با زنان در نشریات زنان
مریم بصیرى
یازدهمین نمایشگاه مطبوعات همراه با هفدهمین نمایشگاه کتاب، با پیام «پاسخگویى، پرسشگرى و مطبوعات» برگزار شد.
هر ساله حضور خوانندگان و دوستداران کتاب و نشریات، به محل دائمى نمایشگاه بینالمللى تهران رونقى دیگر مىدهد. کودک و نوجوان، جوان و پیر، از هر گوشه کشور مىآیند و در میان سالنها و غرفههاى مختلف مىچرخند و تلاش یکساله روزنامهنگاران، نویسندگان و ناشران را نظاره مىکنند.
اما نگاه ما با توجه به وسعت دیدگاهها و تلاشهایى که در نمایشگاه پر مىزند، روى مطبوعات زنان، دختران و خانواده دور مىزند. هر چند حضور برخى از نشریات خاص زنان در نمایشگاه دیده نمىشود، اما حضور دیگران فرصتى سبز و سازنده است تا زن ایرانى بیشتر با مطبوعات ویژه خود آشنا شود. ما نیز با توجه به وقت اندک خود و مسئولین غرفههاى نشریات زنان، وقت را غنیمت دانستیم و میانجى این آشنایى شدیم.
فصلنامه پوشش
«شهلا حبیبى»، همکار دولت آقاى هاشمى رفسنجانى، دبیر شبکه سازمانهاى غیر دولتى زنان و صاحب امتیاز و مدیر مسئول «پوشش» در باره راهاندازى نشریهاى تخصصى در مورد پوشش زنان گفت: «با اینکه رشته تحصیلىام زیستشناسى است ولى به کارهاى سیاسى اجتماعى و فرهنگى روى آوردهام. حضور فرهنگىام هم بیشتر از حضور سیاسى اجتماعى است. از آنجایى که همیشه به حوزه فرهنگ علاقهمند بودم بدون وجود امکانات و سرمایه به فکر افتادم که شروع به پاسخگویى نیازهاى زنان در عرصه پوشش، بکنم.
من به دنبال تساوى زن و مرد نیستم، بلکه در پى تعالى زن هستم. مىخواهم خوانندههاى نشریهام خودشان انتخاب کنند که چه بپوشند و چه نپوشند. دنبال آن هستم که جوانان در آبشخور کشور خودمان پوشششان را انتخاب کنند و نه اینکه دربست جذب پوشش زنان غربى شوند.
یکى از اصول کارىِ ما ایجاد رابطه با مخاطب است و اگر آنها را نشناسیم نمىتوانیم کار کنیم. اگر مخاطب به باورهاى مشترکى با ما نرسد، فایدهاى ندارد. مشکل ما با نسل بعد از انقلاب این است که در به باور رساندن آنها و ایجاد مفاهمه و پیامرسانى، کارى نکردهایم. حتى نتوانستهایم روى موضوعات مورد علاقه جوانها کار بکنیم. مثلاً جوانى که پوشش و ظاهر نامناسبى دارد در محرم و در مراسم مذهبى به گونهاى دیگر ظاهر مىشود، یعنى اینکه وى از دین نبریده و این ما هستیم که او را درست جذب نمىکنیم. اگر مفاهمه درست داشته باشیم، اعتقاد و گرایش درست در زندگى جارى مىشود؛ نه اینکه روزى همه چیز به اوج برسد و روزى دیگر فرو بنشیند.»
سؤال بعدى ما در باره «پوشش» و ویژگىهاى این نشریه است.
- این فصلنامه کاملاً خصوصى است و فعلاً دهمین شماره آن چاپ شده است. «پوشش» در کاغذ گلاسه و به صورت رنگى چاپ مىشود. آن وقت امکاناتى که دولت براى نشریات مىدهد براى یک نشریه سیاه و سفید با کاغذ کاهى، با نشریهاى رنگى و با کاغذ گلاسه، یکى است. اما اعتقاد من این است که اگر کار انسانى و الهى باشد مىتواند با هر امکاناتى به حیات خود ادامه دهد، من هم هنوز خسته نشدهام و با مشکلات مالى، نشریهام را مىچرخانم.
با تجربهاى که از قبل داشتم، آمدم آب و رنگ و محتواى دیگر نشریات خاص مد را عوض کردم و به دور از ابتذالگرایى، یک مجله مد لباس منتشر کردم. حالا برخى مىگویند چرا مانکنهاى مجلهتان سر و کله ندارند و من مىگویم مجلهاى که مربوط به لباس است، احتیاجى ندارد که سر و صورت مانکن هم مشخص باشد.
ما سعى مىکنیم که مدلهاى ایرانى و خارجى روز، البته فقط آنهایى را که متناسب با فرهنگ ایران است، در نشریهمان بیاوریم، طورى که ترجمان حرکات دیگران نباشیم. برخى لباسها را هم براى مهمانى و جمع زنانه طراحى کردهایم و نه براى خیابان و حضور در اجتماع.
به نظر شما پرداختن به پوشش و مدل لباس چقدر در ایران مهم است؟
- در کشورهاى دیگر در زمینه پوشش، کارهاى زیادى کردهاند. ما هم در صدد ایجاد تنوع در مدلها و رنگ و نوع پارچهها هستیم. در همه کشورها جایگاه رشتههاى هنرى، جایگاهى پر اهمیت است؛ مخصوصاً در آمریکا براى تبلیغات ده سال در هیجده گرایش درس مىخوانند و چند گرایش هم مربوط به لباس دارند.
