةالاحرام, گزاره هاى زیر به چشم مى خورد:

چگونگى آن, جزئى بودن آن در نماز, رکن بودن آن, واجبات تکبیرة الاحرام و فرعهاى وابسته به آن.

ولایت فقیه
مهدى هادوى تهرانى, کانون اندیشه جوان, چاپ اول, 1377, 148 صفحه.
این کتاب, گزارشى فشرده از مبانى فکرى حکومت اسلامى و پایه هاى کلامى و فقهى آن است. در بخش نخست, با عنوان: (مقدمات) تلاش شده اساسى ترین پرسشهاى کلامى در زمینه حکومت دینى به طور عام و حکومت اسلامى به طور خاص, پاسخ داده شود.

در بخش دوّم, با عنوان; (ولایت فقیه), پیشینه هاى تاریخى و دلیلهاى عقلى و نقلى و حدود و شرایط ولایت فقیه بیان و به مشهورترین و شاید جدیدترین شبهه ها پاسخ داده شده است.

ولایت فقیه
محمد هادى معرفت, قم, مؤسسه فرهنگى, انتشاراتى التمهید, چاپ اول, 1377, 230 صفحه.
کتاب در نه فصل, به شرح زیر سامان یافته است:

1. حکومت اسلامى.

2. مسأله امامت در مکتب تشیّع.

3. تبیین مفهومى (ولایت مطلقه فقیه.)

4. نقش بیعت در عصر حضور و غیبت.

5. پشتوانه نظام در حکومت اسلامى.

6. مبانى مشروعیت ولایت فقیه.

7. مناصب ولیّ فقیه.

8. ولایت تشریع (حق قانون گذارى)

9. ولایت تکوینى.

در پایان, فهرستهاى زیر آمده است:

آیات, روایات, جملات کوتاه مورد استشهاد, اعلام, اماکن, اصطلاحات, منابع.

حقوق
اذن و آثارحقوقى آن
علیرضا فصیحى زاده, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 240 صفحه.
اذن و آثار حقوقى آن در چهار بخش بررسى شده است:

بخش اول: تعریف و ماهیت حقوقى اذن, تمییز آن از مفاهیم و نهادهاى حقوقى همانند و….

بخش دوم: بررسى ارکان اذن, اذن دهنده, مأذون, قصد انشا و مورد اذن.

بخش سوّم: باطل شدن اذن, جاهایى که اذن برداشته مى شود.

بخش چهارم: بررسى و روشن گرى احکام و آثار حقوقى اذن: احکام و آثار کلّى اذن (قواعد عمومى) احکام و آثار اذن در اعمال حقوقى.

در این تحقیق, تلاش شده که مباحث, جنبه برابرسازى داشته باشند; از این روى در مباحث مطرح شده, حقوق مدنى ایران با دیدگاههاى فقیهان امامیه مقایسه گردیده است.

اسلام و دفاع اجتماعى
سید محمد على احمدى ابهرى, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1377, 431 صفحه.
نویسنده در این اثر, تاریخ دگرگونیهاى حقوق کیفرى را در غرب و دیدگاههاى مکتبهاى گوناگون که قرنهاى اخیر پا به عرصه اندیشه بشرى گذاشته اند, به بوته بررسى مى نهد و بدین وسیله بستر تاریخى و شرایط زمانى و مقدمات شکل گیرى بینش دفاع اجتماعى به اختصار بیان مى شود.

نویسنده در فصلى دیگر فردى کردن مجازات و انسانى کردن حقوق کیفرى را مورد بررسى قرار مى دهد.

دیدگاههاى اسلام و دفاع اجتماعى در باره مسائلى چون: مجازات اعدام, راه حلهاى تازه براى رویارویى با افزایش میزان جرایم و جنایات و… بخش دیگرى از این اثر را تشکیل مى دهد.

التزامات بایع و مشترى, قبل و بعد از تسلیم مورد معامله
عبدالله کیائى, تهران, ققنوس, چاپ اول, 1376, 504 صفحه.
مباحث در دو فصل کلّى مطرح شده است: التزامات بایع والتزامات مشترى.

فصل اول, چهار مبحث را در بردارد: در مبحث اول از تعریف و مبنا و کیفیت و اقسام مبیع, موضوع تسلیم, زمان و مکان و هزینه هاى تسلیم بحث مى شود. مبحث دوم به آثار ناشى از تسلیم نکردن اختصاص دارد. در مبحث سوم, آثار تسلیم مورد بحث قرار مى گیرد. در مبحث چهارم, تضمین ایمنى مبیع محور بحث است.

