ورزش, زن, زندگى
گفتگویى با ورزشکاران زن استان قم
مریم بصیرى
ورزش و اهمیت آن چیزى است که بر کمتر کسى پوشیده مانده است. بشر همواره به سلامتى و جاودانگى مى اندیشید; لذا از همان نخستین دوره هاى تاریخ حیات, سعى بر آن دارد تا تن و روان خود را ورزیده کند و راهى براى جاویدان ساختن خویش بیابد.
در این میان و امروزه روز, توجه به ورزش زنان و دختران و تإثیر مثبت آن بر جسم و روح آنان; در راستاى سلامت بیشتر, زندگى بهتر, تربیت درست فرزند, خانه دارى موفق تر و حضور مفید در اجتماع و ... جایگاه ویژه اى یافته است. همین امر ما را بر آن داشت تا همزمان با برگزارى ورزش بانوان کشورهاى اسلامى, با میزبانى کشورمان ایران, بهانه اى جدى براى رفتن به تربیت بدنى استان قم بیابیم تا از چند و چون ورزش بانوان در این استان گزارشى ترتیب دهیم.
ابتدا به سراغ خانم ((فریده حاجى باشى)), مسوول امور ورزش بانوان مى رویم تا از زبان ایشان از شکل گیرى ورزش بانوان در این استان و رشته هاى مختلف ورزشى, اطلاعاتى کسب کنیم.
ـ ورزش بانوان قم ریشه در 18 سال گذشته دارد ولى از 12 سال پیش تاکنون به صورت برنامه ریزى شده در چندین رشته, زیر نظر تربیت بدنى, فعالیت گسترده خود را در رشته هاى والیبال, بسکتبال, آمادگى جسمانى, بدمینتون, تنیس روى میز, کوهنوردى, کاراته, جودو, تکواندو, شنا, نجات غریق, هندبال, دو میدانى, ژیمناستیک, تیراندازى با تفنگ بادى, کلت کمرى و تیرکمان, تنیس خاکى, شطرنج, ایروبیک, فوتسال, ورزش همگانى و ورزش معلولین, ناشنوایان و نابینایان در رشته هاى خاص خودشان, آغاز نموده است.
O استقبال خانمها از این ورزشها به چه شکلى است؟ سن و تحصیلات افراد در چه حدى مى باشد؟
ـ در سالهاى نخست افراد کمترى به سالنهاى ورزشى مىآمدند ولى الان استقبال به حدى زیاد شده است که با وجود ساخت سالنهاى اختصاصى خواهران و استفاده مشترک از سالنهاى ورزشى آقایان, باز هم کمبود سالن و مربى داریم, مخصوصا وقتى که مدارس و دانشگاهها نیز علاوه بر کارهاى روزمره ما, در سال تحصیلى براى دانشآموزان و دانشجویان خویش سرویس و امکانات ورزشى مى خواهند; واقعا با کمبود سالن و امکانات روبه رو مى شویم. در 4 ماه نخست سال جارى ما 68 هزار عضو را زیر پوشش خود قرار داده ایم و فکر مى کنیم همین آمار نشان دهنده استقبال گسترده زنان و دختران این استان از ورزش باشد.
البته رشته والیبال و کوهنوردى پرطرفدارترین رشته ها هستند و اعضاى تیم کوهنوردى بانوان استان به تمامى قلل مرتفع ایران صعود داشته است. استقبال از ورزشهاى رزمى نیز خوب است ولى فعلا استقبال چندانى از رشته تیروکمان نداریم.
در مورد تحصیلات مراجعه کنندگان هم باید گفت بیشتر افراد دیپلمه هستند ولى افراد کم سواد نیز در میان آنها دیده مى شود. عده اى هم تحصیلات بالایى دارند و یا در حال تحصیل هستند. اما در باره رده هاى سنى باید گفت, برخى از رشته ها فقط در سنین کم پذیرش دارد, چونکه آمادگى بدن بیشتر است. مثلا اگر یک خانم میانسال بخواهد بیاید ژیمناستیک کار کند مطمئنا بدنش توانایى انجام حرکات ورزشى را ندارد; ولى ورزشهایى چون آمادگى جسمانى, شنا, دو, ایروبیک و کوهنوردى را مى توان در هر سنى انجام داد.
در ضمن برخى اطلاعات اولیه و آمادگى بدنى لازم را براى ورزش خاصى ندارند لذا در ابتدا, شرکت در کلاسهاى بدن سازى را توصیه مى کنیم. در کمیته ورزش همگانى نیز, افراد نخست به صورت دلخواه مشاوره مى شوند و مشکلات جسمى و روحى و یا احتمالا نقص عضو آنها بررسى مى شود و با توجه به وجود بیماریهاى احتمالى و نظرات پزشکى به آنان توصیه مى شود که بسته به سن خود در رشته اى خاص شرکت کنند.
O آیا نظرات خاص پزشکى روى افراد شرکت کننده در کلاسهاى ورزشى صورت مى گیرد؟
ـ ما انجمنى به نام تحقیقات و هیإت پزشکى داریم که در مورد رشته هاى ورزشى مذکور تحقیقاتى انجام مى دهند و در مورد نوع ورزش, تغذیه بانوان و غیره جزوه و بروشور چاپ مى کنند. همچنین اعضإ در جلساتى که یک خانم پزشک حضور دارد شرکت مى کنند و معاینات بدنى از آنان صورت مى گیرد و مشکلات جسمى آنها مورد بررسى قرار مى گیرد. در ضمن براى تمامى اعضإ, بیمه ورزشى تهیه مى شود و آنان همگى پرونده پزشکى مخصوص به خود را دارند که در آن به وضعیت جسمانى, بیماریهاى خاص و گروه خون آنان و ... اشاره شده است. در صورت بروز مشکلى در زمین ورزش نیز آنها را به بیمارستانهاى مربوطه معرفى مى کنیم.
