تشکیلات واتیکان

 

مطالبى که دراین مقاله مى خوانید توضیحى است که در مورد واتیکان و سیاستهاى آن نگاشته شده است . با تشکراز سفیرایران در واتیکان آقاى سید هادى خسروشاهى که این مقاله راارسال داشته اند.

پیش از ورودایتالیائیها به شهریور دستگاه پایى قریب هزار سال بر مسند قدرت دنیوى تکیه زده و بااستفاده از نفوذ معنوى و مذهبى همچنان این قدرت را براى خود حفظ کرده بود.

امروز نیز علیرغم خلع قدرت دنیوى از دستگاه پایى و دور کردن کلیساى کاتولیک از حکومت سه ضلع تشکیل دهنده مثلث دستگاه پایى یعنى : پاپ دولت واتیکان و مجموعه فرهن؟ى و هنرى کلیساى کاتولیک . همچنان پا برجا و مورد توجه انبوه مردم معتقد به کاتولیسم است .

پاپ جانشین پیتر مقدس از سوى کاردینهاى داراى تابعیت هاى گوناگون در مجمع محرمانه کاردینالها CONCLACOE کان کلیوانتخاب مى شود و بدینوسیله سعى مى شود که مسئله انتخاب پاپ جنبه بین المللى پیدا کند. 

پاپ در مسائل مذهبى کاتولیسم قانون و قاعده وضع مى کند و به اصطلاح ما فتواى مى دهد والبته کمتر گرایشى به[ اجتهاد] و نوگرائى در دستگاه پاپى به چشم مى خورد.... براى نمونه مى توان گفت که علیرغم نیاز طبیعى جوامع امروزى طلاق همچنان از نظر پاپ جایز نیست که طبعا دنیاى کاتولیک را با مشکلات اجتماعى اخلاقى و حنسى زیادى روبرو کرده است . و یا همچنان ازدواج پدران روحانى و خواهران راهبه علیرغم درخواست رسمى و میا نسل جدید آنها ممنوع است که این نیز تا حدودى مشکل آفرین مى باشد... ولى انضباط سخت و قدرت بى چون و چراى سلسله مراتب کلیسا و ضرورت اجراى قوانین داخلى اجازه تخلف ظاهرى را بکسى نمى دهد... و متخلف طبق قانون کلیسا از مقام خود طرد مى شود.

دولت واتیکان که براساس قرار داد[لاتران] در سال 1308 هجرى شمسى به وجود آمده در واقع یک استثناء در سیستم بین المللى است و با توجه به نفوذ آن در میان صدها میلیون کاتولیک در سراسر جهان مى تواند اهمیت و نقش خطیرى را بعهده بگیرد.

واتیکان که طبق قرار داد[لاتران] بین دولت فاشیست موسولینى و کاردینال[ گاسپارى] تاسیس شده است داراى شخصیتى حقوقى مى باشد که از شخصیت بین المللى پاپ ( به معناى پدر)متفاوت مى باشد.

قرار داد[ لاتران] شامل سه سنداست : یک قرار داد کلى CONCORDAT کنکوردات یک موافقتنامه مالى و یک موافقتنامه اجرائى .

در سه مجموعه فوق مسائل زیر تصریح شده است :

1. حاکمیت و صلاحیت پدر مقدس بر سر زمین واتیکان واعلام واتیکان به عنوان دولتى مستقل در داخل کشورایتالیا.

2.اعطاى صلاحیت انحصارى به کلیسا درامرازدواج .

3. ممنوع شدن کشیشها و خدمتگزاران کلیساازاشتغال به امور دولتى .

4.اعطاى کمک مالى به واتیکان به مبلغ هزار و پانصد میلیون لیره .

5. معافیت کلیسااز پرداخت مالیات به دولت ایتالیا.

6. حق ضرب سکه و چاپ تمبر.

7.اجراى روش محرمانه براى حل و فصل مسائل حاد بین دولتین واتیکان ایتالیا و...

مفاد قرار داد[لاتران] در ماده هفت قانون اساسى ایتالیا(1948 میلادى ) تنفیذ گردیده است .

استقرار دستگاه پایى از دودیدگاه ساخت سازمانى کلیسا و قدرت کلیسا دراستفاده از معتقدات مذهبى مردم کاتولیک دراهدافى که مورد توجه واتیکان است قابل تعمق و بررسى است . 

پاپ و واتیکان علاوه براداره امور جارى کشور سرگرم وضع قوانین مذهبى براى مردم است . مجموعه قوانین جدید حاکم بر مسائل زندگى مردم کاتولیک و ساخت سازمانى و سلسله مراتب کلیسا شامل 1752 ماده مى باشد که اخیرا تکمیل و رسما منتشر گردید و قرار بود که از آبانماه 1362 به مرحله اجرا در آید.

مجموعه این قوانین شامل هفت قسمت مى شود.

مقررات و تعاریف خلق خدا نقش آموزشى کلیسا نقش تطهیرى کلیسا مسائل مادى کلیسا ضمانتهاى اجرائى و فرایندهاى قضائى کلیسا...

این مجموعه قوانین که بمثابه رساله عملیه کاتولیسم درامور زندگى مذهبى کاتولیک ها خواهد بود فقط به زبان لاتین چاپ شده و هنوز چاپ آن به زبانهاى زنده دنیا منتشر نشده است .

واتیکان داراى تشکیلات حکومتى وادارى وسیعى است که شبکه جهانى کلیساى کاتولیک رااداره مى کند بافت تشکیلاتى واتیکان را در یک نمودار چنین مى توان ترسیم کرد 1

8 دیپلماسى دستگاه پاپى .
دیپلماسى به ظاهر ساکت ولى پیچیده واتیکان در سراسر جهان به شدت در تحرک است : روابط خارجى دولت واتیکان توسط پاپ تنظیم و بوسیله دستگاه صدارت واتیکان و شوراى امور عمومى کلیساها به اجرا در مى آید. هم پاپ (بعنوان پدر مقدس ) و هم دولت واتیکان از طرف اکثریت قریب به اتفاق کشورهاى جهان به رسمیت شناخته شده است .