قبل از انقلاب، مد لباس زنان برگرفته از مجلات خارجى بود و حاکمانِ وقت نمىخواستند مردم، خودشان فکرى به حال لباسشان بکنند و مجلهاى در این ارتباط با ابتکار خودشان داشته باشند. بعد از انقلاب در سال 68 بنا به احساس نیاز در حضور اجتماعىتر زنان در عرصه کار و فعالیت من براى اولین بار، چندین نوع لباس طراحى کردم. مثلاً لباسهاى ورزشى زنان را که شامل لباس سوارکارى، قایقسوارى، کوهنوردى و ... مىشد در موزه هنرهاى معاصر به نمایش گذاشتم تا به حضور زن در جامعه با پوشش مناسب کمکى کرده باشم. به نظر من زن مسلمان باید تمایز خاص و برجستهاى حتى در نحوه حضورش در اجتماع داشته باشد؛ البته طورى که رسالت خانوادگى زن و حریم او در اجتماع نیز حفظ شود.
مشاور رئیسجمهور در امور زنان و رئیس دفتر امور بانوان در کابینه آقاى هاشمى رفسنجانى، در ادامه افزود:
- ما باید براى این انقلاب عظیم فرهنگى کار کنیم. هر چند تکنولوژى پیشرفته آنچنانى نداریم ولى معادن و منابع و جوان داریم. البته اگر قرار به مقایسه باشد از دنیا عقبتر هستیم. اما با این وجود معنویت شرق در ماست و تکنولوژى غرب در آنها.
ما در اول انقلاب مىخواستیم با فرهنگ اسلامى قلوب مردم جهان را تسخیر کنیم تا زمینه براى ظهور امام زمان(عج) آماده شود. اما برخى فکر مىکردند قصد ما کشورگشایى است. باید همه چیز را به مردم شناساند و آنها را به باور و اعتقاد رساند تا اینکه در شدیدترین مشکلات خانوادگى و اجتماعى، ایمان، آگاهى و باورشان را از دست ندهند. بد نیست مثالى هم در این مورد بزنم. ما را براى تبلیغ به دانشجویان ایرانى خارج از کشور به فرانسه، آلمان و ایتالیا فرستاده بودند. در پاریس جوانهاى ایرانى و غیر ایرانى دور ما حلقه مىزدند و شیفته حرفهایمان مىشدند و سپس دوستان خودشان را هم مىآوردند. در این میان مردى سنّى را دیدیم که براى شهادت امام حسین(ع) اشک مىریخت. او مىگفت اتفاقى، دو قابلمه بزرگ در حراجى خریده است ولى خودش هم نمىداند که آنها را چرا خریده و با توجه به فرهنگ کشورشان، آنها به چه دردش مىخورند. وقتى فهمید که مىتوان در آن قابلمهها غذاى نذرى درست کرد، از شوق، گریه کرد که چطور به خواست پروردگار، اتفاقى و بدون هیچ قصدى آنها را خریده و این سعادت به او روى آورده است.
باید براى سؤالهاى جواب داده نشده جوانان، پاسخ پیدا کنیم. کسانى هم که مىخواهند جواب بدهند، باید خودشان اول به موضوع فهیم شوند و پس از فهم موضوع و فهم آن به مخاطب، راه مفاهمه را باز کنند.
مرحوم شهید بهشتى وقتى اولین مبلغین به خارج از کشور مىرفتند، گفت: آزادى حقى است که خداوند به بندگانش داده است و کسى نمىتواند بگوید که من آن را به شما هدیه مىدهم.
وظیفه ما این است که در این شرایط کار فرهنگى بکنیم و حتى اگر شده با دادن مدل لباس مناسب، تا حدى جلوى ابتذال را در کشور بگیریم.
ماهنامه زن شرقى
«مهرى سویزى»، که مدیر مسئول اولین فصلنامه علمى تخصصى زن در ایران به نام «کتاب زنان» مىباشد، در مورد اقدامش براى تأسیس یک نشریه زنانه دیگر گفت:
- هدف ما این است که در زن شرقى، دیدگاههاى متحجرانه نسبت به زنان و همچنان دیدگاههاى نو را که به نوعى اسارت هستند، افشا کنیم و لایههاى پنهان آنها را براى زنان تشریح نماییم. نگاه ما به زن، از نگاه شرقى اسلام ریشه گرفته است و به وظایف انسانى، خانوادگى و ضرورتهاى حضور اجتماعى زنان، توجه دارد. زن شرقى در این سه نقش، نقشآفرینى مىکند هر چند با دشوارىهایى مواجه است ولى وظیفه ما این است که مشکلات زنان را در حیطه فردى، خانوادگى و اجتماعى بررسى کنیم.
پس به نظر شما نشریات زنانه دیگرى که به موضوعات مختلف در مورد زنان مىپرداختند، کافى نبودند؟
- واقعاً احساس نیاز مىکردم که جاى یک نشریه دیگر در حوزه مسائل زنان خالى است. در واقع نشریاتى که بخواهند قشر تحصیلکرده را در جامعه پوشش دهند، کم بودند و پاسخگویى براى آنها نبود.
نشریهاى را که نگاه اصولگرایانه داشته و در ضمن، روش ژرونالیستى و نو داشته باشد و نگاه خودش را مبنا قرار دهد، مد نظرمان بود، لذا آمدیم «زن شرقى» را بنا کردیم.
مدیر مسئول سابق «زن روز» در جواب ما که چطور به عنوان جالب «زن شرقى» رسیده است، گفت:
- از آنجایى که احساس کردیم این زن، زن شرقى است که ما مىخواهیم به او پیام بدهیم، این اسم را انتخاب کردیم. البته باید دید این شرق، جغرافیایى است یا انسانى. ممکن است یک زن از جغرافیاى غرب باشد ولى ذهنیتى شرقى داشته باشد و مخاطب ما هم باشد.