O جوانان علاقه مند چگونه مى توانند به عضویت تیم ملى درآیند و در مسابقات جهانى شرکت کنند؟
ـ دختران با توجه به توانایى و استعداد خود, توسط مربیانشان شناسایى مى شوند و سپس جذب تیم مى شوند, سپس این افراد در کلاسهاى تیم, دوره هاى بدن سازى و تکنیکهاى خاص رشته ورزشى خود را یاد مى گیرند. بعد از آن تمامى تیمهاى تربیت بدنى, به همراه دیگر تیمهاى استان که متعلق به ورزش بانوان سازمانها و ادارات مختلف مى باشد, مسابقه مى دهند و از بین آنها یک تیم منتخب, تشکیل مى شود و افراد برگزیده به عضویت تیم استان درمىآیند. سپس تیم استانى بانوان براى مسابقات قهرمانى به مسابقات منطقه اى و کشورى اعزام مى شود و در آنجا احتمال دارد در کنار دیگر تیمهاى استانى, اساتید برخى را براى عضویت در تیم ملى انتخاب کنند. در حال حاضر بیشترین نیروى ما صرف این مى شود که در ورزش قهرمانى کشور جایى باز کنیم. همچنین اعضاى ما مى توانند در کلاسهاى مربى گرى شرکت کنند, تا پس از اخذ کارت مربى گرى درجه 3, 2 و 1 بتوانند مربى ورزیده شوند و سپس به مرحله داورى برسند.
O در حال حاضر چند سالن براى ورزش بانوان استان مهیا شده است؟
ـ 8 سالن دولتى و 23 سالن خصوصى که زیر نظر تربیت بدنى اداره مى شود, در خود شهر مشغول به فعالیت مى باشند. در بخشها و روستاهاى دیگر نیز چندین سالن داریم که براى آنها نیز مربى مى فرستیم. البته کار در روستاها مشکل تر است چون خانمها به فعالیت اقتصادى مشغول مى شوند و بیشتر بچه هاى مدارس ورزش مى کنند ولى با این همه در برخى از روستاها استقبال فوق العاده مى باشد و ما اصلا فکرش را نمى کردیم که خانمهاى روستایى تا این حد به ورزش و همچنین رشته هایى خاص علاقه مند شوند.
O تإثیر ورزش در روحیه و فعالیت اجتماعى خانمها چیست؟ آیا فعالیت روزمره زنان خانه دار را مى توان جزو حرکات ورزشى خواند؟
ـ فعالیتهاى زنان در خانه اصلا ورزش محسوب نمى شود و پیامدى جز فرسودگى عضلات ندارد. در مشاغل خانگى فقط قسمتى از بدن مورد استفاده قرار مى گیرد و آن بخش تا حدى تقویت مى گردد و همین باعث ایجاد ناهماهنگى در ساختار بدن مى شود و مشکلات جسمى براى زنان خانه دار ایجاد مى کند. گودى کمر, ساییدگى زانو, گردى پشت, کمردرد و غیره از جمله این عوارض هستند. آمارها مى گویند که زنان خصوصا زنان خانه دار منزوى و افسرده تر هستند و اغلب با مشکلات روحى گریبانگیر مى باشند. زنان بى حوصله و افسرده از مشتریان پر و پا قرص ما هستند و بعد از مدتى ورزش کردن, بیماریهاى جسمى و روحى خود را فراموش مى کنند و حتى برخى به توصیه پزشک به ورزش روى مىآورند.
البته افسردگى و عدم اعتماد به نفس تا اندازه اى زیاد است که برخى از خانمها حتى جرإت حضور در جمع را ندارند و نمى توانند لباس ورزشى بپوشند; ولى کم کم با دیدن دیگران از قالب خود بیرون مىآیند و در این فعالیتها شرکت مى کنند; همین باعث مى شود که در اجتماع نیز حضور داشته باشند. کسى که فقط در خانه مى نشیند و درها را به روى خودش مى بندد و تمامى مشکلات را متوجه خودش مى کند از لحاظ روحى و جسمى بیمار مى شود و ورزش مى تواند در بهبود وضعیت او تإثیر بسزایى داشته باشد. تحرک زیاد باعث موفقیت خانمها در تمامى امور خواهد شد.
O در حال حاضر خانمهاى ورزشکار با چه مشکلاتى در خانه و اجتماع روبه رو هستند؟
ـ در سالهاى نخست برخورد مردم با زنان ورزشکار مناسب نبود و فکر مى کردند فقط زنهاى بیکار و بى هنر به ورزش روى مىآورند ولى الان اکثر مردم با ورزش آشتى کرده اند چون مى بینند خانمهاى ورزشکار پرحوصله تر شده اند و صبر و تحمل و توانایى بیشترى پیدا کرده اند.
ما هم در فکر پر کردن اوقات فراغت خانمها هستیم چرا که ورزش بهترین کار براى پر کردن این وقتهاست و براى ارتقاى جسم و روح خانمها مفید است. یک مشکل ما در حال حاضر پایین بودن سن ازدواج در این استان است. مثلا دختران کوچک که به ورزش روى مىآورند رفته رفته مهارت کسب کرده و عضو تیم ملى مى شوند ولى ناگهان با یک ازدواج زودهنگام و عدم موافقت همسر, از ورزش کناره گیرى مى کنند, لذا سرمایه گذارى ما براى رسیدن آنها به درجه قهرمانى تلف مى شود و باید دوباره روى افراد دیگرى کار کنیم. البته برخى نیز پس از زایمان ورزش را کنار مى گذارند. در کل آمارهاى ما نشان مى دهد 95% دختران پس از ازدواج و زایمان ورزش را فراموش مى کنند. این در حالى است که ما براى پیشرفت بیشتر آنها از مراکز دیگر مربى دعوت مى کنیم و در فکر راه اندازى امکانات بیشترى هستیم.
پس از صحبت با خانم حاجى باشى بیشتر مشتاق مى شویم تا به سالنهاى دولتى و خصوصى تربیت بدنى برویم و با مربیان و ورزشکاران خانم صحبتى داشته باشیم تا بیشتر به نقش ورزش در زندگى بانوان پى ببریم.