موضوع مورد بحث کتاب, التزامات اصلى ناشى از بیع است, نه التزامات تبعى.

بررسى تطبیقى مفهوم و آثار اضطرار در حقوق مدنى
ابراهیم عبدى پور, قم, انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى, چاپ اول, 1376, 152 صفحه.
کتاب یک مقدّمه و سه بخش دارد: مقدّمه با عنوان: (مفهوم اراده و اختیار و اهمیت آن دو در اعمال حقوقى) زمینه را در خواننده, جهت ورود به مباحث اصلى پدید مى آورد.

در بخش نخست, ضمن روشن کردن مفهوم (اضطرار) تأثیر آن بر (اراده) بیان مى شود و نویسنده در این میان, از مقایسه با (اکراه) مدد مى جوید.

در بخش دوم, از نقش اضطرار در اعمال حقوقى بحث مى شود و پس از طرح مبانى مورد نیاز, نخست اثرگذارى اضطرار بر قراردادها, سپس تأثیر آن بر ایقاعات مورد بررسى قرار مى گیرد.

در بخش پایانى کتاب, پس از طرح مبانى فقهى ـ حقوقى مسؤولیت مدنى, تأثیر اضطرار در این مورد بیان مى گردد.

نویسنده در ابتدا قاعده کلى را استنباط, سپس پاره اى از مسائل را مطرح و راه حل مناسب را با توجه به قاعده کلیِ اصطیادى بیان مى کند.

تفسیر قراردادها در حقوق خصوصى
مهدى صاحبى, تهران, ققنوس, چاپ اول, 1376, 232 صفحه.
کتاب در چهار فصل سامان یافته است:

1. کلیات: در این فصل, تعریف قرارداد و گونه هاى آن, مفهوم تفسیر قرارداد و ضرورت و هدف تفسیر و اقسام قراردادهاى مورد تفسیر, مطرح شده است.

2. روشهاى تفسیر قرارداد: در این فصل, کاربرد روشهاى تفسیر قانون در تفسیر قراردادها, تفسیر قرارداد براساس قصد مشترک طرفین, تفسیر قرارداد بر اساس مصالح و منافع اجتماع, تفسیر قرارداد در حقوق مدنى ایران و حالات مختلف تفسیر, مورد ارزیابى قرار گرفته است.

3. عوامل و معیارهاى تفسیر قرار داد:

نویسنده, عوامل داخلى و خارجى تفسیر را در این فصل تشریح کرده است.

4. نقش قواعد و اصول لفظى و عملى در تفسیر قراردادها.

حقوق جزاى عمومى, ج1
عباس موسوى, انتشارات خیام, چاپ اول, 1376, 336 صفحه.
کتاب در سه فصل سامان یافته است:

در فصل اوّل: تاریخچه و محتواى حقوق جزا بحث مى شود.

فصل دوم: به در بررسى محدودیت زمانى و مکانى قوانین حقوق جزا و محدودیت اجرایى آن اختصاص دارد.

فصل سوم: ویژه تعاون قضایى بین المللى در مبارزه با بزهکارى است.

روش رسیدگى عملى به پرونده ها در شعب سازمان تعزیزات حکومتى
عبدالهاشم یعقوبى, تهران, انتشارات فردوسى, چاپ اول, 1376, 174 صفحه.
کتاب, در نه گفتار, سامان یافته است:

کلیات, تاریخچه و تشکیلات تعزیزات حکومتى, چگونگى تشکیل پرونده تغزیراتى, روش رسیدگى (احضار وجلب), تحقیقات مقدماتى, روش رسیدگى (مرحله صدور حکم), ادله اثبات تخلف, تشدید مجازات, بررسى مهم ترین تخلفات تعزیزاتى.

فریبکارى و آثار آن (قاعده غرور) در حقوق مدنى ایران و فقه امامیه
محسن صفرى, تهران, نشر دادگستر و نشر میزان, چاپ اول, 1377, 248 صفحه.
در این تحقیق, مسؤولیت ناشى از غرور و فریب, از نظر منشأ مسؤولیت, در دو قلمرو مورد بررسى قرار مى گیرد: در یک قلمرو از مسؤولیتهایى سخن به میان مى آیدکه ریشه در عقد و قرارداد دارند و در قلمرو دوم, آن دسته از مسؤولیتهاى قهرى به بوته بررسى نهاده مى شوند که عامل غرور و خدعه در آنها نقش دارد. در این نوع مسؤولیتها, صرفاً تخلف از تکالیف قانونى همگانى محسوب مى شود.