دستگاه پاپى دراختلافات بین دولتها به اصطلاح میانجیگرى مى کند. تقریبا در همه دنیا نمایندگى سیاسى دارد. در برخى از سازمانهاى بین المللى مانند سازمان ملل متحد سازمان جهانى کشاورزى یونسکو و غیره واتیکان داراى ناظر دائمى (براى حفظ بیطرفى )است و در سایر سازمانهاى بین المللى به صورت عضو شرکت دارد.

واتیکان کنوانسیون وین راامضاء نموده است و پیمان منع اشاعه و توسعه سلاحهاى اتمى را در مسکوامضاء کرده و در کنفرانس امنیت همکارى در اروپا منعقده در 1975 در هلسینکى فعالانه شرکت نموده است .

دستگاه پاپى و دولت واتیکان بویژه دراروپا هم به عنوان مدافع و مبلغ ارزشهاى الهى واخلاقى و هم به عنوان مسئول جنبه هاى اجتماعى و انسانى نمى توانداز ورود در صحنه ساسى به دور باشد. ولى متاسفانه این دخالت درامور سیاسى جهانى عمدتا به نفع توده هاى مردم محروم نیست ... والبته مى دانیم که دستگاه پاپى در پیشبرداهداف سیاسى خود هم به قدرت مستقیم (ساخت سازمانى درون کلیسا با شعب جهانى خود) و هم به قدرت غیر مستقیم (رهبریت مذهبى ) مجهز بوده و براى نیل به اهدافى که خود تعقیب مى کند از دو نوع وسیله بهره مى گیرد

نخست : قدرت روحانى پاپ (به معنى پدر مقس ) به عنوان جانشین پیتر مقدس و دارنده صلاحیت انحصارى رهبرى مذهبى و اخلاقى واز طریق همین زعامت داراى وسیله اعمال قدرت بوده واز طرق انتشار دستورالعملها اندرزنامه واز راه ایمان و وفادارى مردم کاتولیک وسائل نیل به هدفها را دراختیار دارد.

دوم : وسائل سیاسى : دیپلماسى شخص پاپ به عنوان وسیله اى جهت برقرارى و بسط روابط سیاسى بین کلیسا و دولتها و سازمانهاى بین المللى به شمار مى رود. شخص پاپ بطور سنتى به عنوان حکم و داور بین ملتها نقش صلح را بازى مى کند. پاپ از طریق انتعقاد قراردادهاى موسوم به (کنکوردات ) در زمینه هاى روابط سیاسى اجتماعى فرهنگى نیزابزارى دیگر در نیل به هدفهاى کلیسا دارد. شرکت در سازمانهاى بین المللى از دیگر وسائل است .

هدفهاى دیپلماسى واتیکان بطور مجمل عبارتنداز:

-ایجاد و بسط روابط بسیار نزدیک بین دستگاه پاپى و کلیساهاى محلى در سراسر دنیا.

- حفظ منافع کلیسا و واتیکان (مقر پاپ )از طریق ایجاد روابط با مقامات کشور قطع رابطه شده .

-اهمیت بسط روابط سیاسى با قدرتهاى غیر مذهبى

در عین حال دیپلماسى پاپ اهداف عمومى دیپلماسى پاپ اهداف عمومى دیپلماسى در چهارچوب قرار داد دیپلماتیک 1961 و ین را شامل مى شود. نمایندگیهاى دیپلماتیک پاپ هم داراى وظائف عام دیپلماتیک مى باشد وبراى دستیابى به اهداف کلیسا تجهز یافته اند. واتیکان سازمانیست که نمایندگیهاى دیپلماتیک آن در آن واحد براى اهداف مذهبى و سیاسى و اجتماعى فغالیت مى کنند. دستگاه واتیکان و در راس آن پاپ در تمام تاریخ هر سه سیاست : حفظ قدرت ازدیاد قدرت نمایش قدرت را تعقیب و همواره در حصول اهداف : حفظ وضع موجودامپریالیسم غرب کسب پر ستبژ شتاب داشته است . واتیکان در هر دوره اى کوشیده هم در سیستم امشریالیسم غرب و هم سیستم امپراتورى نقش فائقه خود راایفا کند. در عصر حاضر روابط بین الملل چهار تحول عمده را پشت سر گذاشته است :

الف -اینکه سیستمهاى متعدد و مجزا در سیستم جهانى مستهلک شده است .

ب -سیستم مسلط اروپائى از بین رفته است .

ج - پیدانى جنگ مطلق یا نامحدود در صحنه بین المللى .

د-امکان عملى بودن انهدام جهان بوسیله سلاحهاى هسته اى .

واتیکان تلاش بر آن دارد که در پرتو هدفهاى سیاسى خود و بااستفاده از دو نوع وسیله اجرائى خویش براى حصول منافع کلیسا و دنیاى غرب در هر پنج زمینه اى که غرب و شرق براى تنش زدائى ( Detenteدتانت ) گام گذارده اند با حفظ سیاست محافظه کارانه متمایل به غرب نقش مذهبى - سیاسى ایفاد کند. پاسخهاى اساسى شرق و غرب براى احترازاز بحرانها که در چهارچوب خلع سلاح امنیت دسته جمعى دیپلماسى سازمانهاى بین المللى حکومت جهانى و دیپلماسى کلاسیک خلاصه شده با هدفهاى واتیکان همگام و آنجا که پاى منافع غرب به میان آمده است و قدرت مادى و نظامى تکافوى پیشبرد هدفها را نداده است قدرت روحانى پاپ معضل را درابعاد فرهنگى و سیاسى تحلیل و مرتفع ساخته است .