خانم ((حبیبه پاشایى)), کارشناس تربیت بدنى, مسوول هیإت والیبال استان, مسوول انجمن والیبال آموزش و پرورش, مربى والیبال در سالنهاى ورزشى و دانشگاهاى قم, اولین کسى است که مخاطب ما مى شود. وى 41 سال در رشته والیبال کار کرده و در 15 سالگى به عضویت تیم ملى در آمده است. او در مورد تإثیر ورزش در زندگى بهتر زنان خانه دار مى گوید: اگر خانمها به ورزش روى بیاورند مطمئنا به سالم ترین و مفیدترین کار روى آورده اند و از لحاظ جسمى و روحى خانواده خود را بیمه کرده اند و به طور مسلم فرزندان جوانشان نیز کمتر به دنبال مفاسد اجتماعى خواهند رفت. با ورزش مى توان ابعاد مختلفى از زندگى از جمله مهارتهاى دینى و اجتماعى را تقویت کرد. ایثار, فداکارى, گذشت و داشتن روحیه اجتماعى, خود به خود به واسطه ورزش به انسان دست مى دهد و همین باعث مى شود یک زن در خانواده صبر و تحمل بیشترى داشته باشد و با تمامى مشکلات بسازد و مهمتر از همه با همسر و فرزندان و اطرافیان خود سازش داشته و در فکر ایجاد زندگى توإم با آرامش باشد. چنین زنى از لحاظ بدنى, قدرتش بیشتر مى شود وقتى جسم سالم باشد, روح هم سالم است و زن با روحیه اى پر از شادى و هیجان به تربیت فرزندانش مى پردازد. در کارهاى خانه سریع تر عمل مى کند و حتى زود از خواب بیدار مى شود. در ضمن این ذخیره انرژى و نیرو براى دوران پیرى او نیز خوب است و یک زن ورزشکار مى تواند در میانسالى چون دخترى جوان فعال باشد و کارهاى سخت بدنى انجام دهد. به طور متوسط زنى که ورزش مى کند 12 سال دیرتر از دیگر خانمهاى خانه دار پیر مى شود و چهره اش همیشه شاداب و جوان است.
خانم ((معصومه وفایى)) کاراته کار و مربى آمادگى جسمانى که تا به حال در مسابقات بسیارى شرکت کرده است, در این باره مى گوید: من خودم به شخصه از روزى که ورزش را شروع کردم زندگى ام عوض شده و بسیارى از ناراحتى هایم برطرف گردیده است و حاضر نیستم تا آخر عمر به هیچ وجه ورزش را کنار بگذارم. ورزش شادابى و طراوات به انسان مى بخشد و باعث آرامش اعصاب مى شود, به طور حتم این روحیه از زن ورزشکار به همسر و فرزندان او منتقل مى گردد و خانه سرشار از آرامش مى شود. البته برخى از آقایان مخالف ورزش همسرانشان هستند ولى مطمئن باشند که ورزش خانمها علاوه بر خودشان, بر روى آنها و فرزندانشان نیز تإثیر مثبت مى گذارد. بچه ها با روحیه ورزشى بار مىآیند و از لحاظ درسى و روحى قوى مى شوند.
وقتى یک زن ورزش مى کند, احساس مى نماید که انرژى بسیارى دارد و مى خواهد به طریقى این انرژى را به کار گیرد. البته خانمها نباید فکر کنند که ورزش فقط براى لاغرى و سرگرمى است و بعد از مدتى آن را رها کنند. زنان حتى اگر فرصت آمدن به باشگاه را ندارند لااقل باید با پیاده روى خود را بیمه کنند. منظورم پیاده روى در خیابان و هنگام خرید و گردش هم نیست, بلکه باید یک راه مستقیم را بدون توقف راه بروند و سپس برگردند.
O با ورزشى که شما آموزش مى دهید چگونه مى توان بر مشکلات خاص جسمى زنان غلبه پیدا کرد؟
ـ آمادگى جسمانى زمینه هر ورزشى است و باعث آرامش عضلات مى شود. حرکات تخصصى و مجموعه حرکات دیگر در این ورزش جمع است. برخى بیماریهاى غدد و استخوانى دارند و یا دچار اضافه وزن, کمردرد و افتادگى شکم و دردهاى مختلفى هستند که ما سعى مى کنیم در ابتدا با ورزشهاى سبک و پیاده روى و سپس رشته هاى تخصصى, درد آنان را کاهش دهیم. برخى از خانمها نیز در اثر زایمان دچار عوارضى مى شوند که مى توان با ورزش آنها را از بین برد. در ضمن سرعت و انعطاف پذیرى جسمى و روحى زنان نیز در کنار ورزش و کاهش عوارض جسمانى, بیشتر مى شود.
خانم ((زینب افشار)), مربى تکواندو و عضو تیم ملى جوانان, در مورد ورزشهاى رزمى و تإثیر آن در روحیه زنان سخن مى گوید: در شروع کار برخى فکر مى کنند که ورزش رزمى مخصوص نبرد است و شیفته مبارزه و خشونت ظاهرى آن مى شوند; ولى این در حالى است که چهره واقعى تکواندو و کاراته اصلا خشن نیست. رشته هاى رزمى به عنوان یک هنر مى باشند و یک رزمى کار باید طرز استفاده بدن در زیباترین اشکال و حرکات را آموزش ببیند. در تکواندو بیشتر حرکات با پا مى باشد و در کاراته با دست. در ضمن هر کدام از حرکات سمبلى از رشد و شکوفایى است, ولى در نظر کسانى که با این ورزش آشنا نیستند, نشانه زد و خورد مى باشد.
توصیه من به دختران جوان این است که حتما با توجه به علاقه خود, به یک رشته ورزشى روى بیاورند تا در آینده متوجه تإثیرات مثبت آن بر زندگى خود بشوند. ورزش به زندگى هدف مى دهد و اعتماد به نفس بالایى را در فرد ایجاد مى کند. یک زن ورزشکار در حین ورزش کارها و حرکاتش را هدف دار و انگیزه دار مى کند و همین نظم و ترتیب و هدفمند بودن در زندگى خصوصى او نیز وارد مى شود.
ورزش علاوه بر شادى روح, کسلى را از بین برده و موجب افزایش درک دانشآموزان مى شود و آنها مى توانند دروسشان را بهتر یاد بگیرند. خوب است جوانان, خانواده هاى خود را تشویق کنند تا با هم به کوهنوردى بروند و روزى مفرح را پشت سر بگذرانند.
((مریم جوکار)) در کنار دیگر رشته هاى ورزشى, رشته اصلى فعالیتش شنا مى باشد چرا که به خاطر بیمارى و معلولیت جسمى اش به توصیه پزشک به آب درمانى و شنا روى آورده است.
