نکتههاى آموزنده براى مادران آینده
قسمت ششم
مبارکه روحانىراد
در قسمتهاى قبل آوردیم که سلامتى نعمتى است بزرگ و حفظ آن، شکرانه این نعمت. حفظ سلامتى براى خانمها که دوره مهم باردارى، زایمان و پس از آن بچهدارى را تجربه مىکنند بسیار مهم است. براى حفظ سلامتى در سه دوره مهم قبل از باردارى، باردارى و پس از زایمان، نکتههایى ساده اما مهم است که در سه بخش تنظیم شده است. در فصل قبل از باردارى، نکاتى آمده که بیشتر جنبه پیشگیرى دارد چرا که پیشگیرى بهتر از درمان است. فصل مربوط به باردارى نیز شامل مراحل مختلف همچون نشستن، خوابیدن و راه رفتن درست، انجام کارهاى روزانه به روش صحیح و ورزش در دوران باردارى مىباشد که گذشت. حال توجه شما را به ادامه نکات مربوط به دوره باردارى جلب مىکنیم.
این چند نکته را هم به خاطر بسپارید
مادر عزیز، دوران بارداریتان را سال اول حیات پر فراز و نشیب فرزند خود محسوب کنید و لحظهاى از اندیشه و رفتارهاى تربیتى غافل نباشید.
سعى کنید همیشه از جنینتان احساس رضایت کنید (حتى اگر ناخواسته باشد) و از هر گونه احساس آزاردهنده، توهمات، خیالات بیهوده بخصوص در مورد سالم بودن جنین یا دختر و پسر بودن او بپرهیزید.
جنین شما بعد از چهار ماهگى (زندگى درون رحمى) گفتگوى شما با اطرافیان را به خوبى مىشنود و به آن واکنش احساسى و رفتارى نشان مىدهد. یعنى در واکنش به صداهاى مختلف به صورت ممتد پلک مىزند.
شما با اجتناب از صداهاى ناهنجار و همهمه، گفت و گوى صمیمى و دلنشین با همسر و فرزندان، دورى گزیدن از محیطهاى آلوده به غیبت و سخنچینى، خوددارى از خشونت و پرخاشگرى با روحیهاى بشاش و پرنشاط زمینه رشد بهنجار و متعالى او را فراهم آورید.
اثبات شده که بچههاى آن دسته از مادرانى که در دوران باردارى براى جنین خود کتاب مىخوانند (مثلاً در حال تحصیل بودهاند یا با صداى بلند مطالعه مىکردند) نسبت به خواندن و کتابخوانى به طور کلى و مطالعه همان کتابهایى که محتویاتش را قبلاً به خاطر سپردهاند به طور اخص، فوقالعاده علاقهمند مىشوند.(1) حال که چنین است، بهتر نیست که دست به کار شوید و زیباترین کتابها را انتخاب کرده و براى جنین کوچکتان بخوانید و چه کتابى بهتر و شیرینتر از قرآن.
سعى کنید لباسهاى ساده، راحت و قدرى گشاد بپوشید. از کشهاى محکم جوراب یا کمربند استفاده نکنید.
جنس لباستان را از کتان و نخ انتخاب کنید، تا از حساسیتهاى احتمالى فرآوردههاى نفتى در امان باشید. در لباسهایى با جنس فرآوردههاى نفتى، احتمال آتش گرفتن نیز بیشتر است. از لباسهایى با رنگ روشن بخصوص سفید استفاده کنید. زیرا در لباس سفید تهویه بهتر صورت مىگیرد. چرکنمایى آن بیشتر است و در نتیجه زودتر تعویض مىشود. در لباس سفید نور به تمامى قسمتهاى بدن خوب مىرسد.
رسول خدا(ص) شما مادر باردار را «مجاهد فى سبیل اللَّه» خوانده است و وضو را آرامشدهنده قلب، راحتىبخش روان، متمرکزکننده ذهن و هموارکننده بستر خداجویى دانسته است. حال که شما در این جهاد نیاز به آرامش و نشاط فراوان دارید به وضو متوسل و نتیجه آن را ببینید.
امام رضا(ع) فرمودند: به خانمهاى باردار کُندر بخورانید. پس اگر پسر در شکم آنها باشد باهوش، عالم و شجاع خواهد شد و اگر دختر باشد خوشاخلاق، زیبا، خوشاندام و محبوب نزد همسر خواهد شد.(2)
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: به مادر باردار در آخرین ماههاى باردارى خرما بخورانید تا فرزندش بردبار و پاکیزه باشد.(3)
توجه: کُندر و خرما به دلیل اینکه سرشار از گلوکز طبیعى هستند براى رشد سلولها، بخصوص سلولهاى مغزى فوقالعاده مؤثر مىباشند.