سیاست نگاه به شرق واتیکان پس از حدود پنجاه سال معارضه و سپس کوشش براى حصول [ همزیستى مسالمت آمیز] با دولتهاى بلوک کمونیست اینک از کشورى به کشور دیگر و همگام با دگرگونیهاى داخلى جوامع کمونیست تغییر پذیرفته است . سیاست خارجى واتیکان در برابر شرق از دهه هفتاد به بعد مبتنى بر چهار ملاحظه است .

1.از آنجا که سیاست قدیمى انعقاد[ Concor dat کنکوردات] مدلى قابل استفاده در شرق نبوده واز سوى دیگر سیاست محدود ساختن قدرت کلیسا در شرق اعمال مى گردد واتیکان سعى بر تغییر فضاى روابط بسوى[ تشنج زدائى] در روابط دولتى و تلاش در برانگیختن احساسات مردم کاتولیک به شکلى محافظه کارانه دارد .

2. براى موارد مختلف راه حلهاى موضعى و موردى اتخاذ شده است . واتیکان هرگز روابط دیپلماتیک خود را با شرق قطع نکرده و تقاضاى برقرارى روابط را رد نکرده است .

3. واتیکان از هر فرصتى همانند کنفرانس امنیت و همکارى دراروپا منعقده در سال 1975 در هلسینکى براى تشنج زدائى و توازن قوا فعالانه شرکت و براى کسب آزادیهاى مذهبى در بلوک کمونیست فعالیت داشته است .

4.ایجاد و بسط روابط با دولت شوروى ازارجحیت برخوردار است

در 25 ژوئن 1966 موافقتنامه بین واتیکان و یوگسلاوى به امضا رسید. در 30 ژوئن 1967 نیکلاى پادگورنى صدر هیئت رئیسه شوروى دیدارى خصوصى با پاپ پل ششم داشته است . در 25 فوریه 1971 کاردینال آگوستینو کازارولى (صدراعظم کنونى واتیکان ) پیمان خلع سلاح اتمى را در مسکوامضاء مى نماید. و در 25 مارس همان سال[ تیتو] دیدارى رسمى با پاپ دارد. در تابستان 1973 کاردینال کازارلى باوزراى خارجه دول اروپاى شرقى در هلسینگى دیدار مى نماید. در نهم ژوئن 1977 پاپ [کادار] رئیس دولت مجارستان و در دسامبر[ گیرک] رئیس حزب کمونیست لهستان را به حضور مى پذیرد.

در 12 ژانویه 1979 پاپ ژان پل دوم پیشنهادایجاد رابطه دیپلماتیکى بین واتیکان و همه دولتها راارائه مى کند و 24 ژانویه همانسال آقاى آندره گرومیکو براى پنجمین باراز واتیکان دیدار مى کند و براى نخستین بار با پاپ لهستانى الاصل مذاکره مى نماید. پاپ ژان پل دوم در سخنرانى مبسوط خود در 18 مهرماه 1361 ه.ش . در مراسمى به مناسبت تقدیس کشته شدن کشیش لهستانى تاکسیمیلان ماریا کولبه به دقیقترین و حادترین موضعگیرى علیه بلوک شرق با کوبیدن کامل فاشیسم و نازیسم اعلام داشت : کلیسا به خاطر آزادى فردى واجتماعى و آزادیهاى سیاسى وارزشهاى انسانى همواره تلاش نموده و به مبارزه خود براى پاسدارى ازارزشهاى معنوى ادامه خواهد داد... کلیساى کاتولیک در لهستان براى حفظ و بسط آزادى هاى فردى و جمعى تلاش نموده و در کنار جنبش اتحاد همیستگى قرار گرفته و مدعى است تااحقاق حق کارگران تلاش خود راادامه خواهد داد. لیکن عیان گردید که کلیساى کاتولیک و هماهنگ با آن سیاستهاى غرب و بویژه امپریالیسم آمریکا ظاهرا سر به مبارزه با تحدید آزادیهاى فردى در لهستان و دنیاى کمونیست نهاده و در حقیقت براى نوعى ادغام سیستم الحادى شرق به سیستم مصرف گراى غرب در تلاشند. در این تحولات هماهنگى سیاستهاى غرب و به خصوص امپریالیسم آمریکا و دستگاه واتیکان را نباید نادیده انگاشت . آن یک زمینه هاى مادى و نظامى واین یک زمینه هاى مذهبى واعتقادى را فراهم مى کند.

در منطقه خاورمیانه هماهنگى سیاستهاى غرب و صهیونیسم و نقش دیپلماسى واتیکان نمونه بارزترى است .این در حالیست که پاپ ژان پل دوم جهان اسلام و مسیحیت را به گفتگو دعوت مى کند واظهار مى دارد:

[...مایلم به انحاء ممکن به توسعه روابط روحانى مسیحیان و مسلمانان یارى نمایم . نماز و روزه در هر دو مذهب ازاحترامى عمیق بر خوردارند و به تردیدها در جهانیکه خطر سقوط در ماده گرائى آنرا تهدید مى کند خاتمه مى دهند... روابط مبتنى براحترام متقابل واشتیاق ما به خدمت به ابناء بشر ماراوامى دارد که براى ارتقاء صلح و عدالت اجتماعى وارزشهاى اخلاق و آزادى حقیقى انسان مشترکا تلاش مى نمائیم].

معهذا دیپلماسى واتیکان بر اساس سنت و تجربه خویش آنچه را که شفاهااعلام داشته در بوته صداقت عمل نگذارده است

برشمارى آمار کمى تعداد نمایندگیهاى دیپلماتیک مقیم واتیکان گوشه اى ازاهمیت دیپلماسى واتیکان را نشان مى دهد. در کل هفتاد و شش سفارت و شش وزیر مختار و یک نماینده مستقیم رئیس جمهور نمایندگى دیپلماتیک نزد پاپ دارند.از 76 سفارت چهارده کشوراسلامى نزد واتیکان نمایندگى در سطح سفیر دارند: جمهورى اسلامى ایران اندونزى ترکیه لبنان کویت مغرب سوریه امارات عربى متحده عراق سودان تونس نیجریه بنگلادش و پاکستان .

