زنان و خشم
میشل فراسیس
ترجمه: زهرا موسوى
چگونه عصبانیت خود را به دور از استرس و به نحو مثبتى اداره کنیم؟
درست یا غلط، معمولاً زنان را حساستر، عاطفىتر و پر حرفتر از مردان توصیف مىکنند، ولى بر خلاف بسیارى از تصورات کلیشهاى و قالبى در مورد زنان، ما معمولاً به سادگى خشم شدیدى را ابراز نمىکنیم. بعضى از ما احتمالاً آن را فرو مىبریم و بعضى هم با آن منفعلانه برخورد مىکنیم؛ یا حتى با آماج قرار دادن افراد بىگناه یا آسیبپذیر (مانند کودکان، افراد مسن، راننده ناشناسى که در خیابان مشغول رانندگى است) آن را تخلیه مىکنیم. از آنجا که احساسات، افکار و هیجانات ما طى قرنها سرکوب شده، اگر حالا که آزادى پیدا کردهایم طور دیگرى واکنش نشان دهیم، قابل درک خواهد بود. اما با این حال بر عکس بسیارى از مردان، زنان دوست ندارند خشم خود را به طور فیزیکى مثلاً از طریق ورزشهاى خشن (چه تماشا و یا شرکت در آن) یا با برخوردهاى تهاجمى، ابراز کنند، ولى نتیجه خفه کردن احساسات در زنان، افسرده شدن آنان است. شاید هم اضطراب و عزت نفس پایین به آن اضافه شود. از اینرو، آموختن روشهاى موفقیتآمیز اداره کردن و کنترل احساسات خشمگینانه، اهمیت زیادى دارد. این کار به شما کمک مىکند علل ظاهرى و عمیق خشم خود را بدانید و به خوبى از پس آن برآیید. ممکن است این کار به نظر شما ساده و خودانگیخته باشد، اما اوّل این مطلب را تا آخر بخوانید.
1- مواردى که شما را عصبانى مىکنند بشناسید
بسیارى از زنان با عصبانیت در خانه مىچرخند. شاید همسر خود را ملامت کنند که به آنها در تمیز کردن خانه کمک نکرده یا از کار خود ناراضى باشند که چرا حقوق کافى به دست نمىآورند، یا حتى از فرزندان خشمگین باشند که به حرف آنها گوش نمىکنند. شکایتها ممکن است اندک یا بىپایان باشند و در انتهاى روز ممکن است این افکار منفى منجر به ایجاد احساسات شدید و خشنى شوند، در نتیجه، احساس مختلطى از خشم و ناراحتى را تجربه کنند که واقعاً بىمعنى باشد یا نتوانند دلیلى براى آن پیدا نمایند. از اینرو بهتر است یاد بگیریم چگونه با احساسات خود در تماس باشیم، نیز منشأ صحیح احساسات را شناسایى کنیم. بانویى ممکن است از اینکه همسرش به او در کارهاى خانه کمک نکرده، ناراحت باشد. این یک نکته قابل قبول است. آن را یادداشت کنید و در جلسه خانوادگى در مورد آن صحبت کنید، ولى اوّل مشکل را بشناسید و پس از نوشتن آن روى کاغذ آن را ارزشگذارى کنید. این کار را هر بار که اتفاق ناراحتکننده یا خشمبرانگیز براى شما مىافتد (پیش از اینکه سعى کنید آن را حل نمایید) انجام دهید.
2- خشم خود را بپذیرید [و آن را تخلیه کنید!]
شاید یکى از موانع داشتن یک جامعه منظم و قابل قبول، ظهور بیانى یا فیزیکى احساسات خشمگینانه و دشمنانه شدید باشد. اگر هر فردى در جامعه هر وقت عصبانى شد، بدون هیچ ابایى خشم خود را ابراز کند (چه به طور کلامى، چه فیزیکى) هرج و مرج جامعه را فرا خواهد گرفت، ولى گاهى اوقات (به ویژه در مورد زنان) تصور مىکنیم وقتى ناراحت یا عصبانى هستیم، حتى جیغ هم نباید بکشیم، یا نباید فریاد بزنیم و به هیچ چیز و هیچ کس نباید حمله بکنیم. از آنجا که انجام این رفتارها نسبت به دیگران اصلاً قابل قبول
نیست (به ویژه جلوى دیگران یا بچهها نباید آن را انجام دهیم)، خوب است آنها را در اتاق خلوتى ابراز کنیم. مىتوانیم به بالش ضربه بزنیم، آنجا گریه کنیم، یا حتى صفحههاى دفتر قدیمى تلفن را پاره کنیم. این کار ممکن است به بعضى افراد براى غلبه بر احساسات خیلى شدید خشمگینانه کمک کند. البته بسته به شدت هیجان، روشهاى ابراز آن فرق مىکند؛ ممکن است روش بالا لازم نباشد. بعضى ممکن است ترجیح بدهند مطلبى بنویسند، نقاشى یا طراحى کنند یا به تفکر بپردازند. در هر حال به خودتان اجازه بدهید بدون احساس ناراحتى، خشم خود را تخلیه کنید.
