دختران دنیا
دختران پاکستان،محکم و استوار با آرزوهایى بزرگ فاطمه فیاضى - پاکستان
نفیسه محمدى
کشور پاکستان، قدمتى چند هزار ساله داشته و تاریخ آن عمدتاً به تاریخ هند و ایران وابسته است. در دوران پیش از ظهور اسلام، این سرزمین اکثراً در دست ایران و تا حدودى هم هندیان بود. در قرن هشتم میلادى دین اسلام به این کشور وارد شده و در قرن دهم هجرى سربازان دولت اسلامى، نواحى شمالى آن را تصرف و پاکستان را به حکومت اسلامى ضمیمه کردند و تا زمان تسلط انگلیسىها بر این سرزمین، پاکستان در دست مسلمانان باقى ماند.
پایتخت «پاکستان»، «اسلامآباد» است و از شهرها و ایالتهاى مهم آن مىتوان به «پنجاب»، «سند»، «پیشاور» و «کراچى» اشاره کرد. این کشور به علت یکى بودن با کشور «هندوستان» در حدود پنجاه سال پیش، از لحاظ فرهنگى، اعتقادى و آداب و رسوم بسیار شبیه «هندوستان» است. ما براى آشنایى بیشتر با این کشور با خانم «فاطمه فیاضى» به صحبت نشستیم تا از زبان ایشان با پاکستان و دختران آن آشنا شویم.
خانم «فیاضى» متولد سال 1982 میلادى (1361ه.ش)، اهل شهر کراچى پاکستان است. وى ضمن استقبال گرم از ما، صحبت خودش را این گونه آغاز مىکند:
سالها پیش به همراه خانوادهام به خاطر تحصیل پدرم به ایران آمدیم و تا چهار پنج سال پیش هم با خانوادهام در ایران زندگى مىکردیم. تا اینکه درس پدرم تمام شد و تصمیم گرفتیم که به پاکستان برگردیم اما من چون به حوزه و ادامه تحصیل در مدرسه علمیه علاقه زیادى داشتم، در ایران ماندم.
خانم فیاضى، با توجه به اینکه شما در ایران تحصیل کردهاید، آیا تفاوتى بین تحصیل در ایران و پاکستان هست؟
سیستم آموزشى ایران با پاکستان تفاوت زیادى دارد. سیستم آموزشى ایران تقریباً مطابق با فرانسه است؛ اما چون پاکستان چند سال مستعمره انگلستان بوده، تحت تأثیر سیستم آموزشى انگلستان است. به این ترتیب که ده سال در آموزشگاههاى آنجا دوره مشترکى از هفت سالگى شروع مىشود و همه دانشآموزان این دوره را مىگذرانند. بعد از این ده سال مدرک «مِتْریک» را مىگیرند. سپس دو سال یا چهار سال در کالج ادامه تحصیل مىدهند و به طور اجمالى با دانشگاه آشنا مىشوند. مدرک کالج تقریباً برابر با مدرک کاردانى در ایران است. بعد از اینکه دوره کالج تمام شد بر طبق نمره کالج به دانشگاه وارد مىشوند البته بدون کنکور ورودى.
دانشگاههاى مهم پاکستان چه نام دارند و آنها را از لحاظ علمى با ایران چگونه مقایسه مىکنید؟
دانشگاه «مهران یونیورسیتى»، «کراچى یونیورسیتى»، «داوود یونیورسیتى» و یک دانشگاه مختص خانمها است که حتى کادر آموزشى، کارکنان و خدمه آن همه زن هستند، به نام «فاطمه جناح یونیورسیتى». دانشگاههاى پاکستان با ایران تفاوت چندانى ندارند و از لحاظ علمى تقریباً برابر هستند، فقط تفاوتى که با دانشگاههاى ایران دارند این است که دختران در انتخاب حجاب مختارند و هیچ سختگیرى وجود ندارد.
به نظر شما حدود چند درصد از مردم پاکستان با ورود فرزندانشان به دانشگاه موافقند؟
عموم مردم این تفکر را دارند که براى پیشرفت باید تحصیلات داشت و در تحصیل فرزندشان نهایت تلاش و تشویق را به کار مىگیرند ولى گروهى از مردم پاکستان که فرقه «طالبان» و «وهابیان» هستند در این امر بسیار سختگیرى مىکنند و با حضور زن در اجتماع به هر گونه مخالفند. گرچه نمىتوانند به صورت مستقیم در این امر دخالت کنند اما به صورت نهادهاى خصوصى و کوچک و با نفوذ در نهادهاى دولتى تأثیرگذار هستند.