دو دولت کمونیست یوگسلاوى و کوبا داراى سفراى مقیم هستند.

شش وزیر مختار عبارتنداز وزراى مختار: موناکو - مالتا - سان مارینو - لیتوانى - رومانى و چکسلواکى .

نماینده اى از طرف رئیس جمهور آمریکا نیز در واتیکان مقیم مى باشد.

و طبیعى است که به موازات این نمایندگیهاى واتیکان در بیش از 80 کشور جهان حضور سیاسى - فرهنگى چشم گیرى داشته باشد...

موضع گیرى واتیکان

در قبال ایران اسلامى :
موضع گرى هاى دستگاه پاپ و دولت واتیکان بطور طبیعى در چهار چوب سیاستهاى کلى محافظه کارانه متمایل به غرب شکل مى گیرد.

واتیکان هرگز تاکنون بطور صریح ازانقلاب اسلامى ایران بمثابه یک انقلاب عمیقا مذهبى تعریف و تمجید نکرده است .

کشتارهاى وحشیانه رژیم شاه هرگز بطور صریح توسط پاپ محکوم و تقبیح نشده است ... ولى ناگهان مى بینیم که فرستاده ویژه پاپ براى آزادى جاسوسان آمریکائى که توسط مردم مااسیر شده بودند به سرعت به حرکت در مى آید و راهى[ قم] مى شود وامام طبق فرموده خود به احترام مقام مذهبى پاپ او را مى پذیرد تا بدین بهانه حقایقى را به گوش جهانیان برساند که همه چگونگى آن آگاه هستیم ...

ولى جالب آنست که کارتر در خاطرات خود مى نویسداین اعزام نماینده از طرف پاپ طبق درخواست تلفنى کارترانجام گرفته بود که همه راههاى دیپلماسى را بروى خود بسته مى یافت .

ولى ازاین فرستاده هاى ویژه در موارد دیگر خبرى نیست . گویا حادثه دیگرى در هیچ گوشه اى جهان اتفاق نیافتاده و نمى افتد... چرا فقط در یک جاى دیگر... و آن لهستان است که باز مى بینیم واتیکان سخت فعال است که ظاهرا نیازى به توضیح بیشتر دراین زمینه باشد...

در هر صورت موضع گیرى واتیکان به نفع دولت غاصب قدس درخواست بین المللى شدن بیت المقدس از طرف واتیکان عدم تقبیح سیاستهاى تجاوزکارانه غرب و شرق در سراسر دنیا بویژه عدم تقبیح سیاست احمقانه فرانسه و آمریکا علیه انقلاب اسلامى مردم ایران و عدم طرفدارى جدى منطقى از ملل مستضعف جهان عدم عکس العمل قاطع در برابر نیروهاى اشغالگر شوروى درافغانستان و دفاع از نظام خائن فالانژهاى همکار صهیونیسم در لبنان همه و همه نمونه هاى بارز چگونگى موضع واتیکان در قبال مسائل مورد توجه جمهورى اسلامى ایران مى تواند به شمار آید

نزدیکى و هماهنگى سیاست واتیکان با غرب انکار پذیرفت و به خاطر خصلت[ نه شرقى نه غربى] ما هر عکس العمل خلاف غرب از طرف ما واتیکان را بر مى انگیزد ولى با توجه به سیاست پیچیده واتیکان واکنشها صریح و آشکار نیست .

درابعاد مذهبى فرهنگى پاپ تاکنون فقط ده دعوت به گفتگو با مسلمانان اکتفا کرده است و هیچ نوع گام عملى دراین راه بچشم نمى خورد.

با توجه به حاکمیت واتیکان براماکن مذهبى مردم کاتولیک و برخوردارى از استقبال انبوه مردم تاکنون گامى جدى اساسى جهت یک حرکت مردمى و جهانى از طرف واتیکان برداشته نشده و بلکه مى توان گفت که گامهاى معکوسى و نه در جهت حفظ منافع ملل محروم برداشته شده است .

روشنتر بگویم : علیرغم برخوردارى واتیکان ازاحترام جمهورى اسلامى و مقام رهبرى متاسفانه موضعگیرى هاى واتیکان در قبال انقلاب اسلامى و در دفاع از آن بهیچوجه صریح مطابق حق و صادقانه نبوده است . ما هرگز ندیدیم که واتیکان تجاوز آشکار عراق را و کشتار دهها هزارانسان ایرانى عراقى را بوسیله جنگ تجاوز کارانه عراق محکوم کند. ولى کشته شدن افرادى نظیر بشیر جمیل در لبنان از طرف آنها بشدت تقبیح مى شود.

موضع گیرى واتیکان در قبال مسئله لهستان و تجاوزامپریالیسم شوروى برافغانستان هرگز یکسان نیست در صورتیکه درلهستان مسئله آزادى احتمالا مطرح است و درافغانستان تجاوز علنى ارتش سرخ و قتل عام مردمى بیگناه ... و مسائلى ازاین قبیل که بسیاراست و حداقل براى ما قابل توجیه نیست . و بویژه که واتیکان خود را وارث تعلیمات حضرت عیسى[ ع] مى داند... و ما یقین داریم که اگر حضرت عیسى هم اکنون بود در کنار مردم بود نه در کنار قدرتها...

جنگ تبشیرى علیه اسلام :
ف همانطوریکه قبلااشاره شد برخورد کلیسا با جهان اسلام وانقلاب اسلامى فقط در بعد سیاسى خلاصه نمى شود و در بعد فرهنگى - تبلیغى همچنان تلاش مى نماید. جهت آشنائى بیشتر خوانندگان این مسئله را بطور فهرست واراشاره مى کنم با ذکراین نکته که دراین جنگ [ کل مسیحیت] با ما طرف هستند نه یک فرقه بخصوص آن .