زن شرقى دو ویژگى دارد: شرق، خاستگاه بزرگترین تمدنهاست و محل نزول ادیان آسمانى. پیوند مدنیت و دیانت و پیوند آبادانى جسم و روح در دنیا و آخرت هم در شرق است. این موارد همیشه در شرق بوده و هویت زن شرقى هم با اینها همراه بوده است و بعد از این هم مىتواند همین طور باشد، لذا نام نشریهمان را «زن شرقى» گذاشتیم؛ با سه ایهام: اول، نشریهاى که متعلق به زن شرقى است و از سرزمین شرقى ایران منتشر مىشود، دوم اینکه، همچنان که شرق جاى تابش و طلوع است، زن شرقى هم مىتواند محل طلوع پیامهاى حقانى باشد. سوم هم اینکه تولد زن شرقى با ظهور انقلاب اسلامى بود و این اتفاق هم در شرق عالم افتاد. پس نگاههایى که انقلاب اسلامى به زن دارد، توسط «زن شرقى» به مخاطب عرضه مىشود.
خانم «سویزى» مدیر مسئول «زن شرقى» در باره نحوه بررسى حقوق زنان در نشریهاش، افزود: خوانندگان ما به مسائل حقوقى زنان علاقهمند هستند و طالب آگاهى از نگاه جامعه نسبت به خودشان مىباشند که باید نگاهى کرامتى همراه با اکرام باشد؛ نگاهى که نشانه ارج گذاشتن به زن است. هر چند متأسفانه این نگاه مخدوش شده است و نقشهاى منفى و عقبماندهاى به زنان داده شده که موجب سوء اندیشى نسبت به زنان مىشود. زن مىخواهد سایه سلایق شخصى افراد از روى او برداشته شود و او آن گونه که هست، به مسائلش در حوزه اسلام بپردازد.
خبر تصویب قوانین خاص زنان در مجلس و اجراى قوانین مربوط به آنان، از جمله مواردى است که ما آنها را منعکس مىکنیم.
با توجه به اینکه «زن شرقى» تا به حال پانزدهمین شماره خود را منتشر کرده است، استقبال عموم در نمایشگاه چطور بوده است؟
- استقبال خوب است حتى برخى که معلوم است از نظر فکرى و پوشش با اهداف مجله ما همسو نیستند، مىآیند و با ما حرف مىزنند و گاه همفکرى و همراهى هم ایجاد مىشود.
«طهورا نوروزى» سردبیر جوان «زن شرقى»، در باره نحوه فرهنگسازى در زمینه حجاب در نشریهاش، گفت:
«همان طور که در جامعه دچار کمبودها و کاستىهایى هستیم در فرهنگسازى هم دچار کمبود هستیم. همیشه یا غلط فرهنگسازى مىکنیم و یا اصلاً فرهنگسازى نمىکنیم. تلویزیون با پوشش هنرپیشهها و مجرىهایش فرهنگسازى مىکند ولى آنها هم هنوز نتوانستهاند یک الگوى مناسب در مورد حجاب در همه شرایط ارائه دهند. ما هنوز بلد نیستیم الگو ارائه کنیم. در حال حاضر با حجاب مقابله مىشود و معلوم نیست این فرهنگ چطور گسترش پیدا کرده و همهگیر شده است. حجاب باید یک قانون ملى باشد و همه از آن تبعیت کنند. ما همیشه گفتهایم فقط چادر؛ و بقیه پوششها مردود، و همین موجب تناقضاتى در میان زنان شده است. «زن شرقى» در مردادماه ویژهنامهاى به نام حجاب دارد که به صورت موضوعى روى حجاب کار کرده است. در همه ده سرویسى که در مجله داریم به گونهاى به حجاب پرداختهایم. مثلاً سرویس فقهى به آثار حجاب در روابط زن و مرد مىپردازد و سرویس خانواده به رابطه حجاب با تحکیم خانواده؛ در بخش علمى هم به این مىپردازیم که حجاب چقدر در علم روانشناسى موجب سالم ماندن زن مىشود و ...».
ماهنامه زنان
«شهلا شرکت»، مدیر مسئول و سردبیر ماهنامه زنان با 13 سال سابقه انتشار، گفت: «سوژههاى نشریه ما به آزادىهاى فردى و اجتماعى مىپردازد و به مسائل حقوقى، همچنان به جامعهشناسى و روانشناسى، نشریات دیگر زنان به مسائل حاشیهاى هم مىپردازند ولى «زنان» فقط به مسائل مربوط به زنان مىپردازد. مسائلى چون خشونت علیه زنان و بخصوص قتلهاى ناموسى، کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان و ...»
به نظر شما آیا هنوز هم احتیاج به حضور یک نشریه زنانه دیگر در میان نشریات خاص زنان، احساس مىشود؟
- نشریات زنان به نظر من هنوز هم کم هستند و حضورشان هم کمرنگ است. حتى در نمایشگاه هم، همه نشریات خاص زنان حضور ندارند که شاید به مشکلات مادى برگردد. اما باید گفت هر چه نشریه در مورد زنان و مسائل مربوط به آنها چاپ شود، باز هم کم است.
خانم «شرکت»، که دانشجوى کارشناسى ارشد رشته مطالعات زنان است، در ادامه افزود: «ما پیگیر اتفاقات و حرکتهایى مربوط به زنان در مجلس هستیم و در بخش «یک ماه با زنان در مجلس»، تمامى لوایح و مصوبات و مسائلى را که در کمیسیون زنان مطرح مىشود، منعکس مىکنیم. گزارشهاى مفصلى هم در مورد فرار دختران از خانه، قاچاق دختران، معضل طلاق و ... منعکس کردهایم.»
خانم شرکت با توجه به تب تند نامزدى براى ریاست جمهورى، نظر شما در باره کاندید شدن زنان براى این پست کلیدى، چیست؟
- کاملاً با این امر موافقم. دیگر وقتش است که شوراى نگهبان توجه داشته باشد که نباید یک زن کاملاً مناسب براى این پست، به خاطر جنسیت کنار گذاشته شود.
ماهنامه حقوق زنان
«حقوق زنان»، از سال 1377 فعالیت خود را شروع کرده، اما تا به حال فقط 24 شماره آن منتشر شده است.
