انسان, تغذیه, سلامتى ((38))
انگور, معجزه بهشتى

سالومه آرمین ـ کارشناس تغذیه

انگور, میوه درختچه بالارونده اى است که مو یا رز نام دارد. میوه نارس آن, که رنگ سبز و مزه ترش دارد, غوره است که داراى قند و چند نوع اسیدآلى مى باشد. برگ مو, غوره و انگور خاصیت غذایى و درمانى دارند.
برگ مو که داراى ساکارز, فروکتوز, تانن و اسیدهاى آلى مى باشد, مدر, مقوى و تنظیم کننده حرکات دستگاه گوارش است. در طب سنتى از جوشانده برگ مو براى درمان اسهال, احتباس ادرار, نقرس, واریس و خونریزىهاى مختلف استفاده شده و براى این منظور جوشانده 30 گرم در لیتر آن توصیه شده است.
در غوره اسیدهاى آلى مانند اسیدمالیک, اسیدسوکسینیک, اسیداگزالیک, اسیدفرمیک, اسیدوینیک و قند وجود دارد. آب غوره مدر و تنظیم کننده حرکات دستگاه گوارش است. انگور را از دیرباز میوه اى باارزش در آب و هواى گرم براى رفع عطش, تإمین انرژى و برطرف کردن خستگى مى دانسته اند و به طور سنتى در درمان آرتریت و روماتیسم و همچنین به خاطر اثرات ادرارآورش مورد مصرف قرار مى گرفته است.
از قدیم انگور را به عنوان پاک کننده, قدرت دهنده و جوانى بخش بدن مى شناخته اند. انگور تإمین کننده مقادیر فراوانى مواد مغذى گیاهى, پتاسیم و مقادیر نسبتا زیاد قند مى باشد. انگور خشک یا کشمش حاوى مقادیر فراوانى پتاسیم است.
 

فواید ویژه:

O در مبارزه علیه سرطان نقش مهمى دارد.
O به بهبود علائم آرتریت کمک مى کند.
O به رفع بیمارىهاى کلیوى و مجارى ادرار کمک مى کند.
O مى تواند سبب درمان پرفشارى گردد.
انگور میوه اى است بهشتى که شامل انواع ویتامین ها (خصوصاA ,B وC ) و همچنین انواع املاح (خصوصا منیزیوم, کلسیم, آهن, فسفر, پتاسیم) مى باشد.
در جدول زیر مقدار برخى مواد مغذى کلیدى را در انگور مشاهده مى کنید. این مقادیر در هر 100 گرم انگور مى باشد.
 

جدول 1 ـ برخى مواد مغذى انگور

مقدار (در 100 گرم
نام ماده مغذى (واحد)انگور)
انرژى (کالرى)60
کربوهیدرات (گرم)16
گلوکز (گرم)8
فروکتوز (گرم)8
پتاسیم (میلى گرم)210
فیبر تام (گرم)1
فیبر محلول (گرم)0/4
ویتامینC (میلى گرم)3
کاروتن (میکروگرم)17
کلسیم (میلى گرم)15
منیزیوم10
اسیدآسکوربیک3
سدیم7
 

جدول 2 ـ برخى مواد مغذى کشمش

مقدار (در 100 گرم
نام ماده مغذى (واحد)کشمش)
انرژى (کالرى)272
کربوهیدرات (گرم)69
گلوکز (گرم)34/5
فروکتوز (گرم)34/8
پتاسیم (گرم)1020
فیبر تام (گرم)2
فیبر محلول (گرم)1
ویتامینC (میلى گرم)1
کاروتن (میکروگرم)12
کلسیم (میلى گرم)80
آهن (میلى گرم)3/5
منیزیوم (میلى گرم)35
ویتامینB1 (میلى گرم)0/12
سدیم (میلى گرم)31
مس (میلى گرم)0/2
فسفر (میلى گرم)1/1

