زن و خانواده, فرهنگ و آداب محلى (18)
خواستگارى در گلپایگان آداب و رسوم و مراسم خواستگارى و ازدواج در میان کلیه مردم مناطق کشور از احترام و ارج و قرب ویژه اى برخوردار است.
در میان اقوام و قبایل مختلف این آداب و رسوم متناسب با مقتضیات و وضعیت آن منطقه خاص شکل گرفته است که با تعمق و تإمل در این آداب و رسوم مى توان به جذابیتهاى فراوانى رسید. در گلپایگان این جذابیت و شیرینى به خوبى قابل رویت مى باشد.
قدم اولیه ازدواج در گلپایگان, نظیر دیگر نقاط کشور, خواستگارى مى باشد. چنانچه دختر غریبه باشد, در ابتدا اقوام نزدیک داماد همچون مادر و خواهر به خانه عروس مى روند در حالى که در این قدم, داماد مشارکت ندارد.
در قدیم الایام, این جلسه بدون خبر قبلى انجام مى شده است. به نحوى که میهمانان به صورت کاملا سرزده به خانه عروس مى رفته اند. لذا, گاه با برخوردهایى غیر منتظره روبه رو مى شدند. حال آنکه امروزه تقریبا تمامى خواستگاران با قرار و وقت قبلى به خانه عروس مى روند.
چنانچه عروس از خویشان و اقوام باشد, بدیهى است قبلا او دیده شده است و چنانچه از فامیل نزدیک همچون دختردایى و دخترعمو باشد, احتمال دارد خواستگارى از او را خود داماد به مادر و پدر عروس پیشنهاد داده باشد و چنانچه مادر یا خواهر داماد, عروس را در محلى همچون مسجد, حمام یا خیابان دیده باشند, مورد پسند واقع شدن عروس از جانب مادر و خواهر داماد انجام خواهد گرفت.
احتمال دارد عروس را کسى به خانواده داماد معرفى کرده باشد که در این صورت خواستگارى جنبه دیگرى مى یابد. در این صورت معرف که واسطه خیر است, به خانواده عروس خبر مى دهد که در فلان روز خواستگار به خانه شان خواهد آمد و معمولا خود نیز همراه خواستگاران به خانه عروس خواهد رفت. در این جلسه عرف این بوده که عروس به اتاق آمده و بنا به فراخور فصل, میوه, چاى و تنقلات, تعارف کرده و بعد بیرون مى رود. در غیاب او میهمانان و مادر دختر به گفت و گو و بحث مى نشینند. چنانچه خواستگاران غریبه باشند در اواسط گفت و گو از دختر دعوت به عمل مىآید تا مجددا به اتاق آمده و در کنار میهمانان بنشیند.
بعد از رفتن میهمانان, اگر آنها عروس را پسندیده باشند, موضوع را به خانواده او اطلاع داده و قرار دیدار بعدى را معین مى کنند و در جلسه دوم معمولا داماد را نیز به همراه مى برند.
در زمانهاى گذشته, داماد صرفا از روى ظاهر عروس که همیشه هم چادر به سر داشته, ناچار به تصمیم گیرى مى بود. اما امروزه عروس و داماد مى توانند در حضور والدینشان با همدیگر صحبت کرده و از اخلاق و روحیات همدیگر آگاهى یابند.
بعد از این جلسه و خروج از خانه عروس, بلافاصله پدر و مادر داماد نظر او را جویا شده و در صورت مثبت بودن این جواب, نتیجه به خانواده عروس اطلاع داده شده و جویاى نظرات عروس و خانواده اش مى شوند. عدم مراجعه فورى به خانه عروس, به منزله انصراف آنان از این وصلت تلقى خواهد شد.
اما, در صورت مثبت بودن جواب خانواده عروس, شبى براى تعیین مهریه و یا به اصطلاح بریدن خرج و مهر تعیین مى شود.
در این شب, بزرگان خانواده داماد به همراه پدر و برادران و نزدیکان به خانه عروس مى روند. در این جلسه بزرگان خانواده و برادران عروس و دیگر افراد نزدیک حضور مى یابند.
در این گونه مراسم, زنان شرکت نداشته و چنانچه شرکت کنند به صورت حاشیه اى مى باشند.
در این شب, پس از مذاکرات و بحثهاى مربوط به ازدواج, میزان مهریه تعیین مى شود. در زمانهاى گذشته, بیشتر مهریه عبارت از خانه و زمین بوده و در قباله هایى که از 150 سال پیش موجود است, مقدارى پول نیز ذکر شده است. اما امروزه بیشتر از پول, سکه و طلا براى مهریه دادن استفاده مى شود.
در گلپایگان گرفتن شیربها مرسوم نیست اما پدر عروس جهت تدارک شام عروسى, مبلغى به نام ((خرج مطبخ)) از خانواده داماد اخذ مى نماید. در این شب مقدارى شیرینى به خانه عروس مى برند و اگر زنها نیز شرکت داشته باشند از سوى آنان یک قواره پارچه و یک انگشترى به خانه عروس برده و به عروس هدیه داده مى شود. اما چنانچه زنها شرکت نداشته باشند, اهداى این هدایا در روز دیگرى انجام مى شود. همچنین در این شب چگونگى برگزارى مراسم عقد و عروسى و تاریخ آن تعیین مى شود.
|