«اشرف گرامىزادگان»، مدیر مسئول و سردبیر این نشریه، ابتدا در مورد وقفهاى که در چاپ این مجله افتاده است، گفت: «مشکلات مالى، توزیع نشریه و دهها مشکل ریز و درشت دیگر موجب شد که چاپ این نشریه دو بار به طور مقطعى با مشکل مواجه شود. همین امر نشان مىدهد که مطبوعات زنان در بخش خصوصى با چه مشکلات مهم و جدى روبهرو هستند و تا چه میزان نیاز است که به این نشریات توجه شود. لذا انتظار داریم که متولیان فرهنگ و مطبوعات در جامعه، از روشهاى نوینى براى حمایت و تقویت مطبوعات استفاده کنند.»
خانم گرامىزادگان، لطفاً، در باره عمده مباحثى که در نشریهتان بیان مىشود، توضیح دهید.
- همان طور که از نام نشریه استنباط مىشود توجه به حقوق زنان از طریق اطلاعرسانى، آموزش و آگاهى به آنان، مد نظرمان است. توجه به زنان و حقوق آنان و نقد و بررسى قوانین و مشاوره دادن به زنان، محور اصلى کار ما در این نشریه است. زن ایرانى و مسلمان از عدم آگاهى به حقوق و تکالیف خود در بُعد فردى و اجتماعى خسارتهاى زیادى دیده است. زنان در نقش مادر، همسر، دختر و ... همیشه از حقوق حقه خود گذشتهاند و با ایثار و گذشت، پذیراى اجحاف به خود شدهاند. در حال حاضر، زنان، با رشد و آگاهى نسبى که کسب کردهاند، تا حدودى به حقوق خود واقف شدهاند. حضور اجتماعى زنان و مطالبه آنها براى کسب حقوق اجتماعى نیز خوشبختانه به مسیر خوبى هدایت شده است و حضور آگاهانه زنان در عرصههاى سیاسى اجتماعى و فرهنگى، خود، گویاى این رشد و پیشرفت است.
خانم گرامىزادگان که فعالیت مطبوعاتىاش را از سال 1361 و از مجله «زن روز» شروع کرده است هنوز هم چون آن دوران که مشاوره حقوقى حضورى، کتبى و تلفنى به خوانندگان مىداد، هر جا که زنان احتیاج به مشاوره حقوقى داشته باشند، همراه آنهاست. وى در جواب سؤال ما که مهمترین وظیفه نشریهاش چیست، گفت:
- اطلاعرسانى و آگاهى زنان به حقوقشان از جمله مهمترین وظایف ماست. این تلاش در جهت حفظ حقوق انسانى زنان، تحکیم خانواده و رعایت حقوق متقابل زنان و مردان در خانه صورت مىگیرد. در اجتماع نیز سعى داریم به اصلاح بینشهاى غلط و جایگزینى حق و شایستهسالارى، کاهش محدودیتهاى زنان در اشتغال و مدیریت برسیم و باعث رعایت و تقویت عدالت اجتماعى براى زنان جامعه شویم.
این عضو فعال سازمانهاى غیر دولتى زنان و مشاور حقوقى اسبق کمیته زنان کمیسیون فرهنگى مجلس شوراى اسلامى، در ادامه افزود:
- «حقوق زنان» در سرمقالههاى خود به حقوق و قوانین مصوب مربوط به زنان مىپردازد و در بخشهاى دیگر خود به حقوق و اجتماع، آشنایى با زنان جهان، رد خشونت علیه زنان و موضوعات دیگرى چون هنر، تاریخ، خبر، کتاب و... اشاره دارد.
مدیر مسئول «حقوق زنان» در جواب سؤال ما، به عنوان وظیفه نشریات زنان در جلوگیرى از روند رو به رشد ابتذال زنانه در کشور گفت:
«مشکلات جوانان و بخصوص دختران جوان نیاز به بررسى و رسیدگى همهجانبه دارد. نمىتوان فقط از نشریات زنان انتظار داشت که به تنهایى این مسئولیت را به عهده بگیرند. این موضوع، کلان است و باید حرکت فرهنگى مناسبى در این زمینه صورت بگیرد.
نشریات زنانه از طریق اطلاعرسانى و نشان دادن آسیبهاى اجتماعى مىتوانند دختران جوان را به مخاطراتى که آنها را تهدید مىکند، آشنا سازند تا مسائلى چون قاچاق زنان، فرار دختران و مشکلات دیگر با هوشیارى افراد خانواده و مسئولان کاهش یابد. وقتى دخترى از حوادث بیرون از خانه آگاهى داشته باشد، دقت و هوشیارى بیشتر در هنگام حضور در اجتماع خواهد داشت.»
ماهنامه صداى زن
«صداى زن»، نشریه داخلى انجمن روزنامهنگاران زن ایران «رُزا» است. این نشریه که به مدیر مسئولى خانم «جمیله کدیور» منتشر مىشود، بیانگر حقوق فراموششده زنان و اعتلاى کیفى وضعیت روزنامهنگاران است.
«شهین دهبزرگى»، عضو شوراى سردبیرى و مسئول غرفه در معرفى انجمن و نشریه آن گفت:
- هر شماره از «صداى زن» به سردبیرى یکى از اعضاى شوراى مرکزى، منتشر مىشود. این انجمن فقط به زنان روزنامهنگار پوشش مىدهد و بیش از چهارصد عضو دارد. انجمن، محل رفت و آمد روزنامهنگاران زن و حل مشکلات صنفى، معیشتى و رفاهى آنهاست. مثلاً اردوهاى گردشى، اعطاى مسکن، خودرو و ... از جمله کارهایى است که انجمن براى اعضاى خود انجام مىدهد. ما علاوه بر اینکه به مسائل خاص زنان روزنامهنگار مىپردازیم، به مسائل زنان و اتفاقاتى که در حیطه حقوق زنان مىافتد، اشاره داریم.