انگور یک ماده غذایى پرانرژى است, علت شیرینى انگور محتواى قند بالاى آن است. حدود 12 تا 15 درصد انرژى آن حاصل از قندهاى گلوکز و فروکتوز است. جالب است بدانید که قند انگور سبب افزایش تدریجى و به آهستگى قند خون مى شود و به اصطلاح داراى ((شاخص گلیسمیک)) پایینى است و بنابراین نگرانى افراد دیابتى در مورد مصرف انگور صحیح نیست و در واقع افراد دیابتى هم مى توانند انگور مصرف کنند. البته مقدار مصرف آن باید کنترل شده و مطابق با توصیه هاى متخصص تغذیه اى باشد که کل رژیم غذایى آنها را تنظیم مى کند. اسیدهاى آلى انگور به تصفیه خون و شادابى و تندرستى انسان کمک مى کنند. گفته شده است که در صورت دسترسى به انگور هر روز از آن مصرف کنید و در غیر این صورت از مشتقات آن یعنى کشمش, غوره و آب غوره استفاده نمایید. زیرا انگور میوه اى ضدعفونى کننده است. امروزه در طب درمان هاى طبیعى از این میوه در درمان یبوست, عوارض روماتیسم, کم خونى و حتى پیشگیرى از سرطان استفاده مى شود.
افرادى که در دوره نقاهت یک بیمارى هستند و یا ضعف عمومى بدن دارند و در نتیجه قدرت دفاعى بدن آنها کم شده است, باید سعى کنند از انگور, هویج, سیب و هلو به مقدار زیاد استفاده کنند. البته مى توانند این میوه ها را با هم در آب میوه گیرى ریخته و آب میوه حاصله را در طول روز مصرف نمایند.
خوب است بدانید که انگور پتاسیم زیادى دارد که به جبران ضعف بدن کمک مى کند. این نکته را هم بدانید که با خوردن انگور تازه, عوارض یبوست که شامل بى اشتهایى, نفخ, سردرد, تشنگى مفرط و بدبویى دهان است, برطرف مى شود.

چه مقدار مصرف کنیم؟

یک خوشه کوچک انگور تإمین کننده ویتامین ها و مواد معدنى بوده و منبعى غنى از مواد مغذى گیاهى آنتى اکسیدان از قبیل الاژیک اسید است. مصرف منظم چندین بار در هفته به کاهش خطر سرطان ناشى از آلودگى هوا کمک مى کند.
 

خرید و نگهدارى:

انواعى از انگور که داراى شاخه هاى سالم و حبه هاى بدون خرابى و له شدگى هستند را انتخاب کنید. انگور سبز باید رنگ متمایل به زرد و انگور سیاه بایستى رنگ تیره داشته باشند. انگور را براى چندین روز مى توان در یخچال نگهدارى کرد.
 

طرز مصرف:

انگور را درون آب غوطه ور نموده و پس از مدتى کاملا شستشو داده و خشک نمایید. به عنوان عصرانه یک میوه لذیذ و گوارا خواهد بود و همراه نان و پنیر یک غذاى کامل است.

خواص شفابخش انگور:

مصارف سنتى:

به استناد طب چینى, انگور داراى نمک هایى است که خون را تصفیه نموده و غدد و اندام ها را پاکسازى مى کند. پزشکان چینى براى پاکسازى بدن توصیه به درمان ده روزه با انگور مى کنند که در آن فقط انگور و آب آن مصرف مى گردد. آنها همچنین معتقدند که انگور به بدن انرژى بخشیده و استخوان ها را محکم مى کند و مفاصل را تقویت مى نماید. در کشورهاى غربى انگور جهت درمان روماتیسم و آرتریت و همچنین احتباس مایعات (ادم) و دفع ادرار دردناک تجویز مى گردد. براى مشکلات ادرارى درازمدت, حدود 200 گرم انگور در روز و در مشکلات بسیار حاد, روزانه 400 گرم انگور توصیه مى شود. آب انگور اثرات مطلوبى بر مشکلات کبدى از قبیل هپاتیت و یرقان دارد.