خانم فیاضى، چند درصد از مردم پاکستان مسلمان و شیعهاند و آیا مشکلى با وجود وهابیان و طالبان براى شیعیان آنجا پیش مىآید؟
حدود 97% از مردم پاکستان مسلمان هستند که 37% آنها شیعه و بقیه از سایر مذاهب هستند. در چند سال گذشته، شیعیان از لحاظ امنیت مشکل داشتند چون اکثر دانشجویان شیعه یا افراد مهمى را که شیعه بودند مثل پزشکان یا معلمان شیعه را ترور مىکردند. کم کم با ورود به عرصه جدید علمى این طرز تفکر کم شد، اما از بین نرفت. البته اکنون قانونى در پاکستان در حال تصویب است که در آن شیعه و سنى از هم جدا مىشوند و هر کس درسهاى تخصصى خودش را مىخواند. در نظر اول این تفکیک خوب به نظر مىرسد اما این قانون از نفوذ وهابىها سرچشمه گرفته تا بدین وسیله بتوانند شیعیان را شناسایى کنند که ما امیدواریم این قانون به تصویب نرسد.
وضعیت عمومى حجاب در شهرهاى پاکستان چگونه است؟
حجاب در پاکستان اجبارى نیست چون دولت نمىتواند به خاطر وجود فرقههاى متفاوت دینى به اعتقادات وهابیان و طالبان اهمیت بدهد اما اکثریت مردم در پاکستان حجاب را دوست دارند. مخصوصاً دانشجویانى که فهمیدهاند به واسطه حجاب از احترام بهترى برخوردارند و امنیت بیشترى براى زنان باحجاب وجود دارد.
لباس و نوع پوشش زنان در پاکستان چیست؟ آیا در این نوع پوشش اعتقادات و عقاید مردم پاکستان هم نقش دارد؟
دیدگاه حجاب در پاکستان متفاوت است. مثلاً همه نمىدانند که نوع صحیح حجاب چیست اما سعى مىکنند که آن را رعایت کنند. نوع حجاب در پاکستان بیشتر لباسى است که به آن قمیس و شلوار مىگویند و شامل یک بلوز بلند و شلوار و یک شال است که با آن سر را مىپوشانند. لباس محلى دیگرى هم هست به نام «دُوپَتّه» که بعضى از مناطق پاکستان آن را استفاده مىکنند. در اعیاد یا مراسمهاى مخصوص هم مثل حنابندان یا عروسى، لباسهایى داریم که مخصوص است به نامهاى «قراره»، «شراره» و یا لباس سارى که شامل یک بلوز نیمتنه و دامن و شال بزرگ است.
مراسمهاى مخصوص و تعطیلات رسمى در پاکستان چه روزهایى است؟
اکثر تعطیلات برمىگردد به مراسمهاى مذهبى و ملى. در گذشته تعطیل رسمى و فرهنگى در روز پنجشنبه و جمعه بود، که بعد از مدتى این تعطیلات جاى خود را به شنبه و یکشنبه داد. دلیل آن این بود که در این روزها تجارت و انجام معاملات در اروپا و سایر کشورهاى خارجى ادامه داشت و در روز شنبه و یکشنبه تعطیل مىشد. با توجه به تعطیلات آخر هفته در پاکستان و تعطیلات در سایر کشورها، ما چهار روز از انجام معامله و تجارت و گرفتن اطلاعات عقب مىافتادیم براى اینکه هماهنگى بین پاکستان و کشورهاى خارجى وجود داشته باشد تعطیلات به روز شنبه و یکشنبه تغییر یافت. تعطیلات دیگر هم در روز عید فطر است که سه یا چهار روز است. روز عید قربان هم یک روز تعطیل است و روز اول سال میلادى هم به مناسبت آغاز سال جدید تعطیل است. البته روز 14 آگوست که روز استقلال پاکستان است از اهمیت ویژهاى برخوردار است و هنوز بعد از گذشت پنجاه سال کمرنگ نشده و مردم در این روز به جشن و خواندن سرودهاى ملى مىپردازند و تقریباً مثل مراسم «دهه فجر» در ایران است.