O خانم جوکار, ورزش چه تإثیرى در بیمارى جسمى و روحیه شما گذاشته است؟
ـ در ابتدا پاهایم اصلا حرکت نداشت و با ویلچر فقط در خانه مى چرخیدم. کسل و بداخلاق بودم و فکر مى کردم تنهاترین فردى هستم که مشکل دارم و هیچ کس مثل من نیست, اما وقتى به ورزش روى آوردم, دیدم دیگرانى هم هستند که مثل من مشکل دارند, لذا اعتماد به نفس پیدا کردم و با دیگر مشکلاتم نیز کنار آمدم. وقتى در آب هستم حالم خیلى خوب مى شود و مى توانم پاهایم را تکان بدهم و از لحاظ روحى, اعصابم آرامش پیدا مى کند. ورزش باعث شد تا به زندگى امیدوار شوم و مشکلات جسمى ام کمتر شود; پس لازم مى دانم همین جا از مربیانم تشکر کنم که باعث شدند من بتوانم علاوه بر زندگى, در مسابقات کشورى نیز موفق شوم.
خانم ((منصوره میرزا رضایى)), لیسانس میکروبیولوژى و دبیر هیإت کوهنوردى استان مى باشد. وى علاوه بر کار تخصصى خود در آزمایشگاه, با روحیه اى شاد به ورزش مى پردازد و در باره کوهنوردى مى گوید: به خاطر علاقه به طبیعت به کوهنوردى روى آوردم و با فراگیرى گام بردارى و حرکت از شیبها و دامنه ها و تنفس صحیح کارم را شروع کردم. در کوهنوردى برعکس دیگر ورزشها رقیبى براى انسان وجود ندارد بلکه همه به صورت گروهى بالا مى روند و روحیه همکارى خود را تقویت مى کنند. وقتى از کوه بالا مى رویم در واقع همه مشکلات را زیر پا مى گذاریم و در عوض طبیعت همه چیز به انسان مى بخشد. خاصیت کوه این است که چنین حسى به آدم منتقل مى کند. کوه اسطوره صبر و تحمل و مقاومت است. هنگام صعود تمامى مشکلات از ذهن انسان بیرون مى رود و آدم مى تواند به راحتى به انسان سازى و تزکیه روح بپردازد. حتى اگر دقت کنید مى بینید امامزاده ها در نقاط کوهستانى و خلوت هستند, جایى که بهتر بتوان با خدا راز و نیاز کرد. وقتى آدم به کوه مى رود از قید تمامى تعلقات زمینى آزاد مى شود و حس خاصى به او دست مى دهد, مخصوصا در هنگام فتح قله که احساس شور و شعف ویژه اى به انسان منتقل مى شود. فرد ممکن است تشنه و گرسنه باشد و یا سرما اذیتش کند اما پس از فرود تا چندین هفته روحیه شاد دارد.
O تیم کوهنوردى بانوان قم تا به حال چه تإثیرى در جذب جوانان و خانواده ها داشته است؟
ـ تیم ما سعى مى کند استحاله اى در جوانان ایجاد کند تا آنها با ورزش از لحاظ اخلاقى و فرهنگى رشد پیدا کنند و به جاى پرسه زدن در خیابانهاى شلوغ به طبیعت روى بیاورند و در ضمن خود را در مقابل بیماریهایى چون افزایش قند و فشار خون بیمه کنند, چون کوهنوردى فوق العاده در بهبود این بیماریها مثبت عمل مى کند و در ضمن باعث ورزیدگى عضلات پا و کمر مى شود. حتى پزشکان توصیه مى کنند افراد مسن حتما به کوه بروند. این ورزش خانوادگى است و یک روز تعطیل همه افراد خانواده از کودک شیرخواره گرفته تا افراد مسن مى توانند به دل طبیعت بروند و از هواى تازه لذت ببرند.
البته بعضى ها فکر مى کنند زنان براى گردش و چاى خوردن به کوه مى روند ولى ما به شکل جدى به این ورزش مى پردازیم و با استفاده از مهارتهاى خاص کوهنوردى فقط در طول روز راه مى رویم و تنها نیم ساعت براى استراحت و غذا خوردن وقت مى گذاریم. در میان برف و باران و طوفان به کارمان ادامه مى دهیم و سعى مى کنیم طورى کار کنیم که به تاریکى برنخوریم, تمامى این سختیها در جاى خود بسیار شیرین است و ما از آن لذت مى بریم. به همین خاطر جداى از اعضاى تیم به خانواده آنان و همچنین دیگر افراد مى گوییم تا در برخى از صعودها همراه ما باشند و به این ورزش سالم و بدون هزینه روى بیاورند. البته هستند کسانى که با حضور دخترانشان در سالن ورزشى هم موافق نیستند, تا چه رسد به کار در فضاى باز و کوه, اما مطمئن باشند که گروه صعود خواهران زیر نظر تربیت بدنى و با حضور افراد متعهد و راهنما انجام مى شود و حتى خود خانواده ها نیز مى توانند در کنار دخترانشان حضور بیابند.
در ضمن وقتى یک دختر عادت مى کند سر وقت از خانه بیرون بیاید و سر ساعت با دیگران کارش را شروع کند تا هوا تاریک نشده از کوه پایین بیاید, خواه ناخواه به نظم روى مىآورد و همه کارهایش را سر وقت انجام مى دهد.
همچنین جاى دارد بگویم در خود همین قم و اطراف آن محلهاى سرسبز مناسبى براى کوهنوردى وجود دارد که جاى تفریحى مناسبى براى خانواده هاست و حتى دولت مى تواند با سرمایه گذارى در آنها و نصب تله کابین محل درآمدزایى براى خود و ورزش جوانان فراهم آورد.
با تشکر از روحیه شاد و سرزنده این کوهنورد جوان به سراغ ((مهرک میلانى)) مى رویم. وى دانشجوى ژنتیک و عضو تیم ملى والیبال کشور است و در رشته هاى بسکتبال, بدمینتون, کاراته و آمادگى جسمانى نیز فعالیت مى کند.