وى در مورد دیگر فعالیتهاى این انجمن، به غیر از چاپ «صداى زن»، گفت:
«این انجمن کمیتههاى مختلفى دارد و با همکارى دانشکده خبر، کلاسهایى را در کمیته آموزش برگزار مىکند. ویراستارى، خبرنویسى، عکاسى خبرى، حقوق مطبوعات، زبان انگلیسى و کارگاههاى آموزشى بر اساس نگرشهاى جنسى، از جمله کلاسهاى آموزشى انجمن مىباشد.»
خانم «جمیله کدیور» از سال 68 فعالیت مطبوعاتىاش را با روزنامه کیهان آغاز کرده و بعد به روزنامه اطلاعات پیوسته است، و سپس در ادامه، معاون سرویس خارجى و اخبار خاورمیانه و اطلاعات بینالمللى شده و در سال 1377 با گرفتن مجوز انجمن صنفى روزنامهنگاران زن، به انتشار «صداى زن» مشغول شده است؛ نشریهاى که قرار است به زودى به صورت روزنامهاى سراسرى، فعالیتش را گستردهتر کند.
خانم «کدیور» در باره چگونگى شکلگیرى این انجمن و اهداف کارى «صداى زن» گفت:
«در کنفرانس بینالمللى پکن بود که با انجمنهاى زنانه آشنا شدیم و جرقه تشکیل انجمن روزنامهنگاران زن در همان جا زده شد و پس از برگشت، شروع به فعالیت و گرفتن مجوز براى این انجمن کردم، چرا که معتقد هستم زنان روزنامهنگار باید مورد حمایت قرار بگیرند. زنان فعال در حوزه مطبوعات باید همیشه حداکثر ویژگىهاى مثبت را داشته باشند تا بتوانند در فضاى مطبوعات تنفس کنند ولى مردها با حداقلها هم به فعالیتشان ادامه مىدهند. هدفمان هم در «صداى زن»، تحلیل مسائل سیاسى و اجتماعى روز است و همچنین برنامهریزى براى ایجاد همایشها و کلاسهاى آموزشى براى روزنامهنگاران و یا علاقهمندان به روزنامهنگارى.
قصد ما این است که با زنان روزنامهنگار ارتباط برقرار کنیم و در حوزه مطبوعات به رئیسجمهور مشاوره بدهیم. وقتى با زنان حرف مىزنیم ناگزیر هستیم روز زن و نشریه زنان داشته باشیم و انجمن فعالیتهاى زنانه را فعال کنیم. با وجود اینکه در حال حاضر زنان در حوزههاى مختلفى رشد قابل توجهى داشتهاند ولى هنوز مشکلات به جاى خود باقى هستند و زنان باید خودشان براى حل آنها پیشقدم شوند.»
ماهنامه سروش بانوان
«شبنم رضیئى»، خبرنگار و مسئول غرفه «سروش بانوان» گفت: «فرق ما با دیگر نشریات خانوادگى در این است که نسبت به آنها در سطح بالاترى قرار داریم. برخى مجلات خانوادگى پشت میز نوشته مىشوند ولى ما در اجتماع هستیم و از واقعیتها مىنویسیم.»
وى در باره اهداف نشریهشان که چهار سال سابقه انتشار دارد، افزود:
«مباحث اجتماعى، فرهنگى، هنرى و خانه و خانهدارى، معرفى زنان موفق و آشنایى زنان با مسائل حقوقى خودشان از عمده مباحث مطرح شده در «سروش بانوان» است. مثلاً «برخى زنان، اقتصاد خانواده را بلد نیستند و یا اینکه نمىدانند عوارض جراحى پلاستیکى چیست؟ مسئله خروج زنان از کشور با اجازه شوهر و یا چگونگى دریافت مهریه و نفقه و ... از جمله مواردى است که زنان، طالب دانستن آن هستند.»
«شبنم رضیئى» که آرزو دارد مجوز نشریهاى در مورد ادبیات زنان را بگیرد، در جواب سؤال ما در باره الگوسازى رسانههاى جمعى براى زنان، گفت:
«زنى که در تلویزیون دیده مىشود اصلاً الگوى خوبى براى زنان کشور نیست. این زن یا فریاد مىزند و یا اینکه خانهنشین است و یا جاسوسى دیگران را مىکند. زن سینما هم نسبت به زنان تلویزیون بدحجابتر هستند و زنان تئاتر روشنفکرند و اندیشهشان بیشتر از زنان سینما و تلویزیون است و اما زنان مطبوعات حتى بالاتر از زنان تئاتر هستند و نوع دید و نگاهشان به مسائل اجتماعى سیاسى و فرهنگى هنرى بسیار باز است.»
آیا تا به حال ویژهنامه خاصى براى خوانندگانتان چاپ کردهاید؟
- ویژهنامهاى که به صورت مجزا باشد، خیر؛ اما ویژهنامههایى در داخل مجله با افزوده شدن صفحات داشتهایم. ویژهنامههایى در مورد دهه فجر، ارتحال امام(ره)، آشپزى و دکوراسیون منزل.
برخورد بینندگان نمایشگاه با «سروش بانوان» چگونه است؟
- وقتى مردان از جلوى غرفهمان رد مىشوند مىگویند باز هم مجله زنانه. پیداست که نگاه آنها کاملاً مردانه است و فکر مىکنند همه چیز در اختیار زنان و اهداف آنهاست ولى در عمل این طور نیست. آنقدر مجلات زنان کم هستند که هر چقدر زیاد شوند باز هم راه به جایى نمىبرند.
ماهنامه ایراندخت
«وحیده مهدویان»، مدیر داخلى و نویسنده «ایراندخت»، نشریهاى که در حال حاضر دومین سال انتشار خود را پشت سر مىگذارد، گفت:
«این نشریه، شخصى است و از سوى «مجمع اسلامى بانوان» چاپ مىشود و بنا دارد مسائل سیاسى اجتماعى و فرهنگى را اشاعه دهد. هر چند که دیگر الان کمتر از گذشته به مسائل سیاسى مىپردازد.»
