آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,462 |
| تعداد مقالات | 35,184 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,995,963 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,253,290 |
کلام امامیه پس از دوران حضور؛ نخستین واگرایی‌ها | ||
| نقد و نظر | ||
| مقاله 1، دوره 20، شماره 77، فروردین 1394، صفحه 4-28 اصل مقاله (547.68 K) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| سیدعلی حسینی خضرآباد1؛ محمدتقی سبحانی2 | ||
| 1محقق پژوهشگاه قرآن و حدیث | ||
| 2عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی | ||
| تاریخ دریافت: 25 اسفند 1394، تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1394 | ||
| چکیده | ||
| با افول مدرسه کلامی امامیه در کوفه از نیمه سده سوم هجری، گروهی از متکلمان امامی و معتزلیان شیعه‌شده که چندان به نام شناخته نیستند، نمایندگی کلام امامیه را بر عهده گرفتند و با گرایش به اندیشه‌های معتزله از کلام امامیه در دوران حضور فاصله گرفتند. این پژوهش با تکیه بر مقالات الاسلامیین ابوالحسن اشعری ـ تألیف دهه آخر سده سوم ـ برخی از اندیشه‌های کلامی این جریان فکری را بازیابی کرده و رویکرد متکلمان مدرسه بغداد از نوبختیان را که تقریباً معاصر این گروه هستند تا عصر شیخ مفید و سید مرتضی بررسی می‌کند. نتیجه آنکه به‌سبب همرأیی این جریان در بسیاری از موضوع‌های کلامی با معتزله و روی‌گردانی از جریان رسمی کلام امامیه نخستین، در ادامه متکلمان مدرسه بغداد به اندیشه‌های آنان واکنش متفاوتی نشان می‌دهند و سرانجام در عصر سید مرتضی کلام امامیه به‌کلی با این اندیشه‌ها همراه می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شیخ مفید؛ سید مرتضی؛ اشعری؛ معتزله امامی؛ مقالات الاسلامیین؛ مدرسه بغداد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Mamiyya Kalam after the Presence Period; the First Divergences | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyed Ali Husseini Zadeh Khezrabad1؛ Mohammad Taghi Sobhani2 | ||
| چکیده [English] | ||
| When the Imamiyya school of Kalam in Kufa declined in the middle of the third century A.H., some Imamiyya and Mu'tazila scholars of Kalam-who converted to Shiism and are not much known-came to represent the Imamiyya Kalam; they had tendencies towards Mu'tazila thoughts and turned away from the Imamiyya Kalam in the Presence Period (the period when Shiite Imams were present). In this paper we rely on Abu al-Ḥasan al-Ash'arī's Maqālāt al-Islāmīyyīn (written in the last decade of the third century A.H.) to rediscover some views of this school of Kalam and investigate the approach of scholars of the School of Baghdad, from Nawbakhtīs, who are almost contemporary to the above-mentioned school of Kalam, to the age of al-Shaykh al-Mufīd and Sayyid al-Murtaḍā. The upshot is that since this school shared Mu'tazila views in many issues of Kalam and turned away from the official positions of the early Imamiyya Kalam, the School of Baghdad reacted differently to their views, but, eventually in the age of Sayyid al-Murtaḍā, the Imamiyya Kalam fully agreed with their views. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Al-Shaykh al-Mufid, Sayyid al-Murtaḍā, Ash'ari, Imamiyya Mu'tazili, Maqalat al-Islamiyyin, School Of Baghdad | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن صفار، محمد بن حسن (1404ق.)، بصائر الدرجات، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی. 2. ابن عبد الرحمن بن قاسم (1406ق.)، منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، چاپ اول، مصر: مؤسسة القرطبه. 3. ابن‌تیمیه، احمد بن عبد الحلیم (1392ق.)، بیان تلبیس الجهمیه فی تأسیس بدعهم الکلامیه، تحقیق: محمد ابن عبد الرحمن بن قاسم، مکة المکرمه: مطبعة الحکومه. 4. ابن‌حجر، احمد بن‌علی (1971)، لسان المیزان، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات. 5. ابن‌مرتضی، احمد بن‌یحیی (بی‌تا)، طبقات المعتزله، تحقیق سوسنه دیفلد ـ فلزر، بیروت: دار مکتبة الحیاة. 