نوجوانان چگونه با سرطان کنار بیایند؟
مترجم: شهرام آبابایى
منبع: Kidhealth.org
احتمالاً تا به حال چیزهایى در مورد سرطان شنیدهاید و مىدانید که از بیمارىهاى جدى است و به احتمال زیاد، کسانى را در بین دوستان و فامیل خود که به سرطان مبتلا هستند، مىشناسید. البته سرطان در نوجوانان نیز بروز مىکند. اگر تشخیص پزشک، ابتلاى یک نوجوان به سرطان است، باید بداند که اگر چه سرطان در نوجوانان غیر معمول است، اما او تنها نیست.
نوجوانان بسیارى در جهان با سرطان زندگى مىکنند! آنان همراه با خانواده، دوستان و گروه پزشکى معالج خود، مىتوانند راهنماى مناسبى براى درمان و بهبودى باشند.
سرطان چیست؟
سرطان به بیش از یک بیمارى اطلاق مىشود. در حقیقت بیش از صد نوع بیمارى به عنوان سرطان شناخته شدهاند که تمامى آنها در سلولهاى بدن به وجود مىآیند. سرطان (که غده بدخیم نیز نامیده مىشود) زمانى بروز مىکند که سلولهاى بدن به طور غیر عادى رشد کرده و تکثیر شوند. سلولهاى بدن سالم، در بخشى از زمان رشد کرده و تقسیم مىشوند و بالاخره مىمیرند. ولى سلولهاى سرطانى، به رشد و تقسیم خود ادامه مىدهند و سرانجام به شکل یک تومور (Tumors) در مىآیند. تومور، تودهاى است که به بافتهاى سالم حمله کرده و آنها را از بین مىبرد. برخى مواقع نیز تومور جدا شده و به دیگر بافتها و اعضاى بدن حمله مىکند. این اتفاق، گسترش (Metastasis) نامیده مىشود. با تمام اوصاف ترسناکى که بیان شد، بیشتر انواع سرطان قابل کنترل و درمانند و بسیارى از افراد مبتلا به آن، بهبود یافته و به زندگى بازگشتهاند.
چگونه یک نوجوان به سرطان مبتلا مىشود؟
هنوز مشخص نشده است که چگونه سرطان رشد مىکند. دانشمندان و محققان در حال فعالیت جهت کشف این موضوع هستند که چرا برخى به سرطان مبتلا مىشوند. نتایج این تحقیقات به روشهاى جلوگیرى از سرطان ختم خواهد شد.
محققان دو علت پیشرفت سرطان را شناختهاند. ژنهاى نهفته و یا استعدادهاى وراثتى که باعث بدخیم شدن سلولها مىشوند و عوامل تغییردهنده در سلولها و تبدیل آنها به سلولهاى بدخیم. وجود استعداد ابتلا به انواع سرطان، ناشى از وراثت است. تعدادى ژن در هنگام تولد، مبدل به ژنهاى مستعد براى سرطان مىشوند. به عنوان مثال، اگر یکى از نزدیکان مبتلا به سرطان سینه یا روده است، احتمال بروز آن در دیگر افراد خانواده وجود دارد، اگر چه شاید هیچ یک از اعضاى خانواده، هیچ وقت به آن مبتلا نشوند.
عوامل دیگرى نیز وجود دارند که سلولها را به سمت سرطانى شدن سوق مىدهند. به عنوان مثال، سیگار به عنوان
عامل افزایشدهنده احتمال ابتلا به سرطان ریه شناخته مىشود. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید نیز باعث ابتلا به سرطان پوست مىشود.
اما با وجود اینکه اطلاعاتى در خصوص نقش عوامل ایجاد سرطان همچون سیگار و نور خورشید به دست آمده است ولى هنوز عامل واقعى آن شناخته نشده است. نکتهاى که مشخص شده این است که سرطان، بیمارى واگیردار و مسرى نیست. بنابراین نگرانى از ابتلا به آن از طریق شخص دیگر و یا پخش شدن آن توسط افراد مبتلا وجود ندارد. (هر چند ابتلا به ایدز و هپاتیت مىتواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد). همچنین این نکته قابل توجه است که اغلب انواع سرطان قابل درمانند.
علایم ابتلا به سرطان
اولین نشانه و علامت بیمارى این است که یک نوجوان احساس کند چیزى در بدن او درست عمل نمىکند! علایمى همچون:
- افزایش خستگى؛
- تورم و یا ایجاد توده در نقاطى از بدن مثل ناحیه شکم؛
- سردرد؛
- تار شدن دید؛
- حالت تهوع؛
- مشکل در راه رفتن و یا حفظ تعادل؛
تنها، خود فرد مىتواند از چگونگى عملکرد اعضاى بدن خویش و همچنین
احساس خویش در هنگام سلامتى مطلع باشد. لذا اگر نوجوانى احساس ناخوشایندى دارد و یا از علایم یاد شده موردى را در خویش احساس مىکند، باید با یکى از والدین و یا هر فرد بالغ دیگرى که مىتواند او را به یک پزشک معرفى کند، مشورت نماید تا علایم و نشانهها توسط پزشک بررسى شوند.