هم اکنون بسیارى از موسسات مسیحى در جهان علیه اسلام و قرآن تبلیغات وسیعى را در جهان علیه اسلام و قرآن تبلیغات وسیعى راانجام مى دهنداز جمله سازمانى که مرکز آن در شهراشتوتگارت (آلمان غربى ) قرار دارد.این مرکز داراى شعبه اى در شهر[ بازل] (سویس ) مى باشد.این مرکز به بسیارى از زبانها نشریه و کتاب منتشر مى سازد و در تمامى این نوشته ها به رداسلام و قرآن پرداخته اند.

نام چند نمونه از کتابهاى این مرکز به قرار زیراست :

1. میزان حق (سه جلد).

2. روشنگرى اندیشه هاى درباره منابع اسلام .

3.دعوت حق .

4. خدا و مسیح .

5. صلیب درانجیل و قرآن .

6. دین مسیح نسخ نمى شود.

7. شخصیت مسیح درانجیل و قرآن .

8. آیا خدا در جسم ظاهر مى شود؟

9. آمرزش در مسیحیت .

10. خداى یگان در سه چهره مقدس .

این مرکز تبشیرى شعبه اى هم در لندن دارد که اخیرا هم دیده شده که گروهى از پسران و دختران اروپائى و شرقى نشریات این موسسه را به زبانهاى مختلف واز جمله[ عربى] در خیابانهاى لندن بطور رایگان در بین مسلمانان و بویژه اعراب توزیع مى کنند.

در لبنان کشیش متعصبى بنام[ پدر یوسف الحداد] زندگى مى کند که دهها کتاب علیه اسلام و قرآن منتشر ساخته است .او در کتابهاى خود بسیارى از آیات قرآن را تحریف نموده است .

معروفترین نوشته هاى او چنین است :

1. مقدمه اى بر گفتگوى اسلام و مسیحیت .

2. قرآن دعوتى مسیحى ؟

3. قرآن و مسیحیت .

4.اسرار قرآن .

5. مسیح و محمداز دیدگاه قرآن .

س 6.انجیل و قرآن .

دراسترالیا نیز مجموعه اى از کشیشهاى متعصب وجود دارند که در مقالات و نشریاتشان علیه پیامبر تعالیم اسلام مطالبى نوشته اند و به شدت به فعالیت مشغولند.اخیرا دراین کشور کتابى از[ جون لاون] منتشر شده بنام[ خطراسلام] . نویسنده این کتاب که سالها در سرزمینهاى اسلامى مى زیسته واکنون در لندن زندگى مى کند دراین کتاب به شدت به اسلام و مسلمین توهین نموده است

او گذشته ازاین کتاب در رادیوهاى محلى باانجام مصاحبه هائى به اسلام حمله مى کند.

در فرانسه نیزاخیراانتشارات[ سرف] کتابى به نام[ ما واسلام] منتشر ساخته است . نویسنده این کتاب راهبى به نام[ یوحنا محمدعبدالجلیل] یک مسلمان مراکشى الاصل مى باشد که در دانشگاه [فرویین] مراکش تحصیل کرده و آنگاه به پاریس سفر نموده و در سال 1945 مسیحى شده است . دراین کتاب نیز حملات شدیدى علیه اسلام به چشم مى خورد. 5

در هند حرکات تبشیرى گروهى از پیروان اسلام را جلب کرده و آنان کتابهائى علیه اسلام به زبانهاى محلى منتشر مى سازند یکى از فعالترین مبشرین[ ک .علوى] مولف کتاب[ آیا خدا فرزند دارد؟] مى باشد که کتابهایش در منطقه توزیع مى شود.

دراندونزى نیز مسلمان زاده هائى که مسیحى مى شوند پس از مسیحى شدن شروع به تالیف کتبى در رداسلام مى نمایند.از جمله آنان مى توان [رفاعى برهان الدین] مولف کتابى[ عیسى در قرآن] را (باندوک 1965) نام برد... دراندونزى بیش از چهار هزار مبلغ و مبشر مسیحى مشغول فعالیت هستند و تنها در جزیره بورینو که یک جزیره مسلمان نشین است بیش از یک هزار مبشر مسیحى به تبلیغ اشتغال دارند.

طبق اطلاع خصوصى از هم اکنون برنامه وسیعى براى مسافرت پاپ به آسیا از جمله هند واندونزى از طرف واتیکان تدارک دیده مى شود.

موسسه هاى تبشیرى در برخورد با دنیاى اسلام از شیوه دیگرى هم استفاده مى کنند و آن شعار حمایت مسیحیان و پیروان ادیان توحیدى از ساکنین سرزمینهاى کمونیستى است که دراین برنامه :

[ اتحاداروپائى دموکرات مسیحى] در رم دقیقا گزار کننده برنامه هاى تبشیرى مسیحیت است .

موسسه دیگر [ کنگره جهانى ادیان] است که هدف آن امکان پیدا کردن آزادى تغییر عقیده وازدواج زن مسلمان با مرد مسیحى است .

مسیحیان براى پیشبرد برنامه هاى تبشیرى خودازایجاد باشگاهاى ورزش کودکان مدارس ابتدائى و متوسطه تاسیس دانشگاهها و دانشکده ها در بهترین شکل و محتوى نیز بهره مند مى شود. آنها دراین راه تا آنجا پیش رفته اند که در برخى از سرزمینهاى اسلامى درس[ دین اسلام] رااز دروش مدارس و دانشگاههاى رسمى یا کم کرده و یا به کلى حذف نموده اند.

شگرد دیگر آنان انتشار نشریات جنسى و دعوت به عشق دسته جمعى است . مبلغین مسیحى به زندانهاى سیاسى هم سرکشى مى کنند. بویژه در اندونزى از زندانیان کمونیست دیدار مى نمایند و پس از مذاکره با آنها خانواده هایشان را مسیحى مى نمایند.