O خانم میلانى, ارتباط بین تحصیل و ورزش چگونه است؟ آیا خود شما مشکلى در این زمینه نداشتید؟
ـ ورزش باعث خون رسانى به مغز مى شود و همین کار موجب درک درست مطلب درسى مى شود و هرگز لطمه اى به درس خواندن نمى زند. من با وجود فعالیتهاى ورزشى بسیار و عضویت در تیم ملى, مجبور هستم در مسابقات باشگاهى و اردوهاى تیم ملى شرکت کنم و مدت زمان زیادى را صرف تمرینات بکنم, ولى با برنامه ریزى درست کاملا در تحصیلم موفق هستم و به تمریناتم نیز مى رسم.
ورزش باعث مى شود یک دختر علاوه بر پیشرفت تحصیلى از لحاظ روحى نیز ساخته شود و در مقابل دیگران صبور و مهربان باشد. وقتى من به اردوهاى تیم ملى مى روم و با افراد مختلفى که مذاهب متفاوتى نیز دارند روبه رو مى شوم ناخودآگاه روحیه سازگارى با آدمها و محیط اطرافم پیدا مى کنم و خود به خود اخلاق, رفتار و شخصیتم ساخته مى شود.
خانم ((نسرین محمدرحیمى)) مربى کاراته مى باشد که براى آموزش بیشتر و دریافت کارت مربى گرى خویش حتى به خارج از کشور نیز رفته است. وى در حال حاضر جزو مربیان دانشگاهها نیز مى باشد. او علت علاقه خود به ورزش کاراته را چنین شرح مى دهد: ((قبل از ازدواج بسیار به ورزش رزمى علاقه داشتم و وقتى یک رزمى کار به خواستگاریم آمد به ایشان جواب مثبت دادم و با کمک او شروع به کار کردم.))
O برخى از خانمها مى گویند که به خاطر دفاع شخصى به ورزشهاى رزمى روى مىآورند, نظر شما در این مورد چیست؟
ـ وقتى یک رزمى کار با لباس سفید و پاى برهنه وارد زمین مى شود و به دیگران احترام مى گذارد, در واقع به نحوى درس فروتنى مىآموزد و یاد مى گیرد که هرگز نباید از تکنیکهاى ضربه اى و حمله اى براى استفاده از خشونت بهره بگیرد. باید خود ورزش رزمى براى فرد ارزش داشته باشد نه اینکه بخواهد از آن سوء استفاده بکند. حال اگر یک خانم در خیابان مورد تعرض مزاحمین قرار بگیرد, باید بسیار متواضعانه, طورى که کسى متوجه رزمى کار بودن وى نشود, فرد مزاحم را از خود براند.
کاراته در عین ظاهر خشن, ظرافتهایى دارد که باعث تقویت بدنى ورزشکار مى شود. البته مهمتر از تقویت جسمى, این ورزش باعث رشد و تعالى روح مى شود. افرادى هستند که در هنگام شروع کار عرق مى ریزند و دست و پایشان مى لرزد, ولى کم کم یاد مى گیرند که در ابتدا روحیه و سپس جسم خود را تقویت کنند و زنى استوار شوند.
O با توجه به اینکه شما و همسرتان رزمى کار هستید و ورزش مى کنید برخوردتان با همدیگر و بچه ها چگونه است؟
ـ برخى مى گویند اگر شما دعوایتان بشود کدام یک دیگرى را مى زنید! ولى من مى گویم احترام و تفاهم متقابل موجب مى شود که ما به همدیگر ارزش بگذاریم و از این موقعیت خویش و داشتن جسمى قوى سوء استفاده نکنیم. ورزش روحیه اى بشاش و صبور به انسان مى بخشد و همین باعث مى شود تا کار به دعوا نکشد و در ضمن بچه ها نیز در محیطى سالم و زیر نظر مادرى قوى تربیت شوند.
خانم ((مریم مخلوقى)), مربى ژیمناستیک در یک باشگاه خصوصى است که دروس حوزوى خوانده و قبلا آموزگار و مربى قرآن بوده است, وى در باره تإثیر ورزش در دختران نوجوان مى گوید: ورزش براى سلامت همه انسانها, بخصوص دختران واجب است. هدف ابتدایى ورزش سلامتى است و بعد اهدافى چون پرورش اندام, رشد شخصیت, کسب مقامهاى قهرمانى و غیره شکل مى گیرد. دخترانى که ورزش مى کنند, آمادگى و انعطاف بدنى بهترى دارند لذا زایمانهاى راحت ترى خواهند داشت و حتى براى تربیت فرزند و بغل کردن بچه شان ورزیده مى شوند. در ضمن دوران شیردهى خوبى هم خواهند داشت.
همسر خود من ورزشکار است و دخترانم را تشویق کرد که به ورزش روى بیاورند. حالا آنها روحیه اجتماعى بهترى کسب کرده اند. قدر دوستیها را مى دانند و نسبت به همدیگر مهربان تر شده اند. در مدرسه نیز نسبت به همسالان خود قوىتر هستند و بیشتر فعالیت مى کنند. اصلا روحیه ورزشکارى چیز خاصى است. دیگر کسى در خانه کسل و غمگین نمى شود. خانمهاى خانه دار نباید بگویند ما از صبح تا شب سر پا هستیم و ورزش نمى خواهیم. این کارها جز خستگى و درد مفاصل نتیجه دیگرى ندارد, اما یک ساعت ورزش مى تواند نشاط روح و جسم را به خانه ارمغان بیاورد و وقتى خانم پر انرژى و شاد باشد همه اعضاى خانه احساس آرامش و شادى مى کنند.
O ورزش چه تإثیرى در رشد و تغذیه دختران دارد؟
ـ برعکس تصور عامه, دختران بیش از پسران به تغذیه خوب محتاج هستند چون باید در آینده با مسایل خاص زنان درگیر شوند. وقتى دخترى ورزش مى کند, به تغذیه خوب نیز روى مىآورد. خوب است که خانواده ها هم در این زمینه به رشد دخترانشان توجه کنند و لبنیات کافى, مواد پروتئینى, هیدروکربناتها و میوه جات در اختیار آنها قرار دهند. جالب این است که مواد غذایى آنها را چاق نمى کند بلکه فقط سوخت و ساز بدنشان را تإمین مى کند و دختران به خوبى رشد مى کنند و قد مى کشند. همین تغذیه کافى و فعالیتهاى بدنى براى آینده آنها بسیار خوب است.