کتاب در سه فصل سامان مى یابد:

فصل اول: تعریف و عناصر قاعده غرور, رابطه آن با تدلیس و اشتباه و شرایط استناد به قاعده.

فصل دوم: مستندات قاعده غرور از دیدگاه فقه امامیه که در شش گفتار مورد مطالعه قرار مى گیرد و در گفتار هفتم, نظر فقهاى امامیه درباره مبناى قاعده و مسؤولیت ناشى از آن مطرح مى گردد.

نویسنده در ادامه, نگاهى به مبانى نظرى مسؤولیت در حقوق مدنى دارد و سپس مبناى نظرى قاعده غرور و منابع آن از دیدگاه حقوق مدنى ایران, بررسى مى شود.

فصل سوم: از اثر این قاعده به طور کلى سخن به میان مى آید و سپس از اثر آن در قراردادها و عقود معین بحث مى شود. اثر غرور در ضمانهاى قهرى نیز از مباحث این فصل است.

قوانین و مقررات مربوط به زنان در ایران
غلامرضا معتمدى, عباس بشیرى و سعید باقرى, تهران, ققنوس, چاپ اول, 1377, 304صفحه.
این اثر, گزیده اى از قوانین و آیین نامه هاى گذرانده شده را در مجلس سنا, شوراى ملى و مجلس شوراى اسلامى, هیأت وزیران, قراردادهاى بین المللى ومقاوله نامه ها, شوراى عالى انقلاب فرهنگى و سایر مقررات معتبر که اکنون شایستگى اجرایى دارند را در بر دارد.

در جاهاى گوناگون و به سازوارى موضوع, از ذکر قانونهاى نسخ شده, به دلیل ارزش تاریخى آنها دریغ نشده و در ضمن حدود اعتبار قانونها در پاورقى مورد اشاره قرار گرفته است. در قسمت پایانى کتاب, دیدگاههاى حقوقیِ اداره حقوقى دادگسترى و همچنین دیدگاههاى ثبتى درج گردیده است.

مقامات عالى قوه مجریه در قانون اساسى ایران و فرانسه و مطالعه تطبیقى آنها
حسن حسنى, تهران, مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران, چاپ دوم, 1376, 144 صفحه.
کتاب در سه فصل سامان یافته است:

فصل اول: مقامات عالى قوه مجریه در قانون اساسى ایران.

فصل دوم: مقامات عالى قوه مجریه در قانون اساسى فرانسه.

فصل سوم: بحث و گفت و گو از آیینهاى مربوط به مقامات عالى دو کشور به گونه تطبیقى.

مهریه
زرّین باباخانى, تهران, نشر رامین, چاپ اول, 1377, 169 صفحه.
در این اثر, ابتدا مهریه درایران باستان, آیین یهود, مسیحیت, یونان قدیم, عربستان قبل از اسلام و مکتب اسلام مورد بررسى قرار مى گیرد.

محور اصلى در این نگارش, باب مهر از کتاب فقه الامام جعفر الصادق(ع) نوشته محمد جواد مغنیه است که پس از ترجمه, موضوع از دیدگاه فقه و حقوق اسلام, بویژه فقه شیعى و قانون مدنى ایران به بوته بررسى نهاده مى شود.

اصول
بحث الاجتهاد والتقلید من منتهى العنایة فى شرح الکفایة

سید محمد فیروز آبادى نجفى, انتشارات فیروزآبادى, چاپ اول, 1418, 472 صفحه.

آخوند خراسانى در بخش پایانى کفایة الاصول مبحث اجتهاد و تقلید را مطرح و نویسنده, این بخش از کتاب را شرح مزجى کرده است.

البرهان فى اصول الفقه, ج1 و 2
عبد الملک بن عبدالله جوینى (م.478هـ.ق.), تحقیق صلاح بن محمد, بیروت, دار الکتب العلمیّه, چاپ اول, 1418, 283 « 260 صفحه.
البرهان فى اصول الفقه, از جمله منابع اصولى کهن اهل سنت و از آثار معروف نزد آنان است.

