آفات باغچه‏
حلزون‏

مهندس مجتبى شریعت‏پناهى‏

حلزون را دیده‏اید؛ جانورى با پوسته زیبا و مارپیچ. این پوسته برایش حکم پناهگاه را دارد و در هنگامى که احساس ترس مى‏کند به داخل آن مى‏خزد و خود را از دید، پنهان مى‏دارد. حلزون‏ها همه جا هستند؛ لابه‏لاى سبزى‏هایى که به خانه مى‏آوریم و روى ساقه‏ها و برگ‏هاى گیاهان باغچه. بعضى از حلزون‏ها از پس‏مانده‏هاى گیاهى تغذیه مى‏کنند اما برگ‏ها و ریشه‏هاى جوان را نیز مورد حمله قرار داده و خساراتى را متوجه گل‏ها و گیاهان مى‏کنند. این جانوران که جزو نرم‏تنان هستند به خوردن برگ‏هاى جوانِ انواع سبزى بخصوص کاهو، گوجه‏فرنگى، لوبیا و باقلا علاقه فراوانى دارند. باید دانست بعضى از حلزون‏ها بدون صدف‏اند ولى در هر حال از هر نوعى که باشند (صدفدار یا بى‏صدف) جزو آفات گیاهى محسوب مى‏شوند.
نکته جالب در مورد حلزون‏ها این است که از نظر جنسیت دو جنس‏اند. به این نوع جانوران که نر و ماده آنها از هم جدا نیست در اصطلاح علمى «هرمافرودیت» Hermaphroditeمى‏گویند. هر دو تاى آنها بارور مى‏شوند، و هر کدام از آنها حداقل صد عدد تخم مى‏گذارند. تخم‏ها گرد و سفیدند و توسط حلزونِ مادر، در عمق سه سانتى‏مترى خاک قرار داده مى‏شود. تخم‏ها در محیط مرطوب و مناسب بعد از یک ماه باز مى‏شوند. تحقیقات نشان داده که حلزون‏ها به خاک‏هاى آهکى بیشتر از خاک‏هاى اسیدى علاقه‏مندند و براى تخم‏ریزى، زمین‏هاى مرطوب را به زمین‏هاى خشک ترجیح مى‏دهند.
عمر هر حلزون یک تا دو سال است. با این حساب کافى است فقط سر و کله چند حلزون در باغچه شما پیدا شود، بعد از یک تا دو سال حلزون‏ها همه باغچه را تصاحب مى‏کنند.

چگونه با حلزون مبارزه کنیم‏

الف - روش‏هاى پیشگیرى:

پیشگیرى به مراتب بهتر از درمان است. قبل از اینکه با حشرات مضر و آفات روبه‏رو شویم، بهتر است با تمیز نگهداشتن باغچه و جلوگیرى از آلودگى، محیط را براى آنها نامساعد کنیم. ریختن زباله‏هاى سبزى و میوه در باغچه سبب انتقالِ جانوران و آفات به داخل باغچه گشته و جمع نکردن میوه‏ها، برگ‏ها و چوب‏هاى پوسیده نیز سبب تجمع بیشتر آنها مى‏شود. کودپاشى، آبیارى بموقع و هرسِ درختان و درختچه‏هاى زینتى، سه عامل مهم در مقاوم نمودن گیاهان در مقابل آفات هستند.
در شب‏هاى سرد زمستان با آبیارى باغچه که موجب یخ‏زدگى خاک مى‏شود مى‏توان تخم بسیارى از جانوران از جمله حلزون‏ها را نابود ساخت.

ب - مبارزه با حلزون:

مبارزه با حلزون‏ها به دو شکل مى‏تواند انجام شود: مکانیکى و شیمیایى.
در روش شیمیایى از سموم شیمیایى استفاده مى‏شود. اما به دلیل خطرات زیانبار سموم شیمیایى بهتر است در باغچه‏هاى سبزى‏کارى‏شده از سموم شیمیایى استفاده نکنیم. در صورتى که باغچه به گل‏هاى زینتى اختصاص داده شده و موقعى که هجوم حلزون‏ها بیش از حد باشد از سمومى که به صورت پودر هستند به صورت پودرپاشى در خاک استفاده مى‏شود. اما روش مکانیکى به مراتب کم‏خطر و بهتر از سمپاشى است. در روش مکانیکى، حلزون‏ها را با دست جمع‏آورى نموده و به خارج از باغچه منتقل مى‏کنیم. حلزون‏ها در مقابل آفتاب گرم تابستان خیلى زود از پا در مى‏آیند. روش مکانیکى، بهترین روش براى مبارزه با حلزون‏هاست. به نظر مى‏رسد چند قورباغه درشت، حلزون‏هاى کوچک را شکار نموده و جمعیت این آفت را کنترل مى‏کند.