O فکر مى کنید ورزش بانوان چگونه همگانى مى شود؟
ـ با همکارى ادارات, مردم و خصوصا آقایان, همه مى توانند ورزش کنند. گرچه مشکلاتى چون کمبود سالن و امکانات ورزشى موجود است ولى ما دختران بااستعدادى داریم که مى توانند عضو تیم استانى و ملى شوند و در سطح قهرمانى مطرح گردند.
خانم ((طیبه آقازیارتى)) یکى دیگر از ورزشکارانى است که در کنار والیبال به کوهنوردى نیز مى پردازد. او در مورد اثرات ورزش در زندگیش مى گوید: کوهنوردى درست مثل زندگى است. در ابتدا مانند یک مشکل بزرگ جلوى رویت است, وقتى شروع کردى باید تا آخرش بروى تا به هدف برسى, نه راه پس دارى و نه راه پیش, پس مجبورى بالا بروى. وقتى هم که به قله مى رسى و طبیعت را مى بینى بیشتر به خدا ایمان مىآورى.
O اگر خواستگارى برایتان بیاید که با ورزش کردن شما مخالف باشد, چه مى کنید؟
ـ دلم مى خواهد همسرم ورزشکار و یا لااقل ورزش دوست باشد و اگر هیچ کدام از اینها نشد و کاملا مخالف بود حتما با تفکرش مبارزه مى کنم تا اجازه ادامه فعالیت را به من بدهد. بعضیها فکر مى کنند چون توى ورزش پولى نیست لذا پرداختن به آن بیهوده است.
یکى دیگر از علاقه مندان پر و پا قرص ورزش خانم ((معصومه پیرمرادى)) است. وى لیسانس ادبیات فارسى دارد ولى به دلیل علاقه بسیار به ورزش به عنوان دبیر ورزش استخدام شده است و در حال حاضر مسوول انجمن بدمینتون آموزش و پرورش, و یکى از داوران مسابقات کشورى است. او در زمینه هاى بسکتبال, بدمینتون, هندبال و تنیس روى میز, کارت مربى گرى دریافت کرده است. وى با لبى پرخنده با ما سخن مى گوید و اظهار مى دارد که عاشق راکتش مى باشد و چون یک عاشق واقعى, هرگز به عشقش پشت نمى کند, لذا او نیز همیشه عاشق ورزش خواهد ماند.
O نظرتان در مورد ورزش دختران دانشآموز چیست و نقش خانواده را در این زمینه چقدر موثر مى دانید؟
ـ متإسفانه در آموزش و پرورش روى ورزش دبیرستان تإکید مى شود, در حالى که باید در مقطع راهنمایى و ابتدایى بیشتر به ورزش دختران بها داد. اگر ما الان دانشآموزان را از کوچکى به ورزش علاقه مند کنیم آنها در آینده بچه هایشان را ورزشکار بار مىآورند. اما چون در این زمینه پایه سازى نشده است لذا بچه ها با ورزش انس نمى گیرند و در جوانى نیز از آن کناره گیرى مى کنند. اما اگر بدانند که در قبال یک ساعتى که از کار و زندگى و تحصیل جدا مى شوند و به ورزش روى مىآورند, چقدر آرامش کسب مى نمایند, مطمئنا شروع به کار مى کنند و با نشاط بیشترى به خانه برگشته و کارهاى عقب افتاده را با سرعت بیشترى انجام مى دهند.
ما باید از نظر فرهنگى دید برخى از خانواده ها را ارتقا دهیم تا نگویند ورزش به چه درد یک دختر مى خورد. من خودم تابستان امسال روى مدارس یکى از مناطق آموزش و پرورش کار کردم و دختران آن ناحیه رتبه هاى خیلى خوبى در مسابقات کشورى کسب کردند و از استانهاى قدر کشور جلوتر زدند. پس باید هم خود دختران و هم والدین و هم آموزش و پرورش و مربیان به ورزش بها دهند.
از زبان مسوول امور ورزش بانوان شنیده بودیم که رشته تیر و کمان کم طرفدارترین رشته ورزشى است لذا به سراغ خانم ((فاطمه متقى)) مسوول هیإت تیراندازى و مربى رشته تیر و کمان مى رویم و علت را از ایشان جویا مى شویم.
ـ رشته تیر و کمان چون ورزش نوپایى است هنوز خانمها به طرف آن کشیده نشده اند; اما این ورزش بسیار مفرح و نشاطآور است. وقتى انسان به هدف مى زند و امتیاز مى گیرد, حس آرامشى به او دست مى دهد که با هیچ چیز قابل مقایسه نیست. من خودم به دلیل فعالیت همسرم در این رشته, جذب آن شدم, ولى خانمها بدانند هر کس یک بار این ورزش را ببیند حتما جذبش مى شود, چون رشته اى فوق العاده عالى مى باشد و قواى جسمى و فکرى خانمها را بالا مى برد. انجام تمرینات بدن سازى و شنا براى ورزیده کردن دستان و پاهاى یک تیرانداز خیلى خوب است و باعث تمرکز او در حین کار مى شود. در ضمن در اسلام نیز به شنا و تیراندازى, توصیه شده است.
O گاه دیده مى شود خانمها فقط به فعالیت جسمانى مى پردازند و از مطالعه در مورد ورزش و رشته تخصصى خویش غافل مى مانند; نظر شما در مورد نقش مطالعه در پیشرفت ورزش بانوان چیست؟
ـ یک ورزشکار خوب باید حتما مطالعه داشته باشد و از لحاظ علمى نیز خودش را قوى کند تا درصد موفقیتش بیشتر شود. خواندن کتابها و جزوات در مورد ورزش بانوان و رشته هاى خاص باعث مى شود خانمها فوت و فن کار را بهتر یاد بگیرند. دیدن فیلم مسابقات و تمرینها نیز خیلى مفید است.
خانم ((انسیه اعتمادى)) که دانشجوى تربیت بدنى است و کاراته و بسکتبال کار مى کند, در باره تإثیر ورزش در زندگى زنان مى گوید: خانمهایى که ورزش نمى کنند ممکن است خیلى زود در زندگى شکست بخورند, اما ورزش باعث مى شود که یک خانم زندگى را میدانى براى مبارزه با مشکلات فرض کند که باید حتما در آن پیروز شود.
