خانم میترا معنوىراد - گرافیست، خوشنویس
مریم یعقوبى
خانم «میترا معنوىراد» مدرس خوشنویسى در انجمن خوشنویسان ایران و استاد و عضو هیئت علمى دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س)، دانشگاه شریعتى، جهاد دانشگاهى و دانشگاه آزاد است. وى سالهاست در عرصه گرافیک و خوشنویسى آثارى بدیع و زیبا مىآفریند.
در شروع برایمان از خودتان و خانوادهتان بگویید.
متولد تهران، سال 1341 هستم و از سنین کودکى در عالم هنر به فعالیت مىپردازم. پدرم کارمند و مادرم دبیر است. دو خواهرم نیز به فعالیتهاى فنى و هنرى مىپردازند. از 6 سالگى، با تشویق خانواده و اساتید شروع به کار کردم و در زمینههاى مختلف هنرى از جمله: نقاشى، خوشنویسى، عکاسى و گرافیک به کسب تجارب مختلف پرداختم.
چطور با رشتههاى گرافیک و خوشنویسى آشنا شدید؟
در دوران کودکى براى آموزش نقاشى به کانون پرورش فکرى مىرفتم، در مسابقه نقاشى که از طرف سازمان بینالمللى آسیا برگزار مىشد شرکت کردم و توانستم در این مسابقه جایزه بگیرم. برندگان این مسابقه را براى کنگرهاى که اساتید کشورهاى مختلف (چین، ژاپن، ...) در آن آموزش مىدادند دعوت کردند. حضور در این کنگره که آموزشهاى خوبى به دنبال داشت باعث شد که من بیشتر و به صورت جدىتر وارد عالم هنر شوم.
لطفاً از روند تحصیلتان برایمان بگویید.
از سال 1355 با فعالیت در کانون پرورش فکرى کودکان و نوجوانان، فعالیت هنرى خود را آغاز کردم و همزمان نیز به فعالیت در رشته خوشنویسى پرداختم. پس از اخذ دیپلم، فعالیتهاى حرفهاى خود را در زمینه هنر خوشنویسى و ارتباط تصویرى (گرافیک) وسعت داده و تحصیلات دانشگاهى خود را در رشته ارتباط تصویرى در دانشکده هنرهاى زیباى دانشگاه تهران آغاز کردم. مدرک کارشناسى را در سال 1368 با پایاننامه «خط فارسى و کاربرد آن در گرافیک محیطى» اخذ کردم و سپس موفق شدم کارشناسى ارشد را نیز در سال 1375 با پایاننامهاى در خصوص شکل و ارتباط در حروف فارسى کسب کنم و هماکنون نیز دانشجوى دکتراى گرافیک هستم. در ضمنِ تحصیلاتم بر فعالیتهاى خود در زمینه هنر خوشنویسى نیز مىپرداختم و با اخذ درجه ممتاز از انجمن خوشنویسان ایران فارغالتحصیل شده و در آزمون خوشنویسى رتبه اول را کسب نمودم و به مدرسى خوشنویسى در انجمن خوشنویسان ایران پرداختم و در حین این فعالیتها به تدریس در دانشکدههاى هنرى مختلف پرداختم.
در دوران نوجوانى و جوانى مشکلتان را چگونه حل مىکردید.
علاقه وافر به امور هنرى به خصوص در زمینه هنرهاى تجسمى و خوشنویسى به همراه زمینههاى مناسب آموزشى و حرفهاى موجب گشت تا از کودکى پایههاى فعالیت حرفهاىام پىریزى گردد و چون از همان ابتداى فعالیتم، با علاقه فراوان و تشویق خانواده پیش مىرفتم، مشکلات و موانع نتوانست جلوى روند تکاملى مرا بگیرد و با قاطعیت آنها را از سر راه برمىداشتم.
لطفاً هنر و هنرمند و رشته گرافیک یا ارتباط تصویرى را تعریف کنید.
هنرمند کسى است که به تمام جنبههاى زندگى با نگاهى متفاوت از نگاه دیگران نظاره مىکند. پس مسائل ساده توسط هنرمند به بهترین شکل بیان مىشود تا در ذهن بیننده اثر بگذارد و هنر وسیله ارتباط هنرمند با دنیاى خارج است و توسط هنر، پیامها و احساساتش را بیان مىکند.
اما گرافیست با نگاهى عمیق بر اطرافش خلاصهترین و بهترین پیامها را به بیننده منتقل مىکند و گرافیک، هنر ارتباط و انتقال پیام است.
بین گرافیک و خوشنویسى چه ارتباطى مىبینید؟
خط، بخش مهمى از گرافیک است؛ چون خط علاوه بر وظیفه خوانایى، داراى شکل است که این شکل تأثیرگذار در ذهن بیننده است و این به واسطه حرکتهایش در طراحى آن است. و چون گرافیک، هنر ارتباط است مىتواند از ارتباط اشکال براى ارتباط پیام استفاده کند و تأثیر بصرى زیادى دارد و خط شامل شاخههاى مختلف در گرافیک است که از آن جمله مىتوانیم به شاخههایى مانند طراحى فونت، لوگوتایپ، مونوگرام و شاخههاى دیگر اشاره کنیم.