3- معناى عمیقتر خشم خود را بفهمید
پس از اینکه به خود اجازه دادید خشم خود را احساس کنید و فهمیدید خشم متوجه چه کسى یا چه چیزى است (مثلاً شوهرى که زیاد به شما کمک نمىکند یا بچههایى که حرف گوشکن نیستند)، وقت آن رسیده که عمیقتر به خشم نگاه کنید. علىرغم اینکه تشخیص دادهاید رفتار همسرتان رنجشآور و فردى نامرتب است، ولى باید ببینید چرا این مسئله تا این حد شما را مىرنجاند. شاید دلیل ساده آن این باشد که دوست ندارید در یک خانه کثیف زندگى کنید، ولى شاید علت خشم شما این باشد مردى که با او ازدواج کردهاید درخواستهاى شما را خیلى جدى نمىگیرد و به آن توجه نمىکند. اگر همین طور باشد، خیلى آزاردهنده خواهد بود. به همین ترتیب، دستنیافتن به ترفیعى که خود را سزاوار آن مىدانید ممکن است واقعاً منصفانه نباشد، ولى شاید هم باعث کاهش عزت نفستان شود و این مسئله شما را آزار بدهد. تقریباً همیشه پشت هر خشمى، احساسات عمیقترى وجود دارد که آزاردهنده است.
درگیر شدن با آنچه آزارمان مىدهد سختترین بخش کار است، چرا که معمولاً این احساس را در ما ایجاد مىکند که به شخصیت خود حمله کردهایم. بهتر است در موارد شدیدتر حتماً به یک مشاور متخصص مراجعه کنید.
4- خط و مرزها را مشخص کنید
کاویدن هر احساس آزاردهنده، یک قدم بسیار مهم است که ممکن است منجر به کشف چندین مسئله عمیقتر در درون شما شود. گاهى خشم ما به این علت است که خود را در موقعیتهایى قرار مىدهیم که ناامیدى را براى ما به ارمغان مىآورد. منظور از ناامیدى این نیست که منفىگرا مىشویم و دیگر انتظار هیچ چیز خوب و ارزشمند را نخواهیم داشت بلکه فقط احساس خوشایندى پیدا مىکنیم. بهتر است به جاى
این کار، برنامهریزى کنیم و حدودى را براى خود ترسیم کنیم که دیگران از آن تجاوز نکنند. اگر به جشنى دعوت شدهاید و مىخواهید زودتر از دیگران آنجا را ترک کنید اما دوستانتان اصرار کنند تا نصف شب بمانید، در حالى که دوست دارید آن موقع در رختخوابِ راحت خود خوابیده باشید، باید از برنامه خود پیروى کنید، نه برنامه آنها.
اگر به خاطر انجام کارهاى فوقالعاده در آخر هفته عصبى مىشوید، باید در کار خود تجدیدنظر کنید.
این را همیشه به یاد داشته باشید: وقتى فقط نیمى از شما وجود دارد، نمىتوانید به دیگران کمک کنید، زیرا نیمه دیگر شما خسته، عصبى و تحت فشار است. اگر یاد بگیریم به دیگران این اجازه را ندهیم که به حدود ما تجاوز کنند، کمتر از دست آنها عصبانى خواهیم شد.
از اینرو انتخاب دوستانى که از نظر فکرى و ضوابط اخلاقى شبیه شما هستند، از دو جهت باعث از بین رفتن عصبانیتتان مىشود: یکى اینکه، با دوستانى که شما را ناراحت یا ناامید مىکنند، معاشرت نمىنمایید؛
دیگر اینکه، با افرادى دوست هستید که با آنها احساس راحتى مىکنید و مىتوانید راحت در مورد مشکلات خود با آنها حرف بزنید و نیازى نیست همیشه به روى آنها لبخند ساختگى بزنید.
5- خودتان را بشناسید
گذشته از ترسیم حد و مرز براى دیگران، شناخت امورى که هیجانات خشمآلود شما را تحریک مىکنند، قدم مهمى در اجتناب از خشم است، چون ممکن است شما را با ریشه مشکل آشنا کند. اگر نمىدانید چه چیزى شما را تحریک مىکند، قدم اوّل این است که هر وقت آشفته شدید، یادداشت کنید چرا الان آشفته هستید.
اگر مىبینید وضع در حال وخیمتر شدن است و دارید برافروختهتر مىشوید، مىتوانید با انجام تکنیکهاى آرامش یا تنفس عمیق، خود را آرام کنید. علاوه بر آن، آماده کردن آنچه مىخواهید بگویید و مشخص کردن نوع واکنش مناسب، در بیان احساساتتان به شما کمک خواهد کرد.
6- خواستههاى خود را صریحاً بیان کنید
بعضى از ما به این خاطر آشفته مىشویم که نمىتوانیم خواستههاى خود را به دست بیاوریم؛ چه خواستن یک هدیه بخصوصى باشد یا ترفیع گرفتن در شغل، یا قرض گرفتن از یک دوست و یا حتى برقرارى یک ارتباط جدید. اگر به دیگران نگوییم چه چیزى ما را خوشحال مىکند، آنها نمىتوانند حدس بزنند. ممکن است رئیستان علىرغم اینکه معتقد باشد شما یکى از بهترین کارمندان او هستید، ولى اینقدر گرفتار مشغله کارى باشد که فراموش کند به شما ترفیع بدهد؛ از اینرو باید کارهایى را که انجام دادهاید، به اطلاع او برسانید و بپرسید آیا به زودى یا حتى امروز ممکن است ترفیع بگیرید؟
شوهرتان ممکن است بداند شما طلا و جواهرات دوست دارید، ولى انتخاب طلایى که از آن خوشتان بیاید، ممکن است کمى سخت باشد. به او بگویید چه چیزى دوست دارید. اکثر مردم آن قدر درگیر زندگى هستند که نمىتوانند همیشه گوش به زنگ تشخیص نیازهاى دیگران باشند. اگر مىخواهید شما را ناامید و ناراحت نکنند، با دیگران رُک و صریح باشید. از طرف دیگر، فهمیدن اینکه کى هستید و چه مىخواهید، خیلى مهم است. اگر احساس مىکنید از خودِ واقعىتان دور شدهاید، با تمