فروزنده پهلوان - معمار، نقاش
مریم یعقوبى
خانم «فروزنده پهلوان» فارغالتحصیل سال 1350 در رشته معمارى داخلى دانشکده هنرهاى تزئینى (مجتمع هنر) است. وى سالهاست در عرصه نقاشى و معمارى فعالیت مىکند و آثارى بدیع و زیبا مىآفریند. در این شماره براى آشنایى بیشتر با ایشان گفتگویى خودمانى با خانم «پهلوان» ترتیب دادیم.
ابتدا از خود و خانوادهتان برایمان بگویید.
بین تمام اعضاى خانواده رفاقت خوبى بوده و هست و همین رابطه دوستانه پدر و مادر و بچهها محیطى مناسب براى رشد بچهها فراهم مىکرد. پدرم نظامى و مادرم خانهدار بود. هر دو مشوق ما بچهها بودند و ما با انگیزه بسیار ادامه تحصیل دادیم و خوشبختانه موفق هم شدیم.
مادرم در خیاطى و بافندگى مهارت داشت و مرا هم از همان کودکى وارد عالم زیباى هنر کرد و همیشه مشوق فعالیتهایم بود.
در دوران نوجوانى و جوانى چگونه با مشکلات برخورد مىکردید؟
همه ما با تشویقها و حمایتهاى بىدریغ پدر و مادر زندگى مىکردیم و بین اعضاى خانواده همان رفاقتى که قبلاً گفتم، وجود داشت. همه در زندگى مشکلاتى دارند و ما هم مستثنا نبودیم، ولى مهم این بود که وقتى به مشکلى برمىخوردیم خیلى راحت و صمیمانه با پدر و مادر مشورت مىکردیم تا مشکل را از سر راه برداریم. ولى متأسفانه در حال حاضر بعضى جوانان و نوجوانان به دلایلى نادرست با پدر و مادر خود راحت نیستند، البته ممکن است خانواده هم این زمینه را براى آنها آماده نکند و مسائل مطرح نشود و همین مشکلات را افزایش و ادامه دهد. وقتى رابطه نزدیک و صحیح بین اعضاى خانواده باشد و بین فرزندان و والدین فاصلهاى نباشد، مشکلات خود به خود حل مىشوند.
از طرفى در دوران نوجوانى خانواده با تعصبهاى بىجا و اشتباه، محدودیتهایى براى فعالیت ما دختران ایجاد نمىکرد و حتى مىتوانم به جرئت بگویم که بهترین دوران من وقتى بود که با کمک خانواده در مسیر متناسب با استعدادها و توانایىهایم قرار گرفتم.
خانم پهلوان، از تحصیلاتتان در رشته معمارى بگویید و اینکه چه فعالیتهایى در این زمینه انجام دادهاید؟
از سال اول دانشگاه، فعالیتهاى شهرسازى را آغاز کردهام و تا سال سوم هم نقاشى و گرافیک و معمارى داخلى را در کنار هم آموزش مىدیدم، در سال چهارم بود که گرایش معمارى را انتخاب کردم ولى همیشه در کنار فعالیتهایم در زمینه معمارى، نقاشى هم وجود داشته است و از هر دو لذت مىبرم.
پس از فارغالتحصیلى، پروژههاى معمارى زیادى را اجرا کردهام که از جمله آنها مىتوانم به پروژههاى ساخت مراکز خرید مختلف و ساختمانهاى مسکونى، و چند شرکت هتل در تهران، شیراز و بندرعباس و ... اشاره کنم.
تا به حال در چه نمایشگاههایى شرکت کردهاید؟
در نمایشگاههاى مختلفى در کشور و خارج از کشور شرکت کردهام. نمایشگاههاى خارج از کشورم در پاریس، لندن و کانادا برگزار شدهاند، ولى از نمایشگاههاى داخلى مىتوانم به: نمایشگاه گروهى نقاشى و کلاژ، و نمایشگاههاى کلاژ و رنگ روغن، آبرنگ و رنگ روغن، رنگ روغن و آبرنگ در گالرى «هفت شهر» و خط و طراحى و رنگ روغن در گالرى «آثار» به صورت انفرادى، اشاره کنم.
خانم پهلوان، لطفاً بفرمایید چه سبک و تکنیکى و موضوعاتى را در نقاشى دنبال مىکنید؟
سبک کار من بیشتر اکسپرسیون است و تکنیک کارم رنگ روغن، آبرنگ، طراحى و کلاژ است.
در مورد توضیح کارهایم مىتوانم بگویم در انتخاب مضامین چهره زن عشایرى و طراحىها، سعى در رعایت هماهنگى و توازن بین عناصر و شناخت تجسم شده است و رنگها مایههاى انتخابى با ضربههایى از پاساژهاى متناسب مورد نظر بوده است. در پرتره زن و نیمتنه زنهاى جوانى که کار کردهام، هدف، بیان سطوح و کنتراست و هماهنگى متعادل پاساژهاى مورد نظر بوده است. استفاده از سیاهمشقهاى خط فارسى، بیانى انتزاعى از مفاهیمى است که نمونه آن گرایش طرح و نقش، به شیوه نگارگرى سنتى و بیان تجسمى انتزاعى پرنده مىباشد و در ضمن از ابیات حافظ و خیام هم استفاده شده است.