در کارهاى گرافیکى بیشتر از چه موضوعاتى الهام مىگیرید؟
در سفارشات گرافیکى با توجه به موضوع سفارشى، عنصر مناسب را انتخاب مىکنم که البته با فرهنگ ما نیز مطابقت داشته باشد ولى بیشتر به خاطر علاقهام به خوشنویسى از خط استفاده مىکنم.
همیشه با کتابهاى شعر فارسى و آیات قرآنى ارتباط نزدیکى دارم و فکر مىکنم به دلیل غناى فرهنگى و مذهبى تأثیر خوبى بر کارهایم دارد. البته این، زمانى ممکن است که معنى واقعى این گنجینهها توسط هنرمند به خوبى درک شود و توسط تکنیکها این معنى را به بهترین شکل ارائه دهد.
تا به حال در چه نمایشگاهها و مسابقاتى شرکت داشتهاید؟
در حدود 50 نمایشگاه خوشنویسى و ارتباط تصویرى در داخل و خارج کشور شرکت نمودم و همچنین حدود 100 اثر در زمینه خوشنویسى و ارتباط تصویرى به چاپ رساندهام.
نمایشگاههاى خارج از کشورم را در کشورهاى فرانسه، لهستان، ایتالیا و انگلستان برگزار کردهام و نمایشگاههاى داخل کشور در موزه رضا عباسى، موزه هنرهاى معاصر، فرهنگسراى ارسباران، کاخ موزه سعدآباد و موزه خط و کتابت، در خصوص هنر خوشنویسى بودهاند. و در زمینه هنر گرافیک یا ارتباط تصویرى در موزه هنرهاى معاصر و فرهنگسراى نیاوران، نمایشگاه داشتهام.
در نمایشگاههایى چون جشنواره خوشنویسى جهان اسلام موفق به دریافت لوح افتخار شدم و در چهارمین دوسالانه طراحان گرافیک ایران آثارم مورد توجه هیئت داوران گشت.
خانم معنوى، لطفاً بفرمایید چه تحقیقات و تألیفاتى داشتهاید؟
آثار خوشنویسى و گرافیکام در کتابهایى از جمله «کلک مشکین»، «زنان خوشنویس دیروز و امروز»، «خوشنویسان ایران»، «گرافیک ایران» و چهارمین، پنجمین و ششمین دوسالانه طراحان گرافیک ایران و «الخطاطین المعاصرین (چاپ کویت)» و ... به چاپ رسیده است.
همچنین در زمینههاى تحقیقاتى نیز تا به حال 4 طرح تحقیقاتى به انجام رساندهام که در سالهاى 1380 و 1381 موفق به کسب تقدیرنامه و جایزه شدهاند و این 4 طرح، شامل عناوین زیر مىباشد:
1- بررسى وضعیت کنونى آموزش خوشنویسى، 2- بررسى و طبقهبندى اشکال حروف به فارسى، 3- خط و ارتباط، 4- نشانههاى نوشتارى.
لطفاً مهمترین مسائلى که باعث موفقیت شما شد، بفرمایید؟
علاقه وافر خودم و تشویقهاى پیاپى خانواده از مسائل اساسى است ولى در این سالها از اساتید خوبى شامل «مرحوم استاد فرادى» و «استاد کابلى» در هنر خوشنویسى و در هنر گرافیک نیز از استادان خوبى مانند «استاد احصایى»، «استاد اسداللهى»، «استاد جناب» و «استاد ممیز» کسب تجربه کردهام ولى شاید مهمترین حادثه و عامل موفقیتام را ورود به انجمن خوشنویسان ایران مىدانم.
وضعیت گرافیک و خوشنویسى را در حال حاضر چگونه مىبینید؟
با توجه به آمار هنرجویان خوشنویسى که مرتب افزایش مىیابد، متأسفانه امکانات و فضاهاى آموزشى کمى داریم؛ از طرفى غناى فرهنگى ایران مجال و توجه بیشترى در خصوص خوشنویسى مىطلبد.
در گرافیک نیز فضاى آموزشى بسیار کم است و این در حالى است که گرافیک باید با امکاناتى از قبیل کامپیوتر و فضاهاى آموزشى مدرنتر پیش رود. وقتى دانشجو با امکانات کم و ساده فارغالتحصیل شود، خیلى از مسائل و موردها را در محیط کار مىبیند و نمىتواند با موفقیت کامل پیش برود و تازه در شروع کار باید تجربههاى ابتدایى را کسب کند.
به عنوان آخرین سؤال، چه سفارشهایى براى جوانان دارید؟
جوانان باید خودشان را پیدا کنند و به دنبال علاقه خود بروند و از موانع نهراسند و خانواده هم باید از همان سنین کودکى فرزندان با شناخت استعدادشان، در بستر مناسب رشد دهند، تا جوانان تازه بعد از دیپلم و کنکور تصمیم نگیرند که در چه راهى حرکت کنند، چرا که این حرکت را باید خیلى پیشترها آغاز کنند تا بتوانند آن را در دانشگاه به ثمر برسانند.