با توجه به تعطیلاتى که گفته شد مراسم خاص مربوط به این تعطیلات چیست؟
در دو روز تعطیلى آخر هفته مردم به دید و بازدید بزرگترها مخصوصاً پدر و مادر مىپردازند، چون در پاکستان خانواده داراى اهمیت زیادى است. در اعیادى مثل عید فطر که خیلى هم مهم است، برنامههاى مخصوصى انجام مىشود. شبى که ماه دیده مىشود معروف به «چانْدراتْ» است که آن شب مردم تا صبح بیدارند، همه به بازار مىروند و خانمها طبق رسم قدیمى النگو مىخرند و لباس نو تهیه مىکنند. در خیابانها هم آتشبازى و جشن و پایکوبى برپا است. در آن شب زنان حنا مىگذارند، شیرینى مىپزند و تا صبح به کارهاى روز عید مشغولند. شیرینى مخصوص به نام «لدُّو» که با آرد و شیره درست مىشود. «تیگه»، «کاستر» و غذاهاى مخصوص مثل «بریانى» برنج و گوشت و «نَهارى» که همراه با ادویه مخصوص و زیاد است، درست مىکنند. صبح روز عید سفرهاى پهن مىشود و همه اینها را داخل آن مىگذارند مردم براى نماز خواندن آماده مىشوند البته خانمها در خانه مىمانند، چون متأسفانه نماز فقط براى آقایان برگزار مىشود. بعد از انجام فریضه نماز، دید و بازدیدها شروع مىشود و همه به دیدن همدیگر مىروند. بزرگترها عیدى مىدهند و طبق رسمى که از سالیان قبل وجود داشته پدرها براى دخترانشان حتى اگر مدتها قبل ازدواج کرده باشند، عیدى تهیه مىکنند. بعد از مراسم عید فطر در پاکستان، مهمترین مراسمى که وجود دارد روز استقلال پاکستان است که قبلاً گفته شد. در این روز مردم مسابقههایى ترتیب مىدهند و سمینار و کنفرانس برگزار مىشود و مردم احساسشان را راجع به مادر ملت یعنى فاطمه جناح و کسانى که براى استقلال کشور تلاش کردهاند به تصویر مىکشند.
فاطمه جناح چه کسى بود و استقلال پاکستان چگونه شکل گرفت؟
در سالهاى قبل از استقلال، پاکستان و هند یک کشور بودند، تحت استعمار انگلستان. بعد از مدتى هند و پاکستان با اتحاد از زیر استعمار انگلستان در آمدند. ولى سرِ حکومت اختلاف پیدا شد. مسلمانان دوست داشتند خودشان حکومت را به دست بگیرند و سایر فرقهها هم همین طور. «فاطمه جناح» به همراه برادرش «محمدعلى جناح» در شبهقاره هند و پاکستان به تبلیغ دین اسلام مىپرداختند و مسلمانان را به اتحاد دعوت مىکردند تا اینکه موفق شدند مردم مسلمان را متحد کنند و حکومت مستقل پاکستان را تشکیل بدهند. به همین علت فاطمه جناح یک شخصیت محبوب بود و به عنوان مادر ملت شناخته شده بود و اکثر بیمارستانها، خیابانها، مراکز دولتى و غیره به نام این بانوى بزرگوار نامگذارى شده است. منزل فاطمه جناح هم به صورت یک موزه در آمده تا همه مردم از آن دیدن کنند. فاطمه جناح به علت اشتغال فراوان و تلاش بسیار براى استقلال پاکستان تا آخر عمر مجرد ماند و ازدواج نکرد.