سرطان نیز همچون دیگر بیمارىها، اگر در اوایل بروز شناسایى شود، به سادگى قابل درمان است. پس هر گاه در خصوص سلامتى خود دچار شک و دودلى هستید، حتماً در مورد آن وسواس به خرج داده و آن را بررسى کنید. اگر پزشک معالج، مشکوک به ابتلاى شخصى به سرطان است، دستور انجام آزمایشات مختلفى مثل آزمایش خون را مىدهد. با این کار، پزشک، سلولهاى خونى را جهت یافتن مشکلات احتمالى بررسى مىکند. البته در روشهاى عکسبردارى همچون MRI و عکسبردارى با اشعه ایکس نیز جهت یافتن تومور انجام مىگیرند. کشت بافت نیز روشى دیگر است که توسط پزشک انجام مىگیرد. وى بخش کوچکى از بافت مورد نظر را به عنوان نمونه جدا کرده و جهت یافتن سلولهاى سرطانى، آنها را تحت آزمایش قرار مىدهد.
روشهاى درمان سرطان
سه روش رایج در درمان سرطان وجود دارد: عمل جراحى، شیمىدرمانى و پرتودرمانى. با توجه به اینکه مشخصههاى سرطان در هر بیمار متفاوت است، لذا روش معالجه نیز براى هر بیمار به صورت خاص تعریف مىشود. بنابراین ممکن است براى هر بیمار یک روش و در برخى موارد ترکیبى از روشها در نظر گرفته شود.
عمل جراحى براى خارج کردن بخش سرطانى بافت استفاده مىشود. با توجه به محل قرار گرفتن سلولهاى سرطانى، جراحى، پیچیده یا ساده خواهد بود. بنابراین با توجه به نوع عمل جراحى، بیمار به صورت سرپایى درمان خواهد شد و یا اینکه باید در بیمارستان بسترى شود.
معمولاً جراحان، سلولهاى سرطانى را به همراه بخشى از سلولهاى سالم اطراف محل سرطان جدا مىکنند تا از خارج شدن تمامى بخش سرطانى و عدم انتشار آن اطمینان حاصل نمایند. درمان سرطان به وسیله داروهاى وریدى (IV) را شیمىدرمانى مىگویند. سرطانهاى خاصى در برابر این نوع روش عکسالعملهاى خوبى نشان مىدهند و بیمارانى که در مراحل اولیه بیمارى قرار دارند به صورت سرپایى به وسیله این روش مورد معالجه قرار مىگیرند.
بیمارانى که با این روش درمان مىشوند، حالاتى مثل تهوع، خستگى، ریزش مو و دیگر تأثیرات جانبى را تجربه خواهند کرد. این تأثیرات به دلیل وجود مواد استفاده شده در شیمىدرمانى و در جریان فرآیند نابودى سلولهاى بدخیم به وجود مىآیند. دیر یا زود سلولهاى سالم مجدداً رشد کرده و تأثیرات منفى از بین خواهند رفت.
پرتودرمانى روش دیگر درمان سرطان است. بیمار مبتلا به سرطان به وسیله یک تومورشناس که تخصص او در به کارگیرى پرتودرمانى است جهت نابودى سلولهاى سرطانى، تحت معالجه قرار مىگیرد. دستگاههاى پرتودرمانى، اشعه ایکس قوى و یا الکترونهاى پر انرژى را به محل سرطان مىتاباند. پس از چند مرحله پرتوافکنى پر انرژى، سلولهاى سرطانى کاهش مىیابند و یا به طور کامل از بین مىروند.
پرتودرمانى معمولاً روشى بدون درد است. اما به همراه آن برخى تأثیرات جانبى نیز به وجود مىآیند که شامل کوفتگى، اسهال، استفراغ و تهوع مىباشد.
برخى بیماران نیز از این موضوع گلهمندند که محل پرتودرمانى شده دچار حالت آفتابسوختگى شده است. اما تمامى این تأثیرات، موقت هستند.
پزشک معالج، روند بیمارى را پیشبینى نموده و برآورد مدت معالجه و همچنین زمان بازگشت احتمالى سرطان را تخمین مىزند.
با جمعآورى اطلاعات، انجام پرسشهاى مختلف و شرکت جستن در جلسات تصمیمگیرى مربوط به درمان، بیمار مىتواند به صورت فعال در روند درمان خویش مشارکت فعال داشته باشد.