یک جمعیت مذهبى که بنام مسیحیت فعالیت مى نماید روزنامه اى به نام [برج مراقبت] دارد که به 80 زبان و با تیراژ یک میلیون نسخه نثر مى یابد و هدف آن طبعا نبشیر مسیحیت است .

رادیوهاى تبشیرى مسیحى فراوان است که از جمله مى توان از رادیوهائى که در کشورهاى سودان اسپانیا ایتالیا آلمان غربى و سویس قرار دارد نام برد. رادیو واتیکان هم روزانه به 36 زبان برنامه پخش مى کند.

یک گروه مسیحى به نام[ پایتیست ها] 112ایستگاه رادیو در 38 سرزمین دارد. براى رادیوى جنوب شرقى آسیا درسال 1980 بودجه اى معادل 20 میلیون دلاراختصاص یافته است .این رادیو به 28 زبان آسیائى برنامه پخش مى کند.

مبشرین مسیحى از هر وسیله اى سود مى جویند و دراین راه از جنگ هم گریزان نیستند. نبرد مسلحانه بین اسلام و مسیحیت در لبنان فیلیپین قبرس نیجریه واریتره در جریان است .

مسیحیان کاتولیک با در دست گرفتن برنامه هاى اقتصادى و واردات و صادرات در بسیارى ازان کشورها به برنامه هاى تبشیرى اقدام مى نمایند. هم اکنون در جهان 16 مرکز عمده برنامه ریزى تبشیرى (در آفریقا دو مرکز در آسیا 6 مرکز و 8 مرکز دراروپا و آمریکا) وجود دارد که به برنامه ریزى دراز مدت مشغولند و بودجه آنهااز طرف واتیکان تامین مى شود. واتیکان منابع اقتصادى شرکتها واموال فراوانى دراختیار دارد که میزان آن ازاسرار به شمار مى آید و تنها پاپ و چند تن از نزدیکانش از میزان بوجه و ثروت واتیکان آگاهند.اما برخى از کارشناسان اقتصادى عیقیده دارند سومین یا چهارمین دولت ثروتمند جهان واتیکان است . در یک برنامه اختلاس از بانک ایتالیا که یک میلیارد و هفتصد هزار دلار بود رئیس بانک واتیکان متهم اصلى است که پولها را به آمریکاى جنوبى فرستاده است .

گفتنى است که براى اجراى برنامه تبشیر مسیحیت در آفریقا و آسیا علاوه بر کاتولیکها فرقه هاى دیگر مسیحیت نیز فعال هستند و تنها یک گروه پروتستان در آریکا[ بیلى گراهام] دست به جمع آورى یک بیلیون زده است .

واتیکان در سراسر دنیا پنج هزار نوع مجله و روزنامه با دو میلیارد تیراژ منتشر مى سازد. در خود واتیکان علاوه بر روزنامه یومیه ایتالیائى که از 120 سال پیش منتشر مى شود هفته نامه هاى هم به زبانهاى انگلیسى فرانسه آلمانى اسپانیائى و پرتغالى منتشر مى گردد. کلیسا در کشورهاى آفریقائى بالغ بر یک میلیون و نیم واحد: موسسه مرکز کلیسا درمانگاه مدرسه و غیره دارد که یکصد و یازده هزار کشیش مدیر کارمند دکتر مهندس و غیره ( از مجموع 320000 مبلغ مسیحى در جهان ) آنها رااداره مى کنند و هزینه سالانه آنها بالغ بر یک میلیارد دلاراست .

چنانکه دو سه باراشاره شد واتیکان نوعااز فعالیتهاى خود در روزنامه رسمى خود چیزى منتشر مى سازد و یک سیاست کتمان وابهام بر کلیه امور واتیکان حکمفرمااست . ولى طبق اطلاعات منتشر شده دراروپا هم اکنون واتیکان 80 هزار مبشر رابراى اعزام به سراسر دنیاى اسلام تا سال 2000 آماده مى سازد. تسلط مبشرین به دو یا سه زبان یکى از شرایط عمده اعزام آنهااست و خود پاپ به پنج زبان بطور مسلط حرف مى زند. 5

البته بررسى عملکرد واتیکان و گروههاى مسیحى دیگر دراروپا و آفریقا و آسیا (بویژه کشورهاى اسلامى ) نیازمند یک کادر مجهز و زبان دان و فارغ البال است که دراین زمینه ضمن مسافرتهاى گوناگون بتوانند حقایق را آنچنان که هست از نزدیک ارزیابى و گزارش کنند.

دراینجا بى مناسبت نیست اشاره کنم که کتابخانه واتیکان بالغ بر یک میلیون نسخه کتاب دارد که ازاین تعداد 70 هزار آن خطى و قدیمى است . جالب آنکه اخیرا قرار داد چند میلیاردى براى ساختن یک ساختمان ضداتمى در داخل واتیکان بسته شده که واتیکان مدعیست براى حفظ کتابها واسناد گرانبها به ساختن این پناهگاه اقدام کرده است .

گنجینه اى از کتب خطى اسلامى در واتیکان
گنجینه اى از کتب خطى اسلامى درایتالیا وجود دارد واین به سبب ارتباط طولانى این شور با دنیاى اسلام است .این گنجینه تنها یک میراث تاریخى نیست بلکه نشانگر کوششهاى علمى و علماى اسلامى است که پرچمدار رسالت اسلامى بوده و هستند.

متخصصین کتب خطى اسلامى که درایتالیا مشهورند عبارتنداز:

1. پرفسور[ ریناتوتراینى] ایتالیائى که هم اکنون در[ آگادمى ملى لینچه] به کار مشغول است و به زبانهاى فارسى و عربى آشناست .

