سوزنىبرگها
مهندس مجتبى شریعتپناهى
سوزنىبرگها درختانى بسیار مقاوم و همیشه سبزند و با توجه به تنوعى که دارند مىتوانند موارد استفاده زیادى داشته باشند.
به اعتقاد گیاهشناسان، درختان سوزنىبرگ قدمتى دیرینه داشته و در چند میلیون سال پیش قسمتهاى وسیعى از پوشش گیاهى کره زمین را به خود اختصاص داده بودند.
در آثار به جا مانده از هنرمندان ایرانى طرحهاى زیبایى از شاخ و برگهاى سوزنىبرگها مشاهده مىشود. در سنگها و کتیبهها و آثار عتیقه ایرانیان نیز طرحهایى از میوههاى مخروطىشکل کاج وجود دارد که نشاندهنده علاقه ایرانیان قدیم به سوزنىبرگهاست.
سرو، نوعى سوزنىبرگ است که از دیرباز مورد احترام ایرانیان قرار داشته و آن را در اماکن متبرکه و مساجد مىکاشتند. در کشور ما بعضى از سروها شهرت خاصى به دست آورده و اسمگذارى شدهاند. چنین درختانى معمولاً عمرى متجاوز از هزار سال دارند. درختان سرو در ادبیات فارسى سمبل عزت و آزادگى هستند.
مسیحیان در اعیاد و مراسم مذهبى سوزنىبرگهایى چون نوئل، نراد و کاج را تزئین نموده و به عنوان یک درخت مقدس به آن نگاه مىکنند.
موارد استفاده
از باغچه تا پاسیو، به هر صورتى که بخواهیم مىتوانیم سوزنىبرگها را مورد استفاده قرار دهیم. باید دانست بعضى از آنها بسیار درشت و غولپیکرند. انواعى که سرخدار نامیده مىشوند با رشد بیش از حدِ خود مانع ورود نور به خانه گشته و اتاقها را تاریک مىکنند اما همه آنها این طور نیستند.
سروِ رونده یا سروِ کوهى درختچه بسیار کوتاهى است که حالت رونده داشته و براى قسمتهاى میانى یا فقط در کنجى از باغچه مناسب است. اگر این درختچه را داخل باکسها و سکوها بکاریم شاخههایش را به پایین مىآویزد که در این حالت بسیار تماشایى خواهد بود.
سروِ رونده بدون اینکه به مراقبت خاصى نیاز داشته باشد به صورت دایمى در تمام طول سال، باغچه شما را زیبا و سرسبز نگه مىدارد. حتى بعضى از سوزنىبرگها را مىتوانیم در گلدانهاى بزرگ و عمیق بکاریم و در پاسیو یا روى پلههاى ورودى ساختمان قرار دهیم.
روش تهیه
مراکز فروش گل و گیاه، انواعى از سوزنىبرگها را در پلاستیک یا پیتهاى حلبى عرضه مىکنند. در هنگام تهیه سوزنىبرگهاى جوان بهتر است از فروشنده بخواهیم تا در مورد ارتفاع و شکلى که گیاه در زمان پیرى پیدا مىکند توضیح بدهد.
بعضى از سوزنىبرگها وقتى پیر مىشوند شکل تازهاى پیدا مىکنند که با زمان جوانىشان کاملاً متفاوت است. به طور مثال یک سروِ خمرهاى در وقت پیرى حالت خمرهاى خود را از دست مىدهد. و یا کاجِ چترى که در زمان جوانى شاخ و برگهاى یکدست و خوشترکیب دارد وقتى پا به سن مىگذارد برگهاى شاخههاى پایینىاش زرد مىشوند.
کاشت سوزنىبرگها
در دو فصل پاییز و اواخر زمستان مىتوانیم درختان سوزنىبرگ را به باغچه یا گلدان منتقل کنیم. براى این منظور باید قبل از کاشت به آنها آب بدهیم و بستر کاشت را به عمق 30 سانتىمتر خالى کنیم. سپس ریشههاى نهال را در داخل زمین قرار داده و اطرافش را به وسیله مخلوطى از خاک باغچه، ماسه و خاکبرگ مىپوشانیم. در مورد انتقال و کاشت نهال به این نکات توجه نمایید:
1- از نهالهاى جوان استفاده کنید.
2- نهال نباید خیلى عمیق کاشته شود (ساقه در خاک قرار نگیرد).
3- ریشهها در معرض هوا نباشند.
ازدیاد
اغلب سوزنىبرگها را به وسیله کاشت بذر مىتوانیم تکثیر کنیم. خوشبختانه میوههاى مخروطىشکل که بذر زیادى دارند همه جا پیدا مىشوند. این بذرها را جمعآورى کنید و در داخل ظرفى از ماسه شسته بکارید.
این ظرف باید در محل مرطوب قرار داشته و تا زمان سبز شدنِ بذرها از رطوبت مناسب برخوردار باشد. قلمهزدن، روش دیگرى است که فقط مىتواند در مورد بعضى از سوزنىبرگها مورد استفاده قرار بگیرد. براى این منظور یک گلدان عمیق تهیه نموده و آن را با ماسه شسته پر کنید سپس قلمهاى به طول 20 سانتىمتر از ساقه سوزنىبرگِ مورد نظر خود تهیه کنید و 10 سانتىمتر از آن را در ماسه بکارید. به گلدان آب بدهید و روى گلدان را با یک پلاستیک نازک بپوشانید و در محل گرم قرار دهید. سوزنىبرگهایى که به روش قلمه تکثیر مىشوند عبارتند از درخت نوئل، سرخدار، سروِ رونده و کاجِ مطبق.
مراقبتهاى لازم
سوزنىبرگها درختانى بسیار مقاومند، بنابراین به مراقبت خاصى نیاز ندارند فقط نهالهاى جوان ممکن است در مقابل تابش شدید آفتاب آسیب ببینند. چنین نهالهایى را در روزهاى گرم تابستان با استفاده از سایهبان از آفتاب تند محفوظ بدارید. تا جایى که مىتوانید سوزنىبرگهاى باغچه را جابهجا نکنید. آنها دوست دارند که سالهاى سال در جاى خود بمانند. علفهاى هرز اطراف ریشه را در آورده و آبیارى را به طور منظم انجام دهید.