دو جلد کتاب, در یک مجلّد, با کارهاى مفید و راهگشاى محقق محترم, از جمله: تخریج آیات و روایات, شرح بعضى از مباحث اصولى درپانوشت, شرح حال اشخاصى که از آنان نام برده شده, شرح حال فشرده از نویسنده و یادکرد از نوشته ها و آثار وى در آغاز کتاب, با پرداختن به موضوعات زیر, اکنون در دسترس اهل دانش و تحقیق قرار دارد:

تعریف علم, اوامر, نواهى, عموم و خصوص, مفهوم, افعال پیامبر(ص), تقسیمات اخبار, جرح و تعدیل, اجماع, قیاس, استدلال, ترجیح و….

تمهید فى مباحث الدلیل اللفظى, 4جلد
حسن عبد الساتر, بیروت, الدار الاسلامیّة, 1418, 128 « 242 « 239 « 515 صفحه.
این اثر, تقریرات آخرین دوره درس اصول شهید آیت الله سید محمد باقر صدر را در بردارد, با این ویژگى که شهید آن را پس از تدوین دیده است.

این دوره درس در چهار جلد که سه جلد نخست در یک مجلد و جلد چهارم در یک مجلّد مستقل, با ویژگیها و موضوعات زیر چاپ و در دسترس دوستداران مباحث اصولى قرار گرفته است:

جلد نخست: تعریف علم اصول, موضوع آن و تقسیم مباحث اصول.

جلد دوم: موضوع بازشناسى وضع و واضع و تشریح اقسام وضع.

جلد سوم: بحث صحیح و اعم.

جلد چهارم: اوامر بااین عنوانها:

دلالات مادّه الامر, ملاک دلالة الامر على الوجوب مادةً وصیغةً, تشخیص مدلول صیغة الامر, دلالة صیغة الامر, دلالة الجملة الخبریة, التعبدى والتوصّلى, تقسیمات الواجب, المرّة والتکرار, الفور والتراخى, الإجزاء و….

شرح تنقیح الفصول فى اختصار المحصول فى الاصول
شهاب الدین احمد بن ادریس قرافى (م.684هـ.ق.), تحقیق: مکتب البحوث والدراسات, بیروت, دارالفکر, چاپ اول, 1418, 368 صفحه.
کتاب تنقیح الفصول فى اختصار المحصول من الاصول, خلاصه چهار کتاب زیر است:

العمد, نوشته عبدالجبار (م.415 هـ.ق.)

المعتمد, نوشته ابوالحسن بصرى (م.473هـ.ق.)

البرهان, نوشته عبدالملک بن عبدالله جوینى (م. 473هـ.ق.)

المستصفى, نوشته غزالى. (م. 505هـ.ق.)

قرافى نیز کتاب المحصول را شرح کرده است.

کتاب در بیست باب, بدین شرح, سامان یافته است:

الاصطلاحات, معانى حروف یحتاج الیها الفقیه, تعارض مقتضیات الالفاظ, الاوامر, النواهى, العمومات, اقل الجمع, الاستثناء الشروط, المطلق والمقید, دلیل الخطاب, المجمل والمبین, فعل النبى(ص), النسخ, الاجماع, الخبر, القیاس, التعارض والترجیح, الاجتهاد, جمع ادلّة المجتهدین وتصرفات المکلّفین.

قواطع الأدلّة فى الاصول
ابومظفّر سمعانى, (426 ـ 489هـ.ق.), تحقیق: محمد حسن هیتو, بیروت, مؤسسة الرسالة, چاپ اول, 1417, 389 صفحه.
این اثر از مهم ترین کتابهاى اصولى اهل سنّت و به گفته ابن سبکى بهترین کتاب اصولى است.

نویسنده در آغاز, روشن گرى دارد درباره کتاب, سنت, ملّت, اجماع, قیاس, نظر, جدل, دلیل, حد و اقسام کلام و پس از آن, اوامر و نواهى, عموم و خصوص, مطلق و مقید به شرح مطرح شده اند.

المقدّمات والتنبیهات فى شرح اصول الفقه, 4 جلد
محمود قانصو, بیروت, دار المؤرّخ العربى, چاپ اول, 1418, 544 « 518 « 510 « 422 صفحه.
اصول فقه نوشته مرحوم مظفر, از آغاز, با اقبال اهل فضل و طلاب رو به رو شد و در محافل درسى و علمى جایگاه والایى یافت و شمارى از آشنایان به فن اصول, بر آن شرح نگاشتند و اکنون نیز در کانون توجه قرار دارد و شرحهاى جدید و نگاههاى نو را مى طلبد; از این روى, جناب محمود قانصو, شرحى دراز دامن بر این اثر شریف نگاشته و تاکنون جلد نخست آن را در چهار جلد شرح کرده, بدین گونه که متن را در بالا و شرح بخشهایى که نیازبه روشن گرى داشته در پایین صفحه آورده است.