تراینى فهرستهاى فراوانى از کتابخانه هاو نسخ خطى ایتالیا فراهم آورده که از نظر دقت و تنظیم ممتازاست .اما به خاطر آشنائى نداشتن با علوم اسلام و بویژه علوم شیعى در فهرست هاى ایشان اغلاطى کم و بیش دیده مى شود.

2. کشیش[ سمیرجلیل] استاد دانشکده معارف شرقى که اصلا مصرى است ولى به زبانهاى ایتالیائى و آلمانى هم مسلط مى باشد.

[سمیر خلیل] تحقیق گسترده اى همراه با یک استاد تونسى آغاز کرده اند.این تحقیق در برگیرنده کل کتبى است که مسلمانان در باره مسیحیت نگاشته اند. تاکنون رقم فیلمهائى که از کتب فوق تهیه کرده اند حدود 1500 فیلم است .

3. کشیش[ کوبرت] متخصص کتابهاى خطى که هم کانون در کتابخانه موسسه[ معارف توراتى] به کار مشغول است . فهرست کتب خطى کتابخانه مذکور رااو تالیف کرده است که شامل فهرست کتب خطى اسلامى موجود در این کتابخانه نیز مى باشد.

4. خانم دکتر بیانکاماریا استاد مسائل اسلامى در دانشکده علوم شرقى . که بارها به ایران سفر کرده و آخرین سفر ایشان چند ماه پیش بود که پس از درخواست سفارت واتیکان براى سفراو اقدام شد.

5. کشیش دکتر[ ادوارد سامى مارتین سیخ] که اصلا فلسطینى است و 40 سال در مصر زندگى کرده واز همین رو به زبان عربى تسلط کامل دارد. گذشته از آن چون فارغ التحصیل[ سوربون] فرانسه مى باشد به زبان فرانسه هم تسلط کامل دارد.این کشیش معاون دبیرخانه روابط با غیر مسیحیان در واتیکان مى باشد.

اما فهرست ها:
1. فهرست نسخه هاى خطى عربى تالیف دانشمندى آلمانى[ سزکین] . تاکنون 8 جلدازاین فهرست به چاپ رسیده است و مجموعه آن به 20 جلد خواهد رسید.دو جلدازاین فهرست در مصر بوسیله دکتر فهمى ابوالفضل به عربى ترجمه شده و به چاپ رسیده است .

البته این مجموعه اى است کلى که بخشى از آن به کتب خطى اسلامى موجود درایتالیااختصاص دارد.

2. فهرست کتابخانه معروف[ لمبروزیانا] در میلان - که غنى ترین کتابخانه پس از واتیکان درایتالیابشما مى رود.

3. فهرست معروف بروکلمان .

4. فهرست کتاب خطى موجود درایتالیا تالیف[ ساسورویه] .

5. فهرست دقیق کتب خطى موجود درایتالیا تالیف پرفسور تراینى .

این فهرست یکى از سودمندترین و دقیق ترین فهرستهاست . دراین فهرست کتب موجود در 134 شهرایتالیا فراهم آمده است . بطور کلى درایتالیا]6798] جلد کتاب خطى عربى اسلامى وجود دارد که این تعداد در 77 کتابخانه و در 45 شهر موجوداست که مهمترین آنها به این قراراست :

در شهر رم 2527 نسخه خطى

در میلان 2246 نسخه خطى

در فلورانس 604 نسخه خطى

دربولونیا 460 نسخه خطى

در ناپل 301 نسخه خطى

در تورینو 287 نسخه خطى

در ونیز 110 نسخه خطى

دراین 7 شهر 96% نسخه ها خطى ایتالیا وجود دارد.

1. کتابخانه واتیکان 2165 نسخه خطى

2. کتابخانه امبروزیانا[ میلان] 2217 نسخه خطى

این دو کتابخانه در برگیرنده 5.64% کتب خطى موجود درایتالیا هستند.

در فهرست پرفسور ترینى هم نسخه هاى خطى عربى به شمار و حساب آمده و هم نسخه هاى خطى فارسى ترکى - هندى و سومالى .

گفتنى است که درایتالیا بر حسب زبانهاى مختلف فهرستها تنظیم شده است و نه بر حسب مذهب .اما کتب بسیار خطى درباره اصولیین شیعه اخباریون مذاهب چهارگانه اهل سنت زیدیه اسماعیلیه و دروزى را مى توان یافت . به نسبت مذهب زیدیه ایتالیا یکى از غنى ترین کشورهااز نظر موجودى کتب خطى است .

نکته جالب توجه آنکه واتیکان مجموعه گرانبهائى از تعزیه هاى خطى ایران را دارد که فهرست آنها هم موجوداست و رقم آن بالغ بر هزار نسخه است که طبعا مى توان شگفت انگیز باشد.

1. کتابخانه واتیکان چنانکه اشاره شد یکى از غنى ترین کتابخانه هاى ایتالیا و بلکه جهان از نظر نسخ چاپى و خطى کتابخانه واتیکان است 

و با روش دقیقى این نوع کتب حفظ مى شود. در خود کتابخانه دستگاههاى عکسبردارى وجود دارد اما عکسبردارى فیلمها[ Postive پوزیتو]است . در کتابخانه هاى دیگر فیلمها به طریقه[ Negative نگایتو]انجام مى گیرد.

2. کتابخانه آکادمى ملى لینچیه

گذشته از کتب خطى داراى مجموعه اى از نقاشى و مجسمه هاى تارخى است .

3.کتابخانه ملى رم : دراین کتابخانه نسخه هاى خطى به شکل دقیق و در هواى مناسب نگهدارى مى شود.

4. کتابخانه کازانتنسه .

5. کتابخانه موسسه معارف توراتى .

6. کتابخانه دانشکده علوم شرقى .

7. کتابخانه مرکز مطالعات شرقى .

8. کتابخانه انجیلى .

9. کتابخانه جمعیت جغرافیائى ایتالیا.