حضرت رسول اکرم(ص) در حدیثى دیگر چنین فرمودند: به زنان باردار «به» بخورانید تا فرزندشان خوشاخلاق شود.
باید به این حقیقت اعتراف کنیم که وجود «مادر» به منزله ستون فقرات شخصیت کودک است؛ پس اگر خواهان فرزندى خوب هستیم باید مادرى خوب باشیم.
وجود مادر در همه ابعاد، اعم از چهره مادر، لباس، موهاى مرتب، دندانهاى تمیز، نگاههاى پرلطف او و نوع رفتار، نشستن، خندیدن، راه رفتن و همه و همه حالات مادر، آموزگار فرزند است.
همه ما والدین باید تربیت شایسته فرزند را از خود فرزند بیشتر دوست بداریم! و شما مادر گرامى در این میان نقشى اساسى دارید. اعتقاد درست و تقواى مادر، خود به خود فرزند را به رابطه با خدا و پاکیها سوق مىدهد؛ بدون آنکه نصیحت و پندى در میان باشد. تا آنجا که وجود شما مادر، اثرى جاودانه بر شخصیت دینى کودک به جاى مىگذارد.
و بالاخره شما پدر گرامى!
شما در این دوران وظایف مهم و سرنوشتسازى بر عهده دارید. زیرا با ایجاد محیط صمیمى و بانشاط، آرامش خاطر و سلامت روانى و عاطفى همسر و فرزندتان را تأمین خواهید نمود. و با تأمین نیازهاى مادر، فرزند و مادرى سالم را در کنارتان خواهید داشت. خانمها در این دوران بیش از هر زمان دیگر بر رفتار محبتآمیز همراهى و حمایت همهجانبه شما نیاز دارند.
مراقبتهاى بعد از زایمان خسته نباشید
اگر هنگام باردارى، مراقبتهاى لازم را انجام داده باشید ان شاءاللَّه صاحب فرزندى سالم و شاداب شدهاید و خودتان نیز هرچند جسمى رنجور و خسته دارید اما با قدرى مراقبت و رعایت توصیههایى که برایتان داشتیم و خواهیم داشت، سلامتىتان را همچون گذشته به دست خواهید آورد.
براى بعد از زایمان نیز نکتههایى وجود دارد که دانستن و رعایت آنها به شما کمک مىکند تا هرچه سریعتر به حالت طبیعى خود برگردید. البته تذکراتى که در فصل دوره باردارى ذکر شد در این دوره نیز کاربرد دارد. در این فصل ورزشهاى بعد از زایمان طبیعى و زایمان رستمانه (سزارین) را به صورت روزشمار آوردهایم تا شما هرچه دقیقتر حرکات را انجام دهید.
همچنین براى بعد از تولد فرزند دلبندتان توصیهها و نکات قابل توجهى را متذکر شدهایم که توجه و پایبندى به آنها لازم است.
ورزشهاى بعد از زایمان عقل سالم در بدن سالم است
حال دیگر همه چیز تمام شده است. خوب یا بد، سخت یا راحت، تلخ یا شیرین این دوره را پشت سر گذاشتهاید. خسته نباشید. بارى بس سنگین اما عزیز را بر زمین گذاشتهاید و بارهاى فراوان دیگر را بر دوش خستهاتان گرفتهاید. بار مسؤولیت مادر بودن، همسر بودن و مسؤولیت دیگر یک زن موفق بودن را به عهده گرفتهاید. براى این همه کار و مسؤولیت، جسمى سالم و روحى شاداب لازم است. براى داشتن جسمى سالم باید ورزش کرد، همچنین براى داشتن روحى قوى و شاداب نیز باید ورزش کرد چرا که عقل سالم در بدن سالم است.
مىپرسید از چه زمانى باید ورزش را شروع کرد؟ از همین حالا. یعنى درست بعد از زایمان! یک ساعت بعد از زایمان بهترین و مؤثرترین زمان براى شروع ورزش مىباشد. سعى کنید این کار، در تمام طول زندگىتان ادامه یابد. در این بخش ورزشها را به صورت روزشمار برایتان آوردهایم تا کاملاً مشخص باشد. اگر سعى کنید تمام این حرکات را به دقت انجام دهید مطمئن باشید که از بسیارى از عوارض باردارى، زایمان و شیردهى در امان خواهید بود.
ورزشهاى بعد از زایمان طبیعى ورزشهاى روز اول و دوم
در هر مرحله این چند حرکت را پشت هم انجام دهید. البته به تعدادى که موجب احساس خستگى نشود.
1- 5 بار نفس عمیق بکشید. به پشت بخوابید. هنگام بازدم عضلات شکم را سفت بگیرید. سعى کنید تمام نفستان را از سینه خالى کنید، تا آنجا که احساس کنید هیچ هوایى داخل سینهاتان باقى نمانده است.