به نظر شما «ایراندخت» چقدر در انعکاس مباحث زنان و جلوگیرى از بىهویتى فرهنگى موفق عمل کرده است؟
- اینکه دائم بگوییم زنان مشکل دارند، در واقع داریم شخصیت زن را تضعیف مىکنیم. باید راه حل بدهیم و توانمندىهاى زنان را آشکار کنیم. مشکل ما این است که افراد مختلف با سلایق مختلف دارند مباحث زنان را دنبال مىکنند.
تعهد به قداستها و پاىبندى به اصول و ارزشها مهمترین چیزى است که در این روزگار حتماً به کار مىآید. دشمن سیاست خزندهاى را در پیش گرفته طورى که فریاد دلسوزان واقعى به گوش نمىرسد. لازم نیست به زور کسى را به هویت اصیل رساند، ما باید با ایجاد آگاهى و دست به زانو گرفتن در این راه طولانى و پر خطر به راه بیفتیم. هویت اصلى و آزادگى ما همان است که انقلاب به دست نامحرمان نیفتد و وقتى بیفتد، دشمن لباس دوست بر تن مىکند و حتى در دستگاههاى دولتى رخنه مىکند.
ماهنامه دختران
«دختران»، تنها ماهنامه فرهنگى اجتماعى و هنرى است که براى دختران جوان منتشر مىشود. آقاى «طاهرخانى» سردبیر «دختران» نشریهاش را پس از تغییر و تحولاتى که در هسته مرکزى آن رخ داده است، آینهاى در برابر دختران مىبیند؛ آینهاى که هر دختر مىتواند خودش را در آن ببیند طورى که نه عقبتر از بقیه باشد و نه جلوتر.
وى در دومین سال انتشار «دختران» در مورد دیدگاه مخاطبان خود نسبت به این نشریه گفت: «آگاهى دختران جوان و نوجوان نسبت به نسل گذشتهشان خیلى بیشتر شده است. حالا دختران 15 ساله به اندازه دختران 25 ساله، مسائل را درک مىکنند و دیگر آن تفاوتهاى سنّىِ گذشته نیست. ما سعى داریم نشاط و طراوت را در نشریهمان ایجاد کنیم. تلاش مىکنیم با ایجاد حس امید و هویتیابى به دخترانى که هویت خودشان را گم کرده و یا فراموش کردهاند، به آنان کمک کنیم تا در این وضعیت، هویت خود را بیابند. ایجاد انگیزه و امید و همراهى با دختران در این گروه سنى که فرصتى براى ابراز وجود خود ندارند، از جمله اهداف ماست. در واقع «دختران» نشریهاى کاملاً دخترانه است که روحیه و حس و حال زندگى را در دختران ایجاد مىکند. هر چند به نظر من تفکیک جوان، به دختر و پسر معنا ندارد و هدف عمده ما یک رویکرد دخترانه است، طورى که در نمایشگاه هم آقایان بیشتر از خانمها «دختران» را خریدند.
دو هفتهنامه خانه و خانواده
«مریم خدادادیان»، سردبیر و جانشین مدیر مسئول «خانه و خانواده» گفت: «من به عنوان یک زن سردبیر دو مشکل عمده دارم. یکى کارهاى اجرایى تحریریه است و دیگر مشکل مالى. هر چند با توجه به تجربههاى کارىِ گذشته، نشریه را تا به حال چرخاندهام. از شماره 43 تا 84 فقط سردبیر این نشریه بودم ولى از شماره 85 به بعد سرمایهگذار هم شدم و با توجه به آنکه نشریه ما خصوصى است، دقت فوقالعاده و ظرافتهاى اقتصادى فراوانى باید به کار مىبستم تا ورشکست نشوم.
این نشریه یک بار در زمانى که شماره 84 آن منتشر شد دچار شکست مالى شد ولى من دیدم که در این سالها با نویسندگان خوبى در تماس بودهام که همهشان پشتوانههاى مجله بودهاند، لذا با توجه به پشتوانهها و تجربههاى شخصى و قرارداد
جدید با خانم «مرضیهالسادات شریفى» صاحب امتیاز این نشریه، در کنار مدیر مسئول آن آقاى «علیرضا امینى» به صورت شراکت مالى دوباره «خانه و خانواده» با رشد صعودى در شکل و محتوا، روى دکه مطبوعات آمده.»
«خدادادیان» که خود دستى بر قلم دارد و تا به حال کتابهاى نیمرخ اول و دوم، مسافر و صداى سبز را در حوزه داستان و شعر منتشر کرده است، رمان جدیدى با موضوع وضعیت زنان و مردان ویژه از نظر اخلاقى، آماده چاپ دارد. همچنین کتاب پزشکى آموزشى تعیین جنسیت فرزند قبل از باردارى از جمله آثار وى است.
- در همایش «خانواده و مشکلات جنسى» که در سال گذشته از سوى دانشگاه شاهد شهید بهشتى برگزار شد، «خانه و خانواده»، تنها نشریه خانوادگى بود که در این همایش شرکت فعال داشت و مقالهاى با عنوان «نقش مطبوعات در فرهنگرسانى جنسى عاطفى به خانوادهها» که از سوى من ارائه شد، به عنوان مقاله برتر انتخاب شد. ستون متأهلهاى مجرد نیز پس از آن همایش در نشریه ما ماندگار شد؛ ستونى که به طلاقهاى عاطفى و روانى همسران مىپردازد.