رجال
طبقات علماء الحدیث, 4جلد
محمد بن احمد دمشقى صالحى (م.744هـ.ق.), تحقیق: اکرم بوشى و ابراهیم زیبق, بیروت, مؤسسة الرسالة, چاپ دوم, 1417.
در این اثر, طبقات راویان, تا شش طبقه یاد مى شود و در شناساندن هر راوى, نویسنده تلاش مى ورزد که موارد زیر را به روشنى بیان کند:

نام, کنیه, لقب, نام اجداد, مذهب, تألیف, عدالت, تاریخ ولادت و وفات, سال شروع به فراگیرى علم, مشایخ, شاگردان مشهور, خبرهاى نقل شده از او که حکایت از موقعیت علمى او مى کند, کسانى که در سال وفات او فوت کرده اند.

المغنى فى الضعفا, 2جلد
شمس الدین محمد بن احمد ذهبى (673 ـ 748هـ.ق.), تحقیق: ابو الزهراء حازم قاضى, بیروت, دارالکتب العلمیة, چاپ اوّل, 1418, 637 « 631 صفحه.
المغنى فى الضعفاء از آثار مهم رجالى اهل سنت به شمار مى رود و در آن نام راویان ضعیف گردآورى شده است. نویسنده گاه از اشخاصى نام مى برد که تنها در این اثر نامى از آنان به میان آمده است. در این کتاب 7855 راوى ضعیف نام برده شده است.

مصحّح, افزودن بر تصحیح متن کتاب, مهم ترین منابعى که مى توان جهت تکمیل بحث به آنها مراجعه کرد, در پاورقى شناسانده و تعلیقات شمارى ازعلماى برجسته, بویژه ابن حجر عسقلانى را در باره شمارى از رجال, آورده است.

نقد الرجال, 5جلد
سید مصطفى حسینى تفرشى (ق.11), تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث, چاپ اول, 1418.
همان گونه که از نام اثر پیداست, نگاه نویسنده به مباحث رجالى نگاه نقادانه است و این را خود نیز در مقدمه بیان مى کند:

(لمّا نظرت فى کتب الرجال رأیت بعضها لم یرتّب ترتیباً یسهل منه فهم المراد و مع هذا لایخلو من تکرار وسهو وبعضها وان کان حسن الترتیب الاّ انّ فیه اغلاطاً کثیرة مع انّ کلّ واحد منها لایشمل على جمیع اسماء الرجال. اردت ان اکتب کتاباً یشتمل على جمیع اسماء الرجال من الممدوحین و المذمومین و المهملین, یخلو من تکرار و غلط, ینطوى على حسن الترتیب, یحتوى على جمیع اقوال القوم ـ قدس الله ارواحهم ـ من المدح والذم الاّ شاذّاً شدید الشذوذ… ورتّبته على ترتیب الحروف فى الاسماء فى الاوائل والثوانى وکذا الآباء.)

نقد الرجال ویژگیهایى دارد که در منابع رجالى پیشین, به چشم نمى خورد و شاید بتوان گفت: این روشها و اسلوبها, از نوآوریهاى نویسنده است, از جمله:

1. بسنده نکردن به موثق شمردن و ضعیف دانستن رجال شناسان و مورد توجه قراردادن دیدگاههاى فقیهان.

2. یاد کرد شاگردان و مشایخ هر راوى.

3. مقابله اصول رجالى با منقول از آنها.

4. ابداء دیدگاههایى در خصوص اتحاد بعضى مفردات و مشترکات و تعدد آنها.

این اثر با ویژگیهاى زیر به چاپ رسیده است:

الف. مقابله نسخه هاى بسیار و ذکر موارد اختلاف میان آنها.

ب. ذکر مأخذ اقوال و نصوص.

ج. نقل حواشى و تعلیقات بر متن.

محققان با تحقیق گسترده و دقت در خور توجه, توانسته اند این کتاب را به گونه اى شایسته در اختیار پژوهندگان قرار دهند.

تعداد مشاهده مقاله: 685