نسخه هاى خطى کتابخانه واتیکان :
دراین کتابخانه مجموعا 67000 نسخه خطى وجود دارد و بخشى ازاین مجموعه کتب خطى اسلامى است . فهرست چندى هم تاکنون ازاین مجموعه فراهم شده که مى توان به فهرستهاى ذیل اشاره کرد:

1. فهرست[ اسطفان و یوسف المعالى] (سال 1755 م ).

2. فهرست کریستف و نکارا (سال 1909 م ).

3. فهرست نسخه هاى خطى عربى جدید در کتابخانه واتیکان (سال 1924) تالیف لیسترانت .

4. فهرست نسخه هاى خطى عربى اسلامى تالیف[ لیفى دلافید] چاپ 1935 و 1968 ج 1.

5. جلد دوم فهرست فوق چاپ سال 1965.

6. فهرست نسخه هاى خطى وارده از سوریه تالیف[ ارن خان لانتسکوف] چاپ شده درسال 1965.

7. فهرست نسخه هاى خطى وارده از ترکیه تالیف[ اتورى رونسه] چاپ سال 1953.

8. فهرست نسخه هاى خطى وارده ازایران تالیف[ اتورى رونسه] چاپ سال 1948.

! 9. فهرست نسخه هاى تعزیه .

این فهرست که یکى از غنى ترین مجموعه هاى تعزیه را در جهان شامل مى شود تالیف[ اتورى رونسه] و[ الیسیوبومباجى] مى باشد که در سال 1961 به چاپ رسیده . دراین فهرست مشخصات 1055 نسخه خطى تعزیه ایرانى وجود دارد که از رن 13 و 14 هجرى بجاى مانده است . قدیمى ترین نسخه تعزیه مربوط به سال 1249 ه.ق .است .

دراین فهرستها آنچه که به نسخه هاى خطى اسلامى تعلق دارد در جلد اول 1310 عنوان و در جلد دوم 378 عنوان آمده است . مجموعا رقم 1588 عنوان.

در میان نسخه هاى خطى آثار گرانبهائى همچون[ التذکره فى الهیئه] [نصیرالدین طوسى] نوشته شده به سال 683 ه. وجود دارد.

گذشته ازاین فهرستها به فهرستهاى مختصر دیگرى از کتب خطى موجود در واتیکان مى توان اشاره کرد:

1. فهرست نسخه هاى خطى که ازاسپانیا آورده شده است .

2. فهرست نسخه هاى خطى قرآن کریم موجود به خط کوفى در کتابخانه واتیکان .

3. فهرست نسخه هاى خطى شرقى موجود در واتیکان .

ح در کتابخانه هاى دیگر رم همه نسخه هاى خطى وجود دارد که مهمترین آنها به این قراراست :

1. کتابخانه آکادمى ملى لینچیه که اهمیت آن پس از واتیکان در مقام دوم است . آقاى تراینى فهرست نسخ خطى این کتابخانه را تنظیم نموده است که رقم آن به 261 نسخه مى رسد. دراین کتابخانه کتب شیعى وزیدیه نیز فراوان است .از کتب نفیس این کتابخانه مى توان به نسخه هاى از صحیفه حضرت رضا ( ع ) و نسخه اى از وصیت پیامبر[ ص] به حضرت على ( ع ) یاد کرد.

2. کتابخانه ملى حاوى 78 نسخه خطى .

3. کتابخانه کازاتانیسته شامل 63 نسخه خطى .

4. کتابخانه موسسه معارف توراتى 19 نسخه خطى از مهمترین کتب خطى این کتابخانه مى توان کتاب[ اسعاف الراغبین فى سیره المصطفى و اهل الطاهرین] را نام برد.

5. کتابخانه دانشکده علوم شرقى . دراین کتابخانه 10 نسخه خطى وجود دارد که مهمترین آن ها نسخه خطى[ الکشاف] زمخشرى است .

نمونه هاى نفیسى از نسخه هاى خطى در کتابخانه :
1. سه کتاب فیلسوف بزرگ اسلامى نصیرالدین طوسى بنامهاى :

الف التذکره فیالهیئه فى الفلک که در زمان زندگى مولف نوشته شده است .

ب قواعدالعقائد فى علم الکلام مکتوب در سال 816.

ج الانوارالجلالیه للفصول النصیریه (درفلسفه ) مکتوب در سال 923.

2.الجعفریه فى احکام الصلاه تالیف محقق ثانى (شیخ عبدالحالى الکرکى ) مکتوب در زمان حیات نویسنده .

3. خلاصه الایجاز فى الفقه تالیف شیخ مفید مکتوب در قرن 10 هجرى .

4.استضعاءالنظر فى الحبث عن القضاء والقدر تالیف علامه حلى مکتوب در قرن 12 هجرى .

5.الاهلیلجه للامام الصادق ( ع ) چندین نسخه قدیمى .

6. وصیه النبى الى على بن ابیطالب چندین نسخه قدیمى .

7. صحیفه الامام الرضا.

8. رساله الامام المهدى الى الشیخ المفید.

9.انوارالعقول لوصى الرسول (یا) دیوان امام على ( ع ) فراهم آورده قطب الدین رواندى مکتوب قرن 10 هجرى .

10. نثراللئالى من کلام على مکتوب در قرن 12 هجرى .

11. کتاب الاوصیاء تالیف شلمغانى مکتوب در قرن 11 هجرى .

12. شرح اصلاح المنطق لابن السکیت ازاصحاب امام هادى ( ع ) تالیف یوسف بن السن السیرافى مکتوب در سال 622.

13. عیون الاخبار فى مناقب الاخیار تالیف ابى المعالى المرتضى محمد بن على الحسینى مکتوب در سال 693 هجرى .

14.المهذب البارع فى شرح المختصرالنافع للشرائع لابن فهدالحلى [علامه حلى] مکتوب در سال 926ه.

تعداد مشاهده مقاله: 484