پنج و تصمیم کبرا

رفیع افتخار

خانم خانه نمازش را تمام کرد. به آشپزخانه رفت. سعى کرد حواسش را جمع و به خود تمرکز دهد. اندیشید و اندیشید تا به یادش آمد:

1ـ پاکسازى: یعنى که اشیإ اضافى و زاید جمعآورى شده و دور ریخته شوند.
خانم خانه باید بداند وسایل زاید و به درد نخور در منزل مزاحم هستند. آنها جاى را تنگ و دسترسى به وسایل دلخواه را مشکل مى سازند. بنابراین او به همه جا سر کشید. اتاقها, آشپزخانه, کمدها, انبارى و و و ... و هر آنچه را که غیر ضرور و دست و پاگیر مى یافت, شناسایى و دور ریخت. و صد البته چیزهایى که هیچ وقت به کار نمىآید و به زحمت نگه داشتنش نمى ارزد.
خانم خانه خسته شده بود اما براى خستگى در کردن, هنوز خیلى زود بود. بنابراین باز اندیشید تا به خاطر آورد:

2ـ نظم و ترتیب: در منزل هر چیزى باید به طور منظم و مرتب در سر جاى خود باشد به گونه اى که به هنگام نیاز دسترسى به آن به سهولت امکان پذیر باشد. خانم خانه مى دانست بسیار پیش آمده اعضاى خانواده به دنبال وسایل مورد نیاز خود به هر درى زده اند اما چون آنها در جاى مشخص خود قرار نداشته اند; به در بسته زده اند. او دریافته بود این امر باعث اتلاف وقت, هدر رفتن انرژى و خرد شدن اعصاب افراد خانواده شده است. لذا با پشتکارى بى نظیر و تلاشى تحسین برانگیز هر شىء را به طور منظم و مرتب در جاى خود قرار داد.
خانم خانه, مورد سوم را به آسانى به خاطر آورد. مورد سوم ((نظافت)) بود. او مى دانست تمیز کردن محیط خانه و پاکیزگى باعث زیبایى محیط اطراف مى شود اما از طرف دیگر جدیدا به اثرات بسیار مثبت دیگر نظافت چون بهبود کیفیت, کاهش ضایعات و ... توجهش جلب شده بود. بنابراین نظافت آن روز او با دیدى همه جانبه تر و شناخت بهتر انجام مى شد.
بعد از پایان مرحله سوم ساماندهى محیط زندگى, خانم خانه نفسى چاق کرد و به فکر فرو رفت. مرحله چهارم چه بود؟

4ـ حفظ و نگهدارى وضعیت مطلوب: او بعد از پاکسازى, ایجاد نظم, ترتیب و نظافت باید به کمک دیگر اعضاى خانواده این وضع را حفظ مى کرد. که در غیر این صورت به زودى محیط خانه به وضعیت سابق برخواهد گشت و او به جد تصمیم داشت موضوع را با افراد خانه در میان گذارد و از آنها بخواهد در حفظ و نگهدارى وضعیت مطلوب بکوشند.
و حالا تنها رعایت یک مورد دیگر باقى مى ماند و آن ((انضباط)) بود. خانم خانه دریافته بود که تک تک افراد خانه باید آموزش ببینند تا فرد فردشان عادت به رعایت نظم و انضباط پیدا کنند و این امر ملکه رفتارى ایشان شود. خانم خانه مى دانست نهاد و کنه و سرشت آدمى طبیعتا از آلودگى, زشتى, بى نظمى برى و دورى مى جوید.
و او تصمیم کبراى خود را گرفته بود. تصمیم کبرا چه بود؟

این مطلب با الهام از یک نوع تکنیک ارتقاى بهره ورى ژاپنى به نامS 5 نوشته شده است. اصطلاحS 5 معرف پنج واژه ژاپنىseiri (پاک سازى),seiton (نظم و ترتیب),seiso (نظافت),seiketsu (حفظ و نگهدارى وضع مطلوب),shitsuke (انضباط) مى باشد. عنوان ((پنج)) به خاطر پنج مرحله اى بودن است و ((تصمیم کبرا)) با توجه به مطلبى است که در کتاب فارسى دبستان در باره بى نظمى دختربچه اى به نام ((کبرا)) و زیر باران ماندن کتاب او, آمده است.