6. ابن‌ندیم، محمد بن‌اسحاق (بی‌تا)، فهرست، تحقیق: رضا تجدد، بی‌جا. 7. اسعدی، علی‌رضا (1391)، سید مرتضی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 8. اقبال، عباس (1357)، خاندان نوبختی، تهران: کتابخانه طهوری. 9. تنوخی، محسن بن علی (1973)، نشوار المحاضره واخبار المذاکره، تحقیق عبود الشالجی، بی‌جا. 10. جوادی، قاسم (1386)، «تأثیر اندیشه‌های کلامی شیعه بر معتزله»، در: مهدی فرمانیان، فرق تسنن، قم: نشر ادیان. 11. حسینی‌زاده، سید علی (1392)، «مقایسه اندیشه‌های کلامی نوبختیان و شیخ مفید در بستر میراث کلامی امامیه و معتزله»، تحقیقات کلامی، ش2. 12. ـــــــــــــ (1391الف)، «مقایسه اندیشه‌های کلامی نوبختیان و سید مرتضی»، نقدو‌نظر، ش67. 13. ـــــــــــــ (1391ب)، «نوبختیان در رویارویی با متکلمان معتزلی و امامی»، نقدو‌نظر، ش 66. 14. خیاط، ابوالحسین (بی‌تا)، قاهره: مکتبة الثقافه الدینیه. 15. رضایی، محمد‌جعفر (1391)، «امتداد جریان فکری هشام بن‌حکم تا شکل‌گیری مدرسه کلامی بغداد»، نقدو‌نظر، ش65. 16. ریتر، هلموت (1400ق.)، مقدمه مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، آلمان ـ ویسبادن: فرانس شتاینر. 17. سبحانی، محمدتقی (1391)، «آرای متکلمان نوبختی در میانه مدرسه کوفه و بغداد»، نقدو‌نظر، ش67. 18. سید مرتضی، علی بن حسین موسوی (1381)، الملخص فی اصول الدین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 19. ـــــــــــــ (1405ق.)، رسائل الشریف المرتضی، تحقیق: سید‌مهدی رجایی، قم: دار القرآن الکریم. 20. ـــــــــــــ (1410ق.)، الشافی فی الامامة، تحقیق و تعلیق: سید عبد الزهراءحسینی، تهران: مؤسسه امام صادق:. 21. ـــــــــــــ (1411ق.)، الذخیرة فی علم الکلام، تحقیق: سید احمد حسینی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی. 22. ـــــــــــــ (1998)، امالی، قاهره: دار الفکر العربی. 23. شیخ طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القران، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 24. ـــــــــــــ (1406ق.)، الاقتصاد فی مایتعلق بالاعتقاد، بیروت: دار الاضواء. 25. شیخ مفید، محمد بن نعمان (1413ق. الف)، اوائل المقالات، قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید. 26. ـــــــــــــ ، (1413ق. ب)، مسائل السرویه، قم:کنگرۀ جهانی شیخ مفید. 27. ـــــــــــــ ، (1413ق. ج)، تصحیح الاعتقاد، قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید. 28. ـــــــــــــ ، (1413ق. د)، الحکایات من مخالفات المعتزله من العدلیه، قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید. 29. ـــــــــــــ ، (1413ق. و)، مسئله فی الإراده، قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید. 30. ـــــــــــــ (1413ق.)، تفضیل امیر المؤمنین7، قم: کنگرۀ جهانی شیخ مفید. 31. طالقانی، سید حسن (1391)، «مدرسه کلامی قم»، نقدو‌نظر، ش65. 32. قاضی عبد الجبار (1422ق.)، شرح الاصول الخمسه، تعلیق: احمد بن حسین ابی‌هاشم، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 33. قاضی عبد الجبار (1962 ـ 1965)، المغنی فی ابواب التوحید والعدل، تحقیق جرج قنواتی، قاهره: دار المصریه. 34. ـــــــــــــ (1406ق.) فضل الاعتزال، تحقیق فواد سید، دار التونسیه. 35. کلینی، محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه. 36. مادلونگ، ویلفرد (1387)، «کلام معتزله و امامیه»، در: مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانی، ترجمه: جواد قاسمی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی. 37. مکدرموت، مارتین (1363)، اندیشه‌های کلامی شیخ مفید، ترجمه: احمد آرام، تهران: دانشگاه تهران. 38. موسوی تنیانی، سید اکبر(1391)، «متکلمان ناشناخته امامیه در بغداد از غیبت صغری تا دوران شیخ مفید»، نقدو‌نظر، ش66. 39. میرزایی، عباس (1391)، «ابوعیسی وراق از اعتزال تا گرایش به مدرسه کوفه»، نقدو‌نظر، ش65. 40. نجاشی، احمد بن علی (1416ق.)، رجال نجاشی، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی. 41. نشار، علی سامی (1429ق.)، نشأه الفکر الفلسفی الطبعة الثانیه، قاهره: دار المعارف. 42. نشوان حمیری، ابوسعید (1972)، الحور العین، تحقیق: کمال مصطفی، قاهره: مکتبة الخانجی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,794 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,163 |
||