سایر فوائد:

ـ سرطان: انگور حاوى مواد مغذى گیاهى است به نام الاژیک اسید که تحت شرایط آزمایشگاهى برخى مواد ایجادکننده سرطان را قبل از آنکه وارد عمل شده و سبب موتاسیون ژن ها شوند, خنثى مى کند. الاژیک اسید قادر به مبارزه علیه مواد سرطان زایى است که در اثر آلودگى هاى محیطى, گوشت هاى نمک سوده و کبابى و یا مصرف سیگار ایجاد مى شوند.
ـ آرتریت روماتوئید: انگور که سرشار از انواع آنتى اکسیدان ها مى باشد, نقش مهمى در درمان آرتریت ایفا مى کند. این مواد قادر به متوقف نمودن عملکرد آنزیم هاى خاصى است که مى توانند ماد تشکیل دهنده غضروف و استخوان را تخریب نمایند.
ـ فشارخون بالا: انگور سرشار از پتاسیم است که به کاهش فشارخون کمک مى کند. در یک تحقیق, مصرف 5/2 تا 9/3 گرم در روز از پتاسیم سبب کاهش فشارخون در یک گروه مرد مورد مطالعه دچار پرفشارى گشته است. این طور تخمین زده شده است که دریافت منظم روزانه 3/2 تا 1/3 گرم پتاسیم مى تواند سبب 25 درصد کاهش در مرگ و میر ناشى از فشارخون بالا گردد.
ـ مشکلات روحى و عصبى: کمبود پتاسیم مى تواند منجر به پریشانى ذهنى و افسردگى گردد. سالمندان که مقدار کمترى میوه و سبزیجات مصرف مى کنند, به طور خاص در خطر هستند. مصرف انگور یک راه حل ساده و مناسب جهت افزایش دریافت پتاسیم در این گروه سنى است.
ـ لاغرى و چاقى: انگور, هم لاغرکننده است و هم چاق کننده, به این ترتیب که اگر انگور را از صبح تا ظهر خالى میل کنید لاغرکننده است و اگر آن را همراه با غذا میل کنید چاق کننده است.
ـ چربى خون: غوره براى افراد مبتلا به چربى خون بسیار مفید بوده و ضدعفونى کننده بدن هم هست. همچنین اگر با سالاد میل شود, براى لاغر کردن سودمند است.
ـ گلودرد: اگر کشمش را در مدتى طولانى در آب بجوشانند و جوشانده حاصله را مصرف کنند, براى نرم کردن گلو و رفع امراض ریوى مفید است. البته باید توجه کرد که جوشانده کشمش از نظر شرعى اشکال نداشته باشد. برخى فقها قائلند که جوشانده کشمش نیز همانند آب انگور جوشانده شده, حرام است.
ـ کم خونى: انگور و کشمش به دلیل دارا بودن آهن و ویتامینC در درمان و همچنین پیشگیرى از کم خونى مفید هستند خصوصا به مادران توصیه مى شود انگور را جزء میان وعده هاى کودکان قرار داده و از زیبایى ظاهر و رنگ هاى متنوع آن در جذاب نمودن غذا براى کودک خود استفاده کنند.

یک دستور غذایى مفید و مقوى

آش آب غوره

مواد لازم:

برنج 1 لیوان, روغن مایع 2 قاشق غذاخورى, رب گوجه فرنگى 4 قاشق غذاخورى, تره و جعفرى از هر کدام نیم کیلو, لوبیا قرمز و لوبیا چشم بلبلى از هر دو 1 لیوان, غوره یا آب غوره به مقدار نیاز, نعناع خشک 3 قاشق غذاخورى, نمک و فلفل به مقدار لازم.

 

طرز تهیه:

پس از اینکه سبزى را تمیز کردیم, شسته و خرد مى کنیم. لوبیاها را که از قبل خیس کرده ایم, نیم پز مى کنیم. سپس برنج و نمک و سبزى و روغن را به لوبیا اضافه مى کنیم تا خوب پخته شود. بعد غوره یا آب غوره و رب گوجه فرنگى را به مواد اضافه مى کنیم تا چند دقیقه بجوشد. وقتى آش آماده شد, نعناع خشک را داخل آش مى ریزیم و بعد از ده دقیقه آش آب غوره آماده است.

منابع:

1- Ursell A, Healing Foods: Dorling and Kindevsley, 1sted, London. 2000, P.81.

2ـ مهرین, مهرداد: خواص میوه ها و خوراکى ها. انتشارات خشایار, چاپ چهارم, تهران, 1373, صص184 ـ 183.
3ـ نورى, مهدى, اصول تغذیه و رژیم هاى غذایى, موسسه نشر کلمه, چاپ اول, تهران, 1371, ص167.