تواضع و فروتنى در برابر همنوع نیز یکى دیگر از اثرات ورزش بخصوص در رشته کاراته مى باشند. کسانى که بسیار خشن و مغرور هستند و تصورى خلاف واقع از کاراته دارند, وقتى وارد زمین مى شوند, روحیه هاى منفى خود را از دست مى دهند و غرورشان را زیر پا مى گذارند و از مربى شان درس نظم و اخلاق مى گیرند. به طور طبیعى قواى بدنى یک زن حتى اگر کمربند مشکى داشته باشد, در مقابل مردى که کمربند پایین ترى دارد, کمتر است پس دلیلى براى نشان دادن زور و قدرت وجود ندارد و خانمها لااقل باید با دید سلامتى و زمین گیر نشدن در ایام پیرى به ورزش روى بیاورند.
((عطیه چراغیان)) دخترکى 6 ساله است که در حال انجام ورزش کاراته مى باشد. او دلش مى خواهد قوى شود تا کمربند سیاه بگیرد و به او مدال طلا بدهند. عطیه کوچک به پدرش گفته است اگر کسى او را اذیت کرد به وى بگوید تا حسابش را برسد!
خانم ((موسوى)) مادر ((عطیه)) در مورد روى آوردن دخترش به ورزش مى گوید: من به ورزشهاى رزمى بسیار علاقه داشتم ولى چون نتوانستم کار کنم, گفتم دخترم را به کلاس بیاورم. از وقتى هم که ورزش مى کند خیلى اجتماعى تر شده است طورى که وقتى مهرماه او را به مدرسه بردم, بقیه هم سن و سالهایش گریه مى کردند و مادرانشان را مى خواستند ولى او خیلى راحت محیط را پذیرفت و به من گفت که به خانه بروم.
خانم ((طاهره عرب یزدى)) مربى بدن سازى یک باشگاه خصوصى مى باشد. وى در مورد گرایش برخى از خانمها به ورزش مى گوید: ((متإسفانه الان طورى شده است که تازه بعد از اینکه خانمى کلى ناراحتى جسمى و روحى پیدا کرد به عنوان آخرین راه حل و توصیه پزشک به ورزش روى مىآورد. در حال حاضر بسیارى از خانمها ناراحتى اعصاب و افسردگى خود را با ورزش درمان مى کنند. ورزش روى تمام ارگانهاى بدن تإثیر مثبت مى گذارد و ناراحتیهاى گوارش و تغذیه اى را نیز برطرف مى کند. خانمهایى که عادت ماهیانه نامنظمى دارند با ورزش درمان مى شوند. حتى برخى از خانمها به دلیل چربى زاید اطراف رحم دچار نازایى شده اند با ورزش درمان شده و حامله مى شوند. البته برخى از آقایان به خانمهایشان مى گویند فقط اگر توانستى در مدت کوتاهى در اثر ورزش چاق یا لاغر شوى, مى توانى ورزش کنى, اما برخى از خانمها نیز خودشان تنبلى مى کنند, ولى اگر از همان ابتدا دختران نوجوانشان را به ورزش وا دارند, بدن آنها رشد سالمى خواهد داشت.
((سمیه حبیبى)) دانشجو است و تکواندو کار مى کند. او معتقد است این ورزش باعث کشیدگى عضلات و توازن بدن مى شود و تمرکز فرد را در هر کارى افزایش مى دهد. وى مى افزاید: ((برخى از خانواده ها به اسم اسلام, تفکرات سنتى خود را به کار مى بندند و مى گویند دختران نباید ورزش کنند ولى مطمئنا اگر فردى ورزش کند و قوانین آن را در زندگیش پیاده نماید به طور حتم فردى متواضع, دقیق, پر از انرژى, نکته سنج و فعال خواهد شد. من خودم در ابتدا روحیه اى کسل داشتم و خود را باخته بودم و اصلا به چیزى توجه نداشتم ولى با روى آوردن به ورزش ذهنم باز شد و به آن معتاد شدم. اولش هم فکر مى کردم توانایى این کار را ندارم و با ورزش خسته مى شوم ولى برعکس هر وقت به باشگاه مىآیم انگیزه ام براى کار و زندگى صدها برابر بیشتر مى شود.))
((مریم فیضى)) که دوست وى مى باشد و به تازگى دانشجو شده است در میان صحبتهاى دوستش مى گوید: ((من در اثر توصیه پزشک براى تحرک زیاد و درد پایم به ورزش روى آوردم و از وقتى تکواندو کار مى کنم مشکل پاهایم نیز حل شده است. در ضمن قبلا بارى به هر جهت, زندگى مى کردم ولى الان به آینده امیدوارتر شده ام و اگر زمانى پیش بیاید که بخواهم با کسى مسابقه بدهم جوانمردانه و دوستانه کار مى کنم تا حریفم لطمه نبیند. لذت این دفاع و مبارزه دوستانه بسیار است و افتخارم به این است که توانسته ام مدال اخلاق را که به خاطر رفتار و اخلاق ورزشى به ورزشکار مى دهند, به دست آورم. جوانان نیز مطمئن باشند که اگر به ورزش روى بیاورند دیگر به فکرها و کارهاى نادرست نمى پردازند و انرژیشان را در راه درست مصرف مى کنند.
پس از شنیدن صحبتها و درددلهاى بسیار مربیان و ورزشکارانى که حتى مجالى براى منعکس کردن گفته هایشان پیدا نکردیم و فقط در سالنهاى مختلف شاهد انجام حرکات ورزشى آنها بودیم, براى حسن ختام به یک باشگاه که داراى درجه ممتاز تربیت بدنى در قم مى باشد مى رویم. از خانم ((شوکت اقبالى)), مسوول و مربى بدن سازى این باشگاه در مورد سونا و آب درمانى مى پرسیم و آیا اینکه مى توان این رشته ها را ورزش نامید یا نه؟
ـ سونا در ورزش به معناى تقویت قدرت بدنى و حالت انبساط و شادکامى دادن به بدن است. سوناى خشک با هواى خشک و گرم از 90 تا 110 درجه مى باشد و سوناى بخار با رطوبت 95% و 45 درجه حرارت است. این ورزش باعث تحریک و تهییج پوست شده و دردهاى عضلانى را درمان مى کند. در ضمن جریان گردش خون نیز تقویت شده و تولید غدد لنفاوى بیشتر مى گردد.