خانم فیاضى، مراسم ازدواج در پاکستان چگونه برگزار مىشود؟
مراسم ازدواج در پاکستان مثل مراسم در ایران است. به این صورت که قبلاً خانواده داماد به خواستگارى مىروند و کارهاى اولیه را انجام مىدهند. از جمله تعیین مهریه، زمان ازدواج و انجام مراسم. در بیشتر اوقات مرسوم است که مبلغ مهریه بر اساس پول رایج باشد و جهیزیه هم توسط عروس و داماد تهیه مىشود. اما تفاوتى که بین این طور مراسم در ایران هست، این است که ما در پاکستان دوره عقد نداریم و فقط نامزدى داریم که به «مَنگى» معروف است. بعد از گذشت دو ماه از نامزدى، مقدمات عروسى فراهم مىشود. شب قبل از عروسى که حنابندان است خیلى خوب است و فقط متعلق به پسرها و دخترهاى مجرد است که در دو ردیف کنار داماد و عروس مىایستند و به شادى و پایکوبى مىپردازند. در این شب، عروس لباس زردى بر تن مىکند ولى سعى مىکند بدون آرایش باشد و فقط حلقهاى از گلهاى یاس خوشبو بر روى موها و دور دست و دور گردن عروس قرار دارد. این مراسم تا نیمههاى شب طول مىکشد و در آن صحبت ازدواجهاى دیگرى هم پایهریزى مىشود. بعد از اتمام مراسم حنابندان در روز بعد که روز عروسى است، از طرف خانواده داماد براى عروس طلا و لباس و هدیه فرستاده مىشود. لباس عروس در این روز قرمز یا زرشکى است. این مراسم در اواسط شب پایان مىیابد و روز بعد که به نام «روز ولیمه» شناخته مىشود، روزى است که اقوام هدیههاى خودشان را به عروس و داماد مىدهند و به این ترتیب یک زوج جوان پاکستانى زندگى خود را آغاز مىکنند.
زنان در پاکستان از لحاظ اجتماعى چه جایگاهى دارند و آیا توانستهاند بعد از گذشت چند سال از استقلال و الگوپذیرى از فاطمه جناح، جایگاه خود را بیابند؟
گرچه در زمان قدیم و طبق آداب و رسوم گذشته، پسرها و کلاً مردها از اهمیت بیشترى برخوردارند اما زنان توانستهاند جایگاه خود را بیابند و در همه مشاغل و حرفهها خود را به نحو احسن نشان دهند. زنان در پاکستان با هدفهاى والاى انسانى و در جهت پیشبرد اهداف بزرگ کشور پا به عرصه جامعه مىگذارند و در این راه از تمامى توان خود استفاده مىکنند. در پاکستان زنان حق ورود به مجلس به عنوان نماینده و همچنین کارها و مشاغل بزرگ دولتى را دارند و همه آرزو و تلاششان این است که مورد قبول و تأیید مردم جامعه باشند.
زبان و خط رسمى کشور پاکستان چیست؟
زبان و خط در پاکستان، همان اردو است که همه مردم پاکستان با آن آشنا هستند اما زبان انگلیسى هم جزء زبان اصلى کشورم محسوب مىشود.
مسئله طلاق در چه جایگاهى قرار دارد و دید مردم پاکستان نسبت به آن چگونه است؟
طلاق، همان طور که از قبل در ذهن مردم صورت خوشى را نداشته الان هم همین طور است. گرچه متأسفانه این مسئله زیاد شده است و زنان و مردان زیادى به علت عدم تفاهم از هم جدا مىشوند و بیشتر دلیل آن هم این است که زوجها بدون اینکه دید وسیعى از ازدواج و زندگى مشترک داشته باشند و فقط با توجه به احساسات زودگذر اقدام به تشکیل زندگى مىکنند و متأسفانه چون نسبت به حق و حقوق خود آشنایى ندارند، متضرر هم مىشوند.
خانم فیاضى، علاقهمندیم اگر سخن دیگرى براى خوانندگان ما دارید بشنویم.
من به عنوان یک دوست براى تمام دختران و زنان ایرانى آرزوى موفقیت مىکنم و به همه آنها توصیه دارم که قدر نعمت را بدانند و فکر نکنند اگر یک کشور غربى دم از حقوق بشر و آزادى برابر با مردان را مىزند، دلسوز آنهاست؛ کشورهاى غربى با برچسب حقوق بشر قصد استعمار و استثمار را دارند. در هیچ کجاى دنیا مثل ایران زنان آزادى ندارند. آزادى با بىحجابى برابر نیست. با حجاب و اتکا به احکام الهى است که دختران مىتوانند موفق و پیروز باشند. همچنین امیدوارم که بتوانید روزى به پاکستان سفر کنید و از کشورم دیدن کنید. پاکستان از لحاظ گویش، فرهنگ و حتى پوششهاى گیاهى بسیار متنوع و زیباست.
از خانم فیاضى به خاطر وقتى که در اختیار ما گذاشتند تشکر مىکنیم و به این دختر جوان پاکستانى که در جهت اهداف والاى انسانى تلاش مىکند، آفرین مىگوییم. به آن امید که در رسیدن به آرزوهایش پر تلاش و کوشا باشند.
