قرآن، زنان، نکتهها و پیامها (1)
سرشت انسانى
محمدکاظم تقوى
اشاره:
بررسى تفصیلى و تفسیرى آیات شریفه قرآن از جمله در موضوع زن و خانواده، نیازمند مباحث مستقل و مقالات پژوهشى است که از جهات مختلف به محتواى این دسته از آیات بپردازد و این کارى است درازمدّت و با خوانندگان خاص خود. آشنایى اجمالى با آیات و توجه به نکتهها و پیامهاى آیات نیز مىتواند براى بسیارى از خوانندگان مفید باشد. ستون «قرآن، زنان، نکتهها و پیامها»، از این شماره به همین انگیزه پیش روى خوانندگان ارجمند باز شده است. در هر قسمت یک آیه از این نظر مورد توجه قرار مىگیرد و برخى نکات و پیامها که بیشتر به چشم مىآید بازگو مىشود. ان شاءاللَّه تعالى.
* * *
«یا ایُّها النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذى خَلَقَکُم مِن نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوجَها وَ بَثَّ مِنهُما رِجالاً کَثیراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الّذى تَساءَلونَ بِه وَ الأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلَیکُم رَقیباً» سوره نساء/آیه 1
«اى مردم، از پروردگارتان پروا کنید، همو که شما را از یک نفس بیافرید و همسر او را نیز از (جنس) او آفرید و از آن دو، مردان و زنان بسیارى پراکند. و از خدایى که وقتى چیزى از همدیگر مىخواهید نام او را مىبرید (و به عظمت و قداست او معترفید)، همچنین از [گسستن پیوند ]خویشاوندى پروا کنید؛ چرا که خداوند ناظر و نگهبان شما است.»
نکتهها و پیامها:
1- همه انسانها موظف به پرواى الهى و رعایت تقوا مىباشند؛ تقوایى که سفارش همه پیامبران و سرلوحه دعوت آنان مایه و پایه اصلى برنامههاى تربیت انسان و اصلاح اجتماع مىباشد.
2- تقواى الهى که رعایت حدود الهى و انجام وظایف دینى است، براى تحقق تربیت الهى انسان مقرر گردید و تربیت درست انسان بدون پیمودن طریق تقوا حاصل نمىشود.
3- زن و مرد، هر دو از یک گوهر و سرشت آفریده شدند و به لحاظ گوهر وجودى و سرشت اولیه هیچ امتیازى بر یکدیگر ندارند. این یعنى مردود دانستن نظریات تحقیرآمیزى که با تحریف به ادیان و مذاهب نسبت داده شده است.
4- خالق انسان، همه انسانها را فقط از طریق آدم و حوا آفرید و در تکثیر نسل آنها موجود دیگرى - مانند فرشتگان یا جنّیان - دخالتى نداشتند. در حدیثى از امام رضا(ع) همین معنا دیده مىشود. آن حضرت فرمود تکثیر نسل بشر با ازدواج فرزندان آدم و حوا با یکدیگر انجام گرفت، البته با زایشهاى متعددى که حضرت حوا داشته است.(1)
از نظر قرآن گوناگونى و تنوع شرایع انبیاء الهى مسئله روشنى است. خداوند حکیم بر اساس مصالح انسانها و ضرورتهاى ادوار گوناگون زندگى او، شرایع مختلفى تشریع فرمود.
5- خداوند نزد اعراب جاهلیت نیز داراى عظمت و محبوبیت بوده است، چرا که در کارهایشان به نام او سوگند داده مىشدند و یا به نام او پیمان مىبستند. و از آنجایى که از این عمل آنان نهى نشده، پس سوگند به خداوند جایز است.
6- دستور صریح به پاسداشت حرمت خویشان و ارحام در کنار دستور به تقواى الهى، اهمیت این موضوع را مىرساند و از آنجایى که همه انسانها از یک پدر و مادر مىباشند و در یک رحم به هم مىرسند، این دستور به پاسداشت ارحام، خود دستور به پاسداشت مقام رفیع انسان است که اگر همگان به این دستور الهى عمل کنند و هر فردى با همه افراد انسانها به مانند اقوام و ارحام خود برخورد کند، انسان گرامى داشته خواهد شد.
7- خداوند متعال پس از امر به تقوا و پاسداشت حرمت ارحام، به انسانها هشدار مىدهد و تهدیدى ضمنى را متوجه آنان مىسازد که بدانید خداوند ناظر و نگهبان شما است و انگیزهها و نیز کارهایتان بر او پنهان نمىباشد. این خود ایجاد ضمانت اجرایى براى دستورات الهى مىباشد.
پىنوشتها:
1) ر.ک: نورالثقلین، ج1، ص433، ح10.