جکوزى یا آب گردان نیز حوضچه اى با دماى 40 درجه است که باعث کاهش فشارهاى روانى و تنشهاى عضلانى خانمها مى شود. این ورزش پوست را به وسیله آب و هوا فشار مى دهد و باعث کم شدن فشار روى مهره هاى کمر مى گردد. در ضمن براى قلب و آرتروز بسیار مناسب است. آب درمانى نه تنها در ورزش, بلکه در درمان بیماریهایى چون دیسک کمر, آرتروز مفاصل, آرتریت و روماتوئید استفاده مى شود. آب درمانى درجه حرارت بدن را افزایش مى دهد و موجب سوخت و ساز بافتها و افزایش جریان خون مى گردد. همین امر باعث مى شود وضع تغذیه اندامها بهتر شود و مواد زاید زودتر دفع گردند. در ضمن گرفتگى و اسپاسم عضلات نیز از بین مى رود. در کنار سونا و جکوزى, شنا و حرکات ورزشى درون استخر لازم است. یک سرى حرکاتى را که نمى شود در روى زمین انجام داد, افراد در داخل آب انجام مى دهند و ناراحتى هایشان بهبود مى یابد و برخى هم به سفارش ارتوپدها و یا فیزیوتراپها به اینجا مىآیند و به جاى اینکه عمل کنند, با حرکات آب درمان مى شوند و دیگر زیر تیغ جراحى نمى روند.
وى در حالى که لکه هاى صورت خانمى را پاک مى کند و به قول خودشان کار پاکسازى پوست را انجام مى دهد, مى افزاید: ((کسانى که ناراحتى قلبى دارند و یا از پزشکشان نامه مىآورند در اینجا زیر نظر متخصصان, حرکات ورزشى و درمانى را انجام مى دهند بدون اینکه عوارضى برایشان داشته باشد.))
خانم ((زهره رضیان)) مدیریت باشگاه و یکى دیگر از مربیان آن در رشته بدن سازى و ایروبیک, در مورد آب درمانى توضیحات بیشترى مى دهد.
ـ افرادى به اینجا مراجعه مى کردند که مرتب فیزیوتراپى مى شدند و نمى توانستند راه بروند ولى بعد از 40 سال بیمارى و با وجود اعمال جراحى بسیار و خوردن 30 قرص در روز, در اثر ورزش حالشان بهتر شده است. ما با دیدن عکسها و آزمایشات فرد متقاضى ابتدا وضعیت جسمى او را مى بینیم و کارهاى رفتاردرمانى و رفتارحرکتى را شروع مى کنیم. رفتاردرمانى, همان کار ماساژ است که برخى براى زیبایى اندام به آن روى مىآورند. ابتدا افراد بدنشان سایزبندى مى شود و بسته به سن و نوع مشکل جسمى و حرکتى آنها برایشان برنامه کارى و رژیم غذایى تجویز مى کنیم. در این تجویز حتما به اضافه وزن و تعداد زایمانها هم توجه داریم.
بعد از رفتاردرمانى, نوبت به رفتارهاى حرکتى مى رسد که با دستگاههاى بدن سازى انجام مى شود. البته در ابتدا یک سرى حرکات ایروبیک و نرمشى و کششى انجام مى شود تا بدن گرم شود و بعد کار با دستگاه شروع مى شود. بدن به طور کلى به دو قسمت تحتانى و فوقانى تقسیم مى شود و هر کدام از این دستگاهها یک قسمت از بدن و عضله هایش را تقویت مى کند و همین باعث مى شود تا درد آن قسمت از بدن در خانمها کاهش یابد و یا اینکه در دوران کهنسالى دچار ضعف حرکتى در آن نقطه نشوند.
آمادگى جسمانى و بدن سازى بیمه کردن فرد در برابر یک سرى عوارض و بیماریهایى است که بعد از 40 سالگى در خانمها ایجاد مى شود که مى توان از جمله به فشار خون, چربى خون, دیسک کمر, زانودرد, سیاتیک و غیره اشاره کرد. انجام درست فعالیتهاى ورزشى این دردها و همچنین ناراحتیهاى روحى را درمان مى کند و باعث استقامت, سرعت, انعطاف و چابکى در خانمها مى شود.
در حال حاضر ما نیز با توجه به وجود کمیته پژوهش و تحقیقمان که مرتبط با اینترنت است از آخرین داده هاى ورزشى دنیا استفاده مى کنیم و آنها را پس از ترجمه به شکل جزوه, بروشور و پوستر تبلیغاتى در معرض دید ورزشکاران قرار مى دهیم.
وقتى از این باشگاه بیرون مىآییم با توجه به تمامى گفتگوها و نظرات به این مى اندیشیم که واقعا نمى توان تإثیر ورزش در وضعیت جسمى و فیزیکى و روحى زنان را نادیده گرفت. ویژگیهاى خاص تن و روان زنان ایجاب مى کند که حتما به ورزش روى بیاورند تا بتوانند لااقل در اجتماع روى پاى خود بایستند و در آینده دچار مشکلات حرکتى و رفتارى نشوند. اگرچه سالنهاى ورزشى دولتى و خصوصى گاه بسیار شلوغ مى شود و نمى تواند آن طور که باید به علاقه مندان سرویس دهد, ولى با توجه به امکانات موجود در شرایط حاضر باید پذیرفت که مى توان در هر موقعیتى و با وجود هر امکاناتى به ورزش پرداخت و تصور نکرد که باید حتما در بهترین شرایط و با وجود وسایل پیشرفته و مدرن به ورزش روى آورد. تشویق خانواده ها و خصوصا نوجوانان و جوانان در روى آوردن به ورزش چیزى است که جزو وظایف همگانى مى باشد و به قول آن ورزشکار عزیز پرداختن به ورزش پیاده روى و کوهنوردى احتیاجى به وسایل خاص و گران قیمت ندارد و تمامى افراد خانواده مى توانند بسیج شوند و لااقل یک روز در هفته ورزش کنند.
با تشکر از مسوولین محترم تربیت بدنى و تمامى دوستان زنده دل و عزیزانى که ما را در تهیه این گزارش یارى کردند و دلشان هنوز که هنوز است, براى ورزش بانوان در ایران مى تپد. امیدواریم در فرصتى دیگر بتوانیم به مشکلات اجتماعى, فرهنگى و صنفى ورزش زنان نیز بپردازیم.