وى همچنین در باره دیگر موفقیت نشریهاش در عرصه اجتماع گفت: «در سال 1381 واحد تحقیق و مطالعات فرهنگسراى خانواده از سوى کارشناسان این فرهنگسرا، نشریه ما را به عنوان بهترین نشریه خانوادگى شناختند و با این کار، خستگى از تن ما بیرون رفت. هر چند انتظار داشتیم که وزارت ارشاد، خودش چنین کار کارشناسانهاى را براى نشریات انجام مىداد و از نشریه منتخب حمایت کند. برخى نشریات خانوادگى، وابسته به مراکز دولتى و غیر دولتى خاصى هستند و مىتوانند در تیراژ بالا نشریهاى تمامرنگى چاپ کنند. ما هم اگر پشتوانه مالى داشتیم مىتوانستیم خوراک بهترى روى سفره خانوادهها بگذاریم.»
پس با توجه به اینکه یک سال نشریهتان چاپ نشده، چرا نمىخواهید که از سوى فرد و یا مرکزى حمایت شوید؟
- مجلات خصوصى، خاصیتشان همان استقلال فکرى و فرهنگى آنهاست. چند مؤسسه خصوصى پیشنهاد همکارى مالى به ما دادند ولى در عوض مىخواستند که مسئولیت تحریریه با آنها باشد و حق دخالت در محتواى نشریه را داشته باشند ولى ما که نمىخواستیم استقلال فکرى و اهدافمان را که همان بالا بردن شعور فرهنگى، اجتماعى و آموزش به خانوادهها بود، بدون اینکه رنگ و لعاب سیاسى و جناحى بگیرد، از دست بدهیم؛ این پیشنهادها را رد کردیم.
شنیدهایم نشریه شما علاوه بر چاپ مرتب آن، به کارهاى فرهنگى دیگرى نیز مبادرت مىورزد.
- همسرگزینى به طریق علمى، یکى از کارهایى است که به کمک مرکز روانپویش که زیر نظر وزارت علوم است، در پیش گرفتهایم. هم در نشریه و هم روى سایت نشریه به مسائل خانوادگى و ازدواج مىپردازیم. 400 سؤال تستى در مورد ازدواج هست که خوانندگان از طریق مجله و یا سایت به آنها پاسخ داده و ما جوابهایشان را به مرکز روانپویش مىفرستیم و آنها براى افراد، شناسنامه رفتارى و روانى ایجاد مىکنند و سپس با یک همسانگزینى شناسنامههاى جنس مخالف آنها هم بررسى مىشود و کسانى که از هر نظر با توجه به نمرات خاص هر بخش، مناسب به نظر مىرسند، به هم معرفى مىشوند.
کار دیگرمان هم این بوده که با همکارى سازمان ملى جوانان و مؤسسات خیریه، جهیزیه عروسى و هزینه مراسم ازدواج را فراهم مىکنیم. مثلاً با گرفتن 100 هزار تومان از داماد مراسم عروسى را در هر محلى که وى بخواهد با پذیرایى از صد میهمان، لباس عروسى، چاپ کارت دعوت، هزینه آرایشگاه و فیلمبردارى و تزئین ماشین عروس به عهده مىگیریم. دختران هم با پرداختن حدود 300 هزار تومان وجه، ده قلم از ضرورىترین اجناس زندگى را براى جهیزیه خود تحویل مىگیرند.
دو هفتهنامه وطن
«وطن»، به گفته مسئولین آن نشریهاى متفاوت در عرصه نشریات خانوادگى است. این مجله که سال دوم خود را پشت سر
مىگذارد نشریهاى کاملاً خصوصى است که در زمینههاى طنز، سرگرمى و اجتماعى براى خانوادهها منتشر مىشود.
«مریم سعادتى»، منشى سردبیر این نشریه گفت: «وطن مىخواهد گسترده باشد و به همه هموطنان خود بپردازد. ما مخاطبانمان را تحریک مىکنیم که به جوانهایشان توجه کنند و به خواستههاى منطقى آنان بپردازند. خوانندهها هم خواهان آن هستند که ما به مشکلات اجتماعى و شرعى آنان پاسخ بدهیم.»
عمده مسائل پرداخته شده در «وطن» روى چه مباحثى دور مىزند؟
- مسائل حقوقى چون مهریه، حضانت، تعیین جنسیت فرزند، سن بلوغ، آسیبهاى اجتماعى چون دختران فرارى و ایدز، بیمارىهاى زنان، بهداشت خانواده، مضرات جراحى پلاستیک و ... .
دو هفتهنامه خانواده و جوان خانواده
«محمد بلادىفر»، دبیر بخش گفتگو و مسئول غرفه نشریات «خانواده» و جوان خانواده که هر دو به مدیر مسئولى «حسین فردوس» منتشر مىشود، گفت: «خانواده، اولین نشریه خانوادگى در بخش خصوصى بعد از انقلاب است که به مدت 13 سال مرتب منتشر مىشود.
اما «جوان خانواده»، هفت سال بیشتر از عمرش نمىگذرد. در «خانواده»، سعى مىشود روش زندگى خوب به زوجها آموزش داده شود و به تربیت درست فرزند و ازدواج مناسب پرداخته شود. در «جوان خانواده» نگاه به جوانهایى است که خلاق هستند مثل بچههاى المپیاد و جوانان موفق و یا بازیگران جوان.
تلاش ما این است که جوانها را ترغیب کنیم تا خانوادهاى موفق داشته باشند، خانوادهاى که تنش و رخوت در آن نباشد و سرشار از امید و امیدوارى باشد.»
مسائل خاص زنان در نشریه شما جایگاهى دارد یا نه؟
- بله. صفحه مقدسى داریم که مخصوص مادران نمونه است. در این بخش به زنان نمونه سرپرست خانوار مىپردازیم. زنانى که با وجود نداشتن و یا داشتن همسر بیکار و یا بیمار، خرج خانواده را در مىآورند و فرزندانشان را به دانشگاه مىفرستند.
بررسى حقوق زوجین و رفع مشکلات تربیتى فرزندان نیز از جمله مباحثى است که ویژه زنان مىباشد.
ماهنامه آشنا خانواده
این نشریه که صاحب امتیاز آن حوزه نمایندگى ولى فقیه در سپاه است در سیزدهمین سال انتشار خود قرار دارد.