نقاشى را بیشتر دوست دارید یا معمارى را و آیا به هنر دیگرى هم علاقه دارید؟
رشته معمارى و نقاشى با هم مرتبط هستند و من همیشه در ضمن رشته گرایشى خود یعنى معمارى، نقاشى را ادامه دادهام و هر دو این هنرها را بسیار دوست دارم. در کارهاى نقاشىام، بیشتر از کاردک نقاشى براى اثرگذارى استفاده مىکنم و این شاید ارتباط بیشتر این دو هنر را در من نشان دهد البته معمارى و نقاشى ارتباطهاى دیگرى هم با همدیگر دارند.
در مورد سایر رشتههاى هنرى که فعالیت کردهام، مىتوانم به کارهاى تزئینى زیبایى که از پوست ماهى خاویار درست کردهام اشاره کنم. پوست خاویار را پس از دباغى با فلزاتى نظیر نقره تزئین کرده و وسایل زینتى مختلفى خلق کردهام.
در نقاشىهاى شما، موضوعاتى چون مرغ، زن عشایر و سیاهمشق زیاد دیده مىشود، لطفاً دلیل استفاده از این موضوعها را توضیح دهید.
سعى کردهام در کارهایم تلفیقى از سنت و مدرنیته داشته باشم و هر دو را در کنار هم بیاورم. انتخاب این موضوعات دلایل مختلفى براى من داشت که اگر بخواهم به بعضى از آنها اشاره کنم مىتوانم بگویم هر سنتى، اصیل است و به خوبى اصالتهاى ایرانى را نشان مىدهد. مرغ، سمبل زندگى و آزادى است. در سیاهمشقها من به دنبال نقاشى خط بودهام، و خوشنویسى تنها، مد نظرم نبوده است.
نظرتان راجع به «هنر مدرن» چیست؟
هنر مدرن، یک هنر خلاصهشده است. رنگ و قالبها در این هنر بسیار سبک و راحت به کار مىروند و هنرمند مىتواند به راحتى احساسات و گفتههاى خود را بیان کند. این هنر فاصلهاى بین هنر کلاسیک و پست مدرن است و سخنگفتن به زبان انسانها در همان مقطع زمانى خاص است، درک این هنر براى مخاطبان عامه قابل قبولتر است. در سایر هنرها هم ما با پیشرفت روبهرو هستیم. مثلاً در شعر، ما تحول شعر کلاسیک به شعر نو را داشتیم. در آغاز با شعر نو مخالفتهایى شد و بسیارى علیه آن ایستادند ولى پس از مدتى قابل درک شد و توانست خوانندگان خاص خود را پیدا کند. ما در نقاشى مدرن نیز با همین مسئله روبهرو هستیم. هنر مدرن در حال حاضر بیشتر به دنبال تکنیک بوده است و حرف خاصى براى گفتن ندارد. در حالى که هنر مدرن براى بیان مسائلى است که از جایگاههاى دیگر قادر به گفتن آنها نیستیم.
هنر و هنرمند را از دید خودتان برایمان معنا کنید.
هنرمند کسى است که در مسیر انتخابى خود بتواند حرکت کند و مشکلات و کاستىها او را نترساند. هنرمند باید بتواند در زمینه هنرش احساسات خود را بیان کند. هنر وسیله انتقال احساسها و پیامهاست و بهترین روشى که هنرمند مىتواند حرفهایش را با دنیاى خارج بزند، هنر است.
من فکر مىکنم تمامى انسانها به نوعى هنرمند هستند؛ حتى کسى که به خانهدارى مشغول است، یک هنرمند خانهدار است، چون در مسیر انتخابىِ خود گام برمىدارد.
آموزش در هنر چه تأثیر و اهمیتى دارد؟
من استادان خوبى چون آقاى «ژراژ» و آقاى «هوشنگ کاظمى» و ... داشتهام و الان موفقیت خود را تا اندازه زیادى مدیون آموزش خوب آنها هستم. مسلماً آموزش، تأثیر زیادى دارد و استاد مىتواند با انتقال تجربیات و مهارت، هنرجو را تعلیم دهد.
من به دلیل مشغلههاى زیادى که دارم، نمىتوانم وقتى را براى آموزش و تدریس قرار دهم. ولى اگر بخواهم روزى آموزش بدهم، بچهها را براى آموزش انتخاب مىکنم. چون بچهها بدون هیچ قید و بندى خلاقیت و ابتکارات خود را پیاده و اجرا مىکنند.
تا به حال در مسابقهاى شرکت کردهاید؟
نه، من اهل رقابت نیستم و فکر مىکنم هر کسى جایگاهى براى خود دارد و هر کسى کار و هنرى مختص به خودش دارد و هر کسى حس مخصوص به خود دارد. با این نظریات رقابت را دوست ندارم.
به نظر شما، زنان در حال حاضر چه مشکلاتى دارند و براى حل آن چه باید کرد؟
زنها همیشه به خاطر جنسیت، در رده دوم بودهاند و این تبعیضات از همان کودکى دیده مىشود. البته این مشکل مربوط به دورانهاى مختلف است و از گذشته همین طور بوده است و هنوز هم به عنوان یک معضل فرهنگى وجود دارد. معضلى که نه تنها در کشور ما بلکه در تمام جهان و حتى در کشورهاى متمدن دیده مىشود. زن باید براى رسیدن به حقوق واقعى خود تلاش کند و بتواند مهارت و توانایىهاى خود را نشان دهد و پا به پاى مرد، براى رسیدن به جایگاه اصلى خود تلاش کند.
با تشکر از شما، امیدواریم که شاهد موفقیتهاى دیگر شما باشیم.