2- ورزشهاى مچ پا (خم کردن، کشیدن و چرخاندن مچ پا) را در هر دفعه حداقل 10 بار انجام دهید. ش - 1.
3- دستها را به حالت کشیده از طرفین بالا بیاورید و روى سرتان به هم برسانید. این حرکت را 5 بار تکرار کنید. پاها را کشیده نگه دارید. ش - 2.
ورزشهاى روز سوم تا پنجم علاوه بر حرکات قبلى این حرکات را نیز شروع کنید:
1- حرکت دادن لگن: در قسمت قبل به طور کامل توضیح داده شد اما حال خلاصهاى از این ورزش را برایتان ذکر مىکنیم. به پشت دراز بکشید. زانو را خم کرده و کف پاها را به زمین بگذارید. یک دست را زیر کمر و دست دیگر را در بالاى شکم قرار دهید. شکم و سرین (کفل) را سفت کرده و بر دستى که زیر کمر قرار دارد فشار آورید. چهار ثانیه به این حالت بمانید و سپس شل کنید. این عمل را پنج بار تکرار کنید. ش - 3.
2- سُر دادن پاها: این حرکت را در قسمت قبل آوردیم اما حال خلاصه آن را بازگو مىکنیم. به پشت بخوابید. زانو را خم کنید. کف پا را بر روى زمین قرار دهید. حال آهسته آهسته با سر دادن پاشنه پا بر روى زمین پایتان را دراز کنید تا ساق پایتان کمى کشیده شود. سپس این حرکت را با پاى دیگر تمرین کنید. همزمان با سر دادن پاها سعى کنید کمر را صاف نمایید. ش - 4.
3- هر دو پاها را دراز کنید. پاى راستتان را که کاملاً کشیده نگه داشتهاید بالا بیاورید (به اندازه 20 سانتىمتر) زانوها خم نشود. حدود 4 ثانیه نگه دارید و پا را به جاى خود برگردانید. سپس با پاى دیگر این ورزش را تکرار کنید. حداقل 5 بار این تمرین را انجام دهید. ش - 5.
ورزشهاى مناسب براى روزهاى ششم تا دهم
1- پاها را از هم باز کنید. زانو را خم کنید و کف پا را روى زمین بگذارید. حال باسن خود را با منقبض کردن عضلات شکم و سرین بالا بیاورید. 3 ثانیه در این حال بمانید و سپس به حالت اولیه برگردید. ش - 6 و 7.
2- پایتان را بالا آورده و رانتان را بر روى شکم بیاورید. سپس پاشنه پا را به سرین برسانید. حال پا را به حالت اول برگردانید و همین حرکت را با پاى دیگرتان انجام دهید. مجموعاً 5 بار این حرکت را تکرار کنید. ش - 8.
ورزشهاى روز دهم به بعد
1- حرکت دراز و نشست ساده. دراز بکشید. زانوها را خم کنید. دستها را به سمت زانو برده و با فشار دستها بلند شوید. سپس دوباره دراز بکشید. این حرکت را با تعداد کم شروع نموده و به مرور بر تعداد آن بیفزایید. ش - 9.
2- پیچیدهتر کردن این حرکت با حرکت به سمت راست و چپ، بستن دستها، گذاشتن دست بر پشت سر. ش - 10 و 11 و 12 و 13.
3- به پشت دراز بکشید. سر خود را بالا بیاورید به طورى که چانهتان به جناغ بچسبد. چند ثانیه در همان وضعیت باقى بمانید سپس سر را به حالت اولیه باز گردانید. این تمرین را 10 تا 15 بار تکرار کنید. این تمرین سبب تقویت عضلات اطراف ستون فقرات پشت و کتف مىشود. ش - 14. ادامه دارد.
1) در باره یکى از فقهاى مشهور مرحوم سیدرضى یا سیدمرتضى نقل شده که فرموده بود در سنین جوانى که درس فقه مىرفتم احساس مىکردم که مطالب استاد را قبلاً نیز شنیدهام. روزى موضوع را با پدر خود در میان گذاشتم. ایشان پس از مدتى فکر، سر خود را بلند کرده و گفتند: حقیقت این است که وقتى تو نوزاد بودى من مجلس درسى داشتم و براى عدهاى درس مىگفتم و در همان اتاق گهواره تو قرار داشت و مطالب درس فقه ما در حالت بیدارى یا خواب به گوش تو مىخورده و در مغز تو وارد مىشده و اکنون احساس مىکنى که در بایگانى حافظهات سخنانى شبیه آنچه که اکنون استادت برایت مىگوید موجود است.
2) وسائل الشیعه، ج15، ص136.
3) مکارم الاخلاق، ص192.