«فرشید احمدپور»، متصدى غرفه «آشنا خانواده» این نشریه را مجلهاى مىداند که مثل برخى نشریات خانوادگى عوامپسند نیست و با مشکلات اجتماعى و واقعیتهاى روز درگیر است. ماهنامهاى که خانوادهها بدون ترس از هیچ انحرافى در آن، مىتوانند آن را به خانهشان ببرند.
«سیدمسعود جزایرى»، مدیر مسئول این نشریه در باره اینکه «آشنا خانواده» چقدر به زنان مىپردازد، گفت:
«حضور فعال انسان در عرصههاى اجتماعى تقسیمبندى جنسیتى نمىخواهد. فارغ از جنسیت باید به توانمندىها و نیازها و فرصتهاى موجود توجه کنیم. بر این اساس تفاوتى بین زن و مرد نیست و مهم، حضور یک فرد به عنوان شهروند و یک انسان است. این نشریه به دنبال آن است که حتىالامکان یک محیط امن فرهنگى هنرى براى خانوادهها ایجاد کند. لذا تلاش ما در عین دستیابى به نیازهاى مخاطبان، اصالت بخشیدن به کیفیت، مطالب است. در کنار یک کار حرفهاى مطبوعاتى سعى مىکنیم تا کیفیت فداى کمیت و تبلیغات نشود.
به مسائل فرهنگى خانواده در قالبهاى مختلفى چون مقاله، داستان و گزارش مىپردازیم و بخشهایى همچون آشپزى، خیاطى، همسردارى و کودکارى داریم. بخش «جوانه» هم مخصوص نوجوانان است که به صورت صفحات مجزایى در دل این نشریه چاپ مىشود. در عین حال به خواست خوانندگان، نیمنگاهى هم به اطلاعات عمومى و سیاسى خارج از مسائل جناحى داریم.
«حسن علایى»، سردبیر این نشریه هم در باره یک خانواده موفق گفت: «خانوادهها باید با اطلاعات روز خانواده آشنا باشند و فاصله خودشان را با بچهها زیاد نکنند. هدف ما حفظ ارزشهاى انقلاب و دفاع مقدس و انتقال آنها به خانواده است. والدین باید بتوانند خانوادهشان را بهروز تربیت کنند و از موفقیتهاى فعلى غافل نباشند. خانواده سالم باید ارتباط سالم داشته و افرادش با هم تعامل داشته باشند.
دوهفتهنامه خانواده سبز
این نشریه خانوادگى دوهفتهنامه است که به قول مسئول غرفه آن، عامهپسند است و به خانواده و مسائل فرهنگى و هنرى مىپردازد و به دور از مسائل سیاسى مىباشد.
«مهشید صادقىشاد» مترجم این نشریه، گفت: «ما در مورد ظلمهایى که به زنان ایران و جهان مىشود، مىنویسیم تا زنان ایران فکر نکنند فقط آنها مورد ظلم واقع مىشوند و در خارج از کشور، همه زنان در رفاه و آزادى کامل حقوقى هستند. ما سعى داریم که از زنان حمایت کنیم و خشونت علیه آنان را رد کنیم. به دختران موجود در بازپرورى اشاره داریم و به قاچاق زنان به خارج از کشور.»
با توجه به شعار نمایشگاه مطبوعات، تا چه حدى سعى مىکنید پاسخگوى نیازهاى مردم باشید؟
- سعى داریم به سؤالات مردم جواب دهیم و بگوییم شما از ما چه مىخواهید و جواب ما چیست. مطالب ما بهروز است و به مخاطبان شهرستانى و روستایى بسیار توجه مىکند لذا زبان نشریهمان ساده و قابل فهم براى همه زنان است. حتى مطالب علمى نشریه هم با زبان ساده چاپ مىشود طورى که یک زن کمسواد روستایى بتواند آن را به راحتى بخواند و بفهمد. یک زن شهرستانى مثل ما در تهران به اینترنت متصل نیست تا بواند هر وقت که دلش خواست از مطالب آن استفاده کند لذا باید سعى کنیم سطح علمى آنها را ارتقا بدهیم.
دوهفتهنامه کانون خانواده
«کانون خانواده» در هفتمین سال انتشار خود به صورت تمامرنگى به مباحث اجتماعى، فرهنگى، دانش عمومى و ادبیات داستانى مىپردازد.
«مژگان ترکمانى» خبرنگار و مسئول غرفه این مجله گفت: «مخاطبان ما جوانان خانواده هستند لذا نثر ما روان و جوانپسند است. واقعیتهاى اجتماعى را هم به صورت داستان مىنویسم البته داستان گزارشگونه و نه داستان ادبى. چند ویژهنامه هم در مورد آشپزى، خودآرایى و داستان داشتیم.»
عمده فعالیت شما در عرصه زنان و خانواده چیست؟
- به مسائل اجتماعى خاص زنان کمتر مىپردازیم و در عوض بیشتر به خانواده اشاره داریم. به نقش والدین در تربیت فرزند، هزار و یک راه براى آنکه بگویى دوستت دارم، همسر به همسر چه مىگوید، گذشت و ارزش آن در خانواده، نکات خانهدارى، امور زندگى، داستان دختران فرارى، نکات تندرستى، مشکلات عاطفى جوانان، مبارزه با مشکلات دانشجویى، آشنایى با عرفا و حکما و ... از جمله مواردى است که ما در نشریه خودمان به آنها مىپردازیم.
* *
با نگاهى گذرا به نشریات خاص زنان و خانواده در نمایشگاه مطبوعات فقط مىتوانیم آرزو کنیم که در سالهاى دیگر علاوه بر حضور نشریات قدیمى، شاهد نشریات تازهتأسیسى در این حوزه شویم؛ نشریاتى که هدفشان به دور از جنجال و تبلیغ و شعار، نشان دادن رسالت واقعى زن ایران، در ایران امروز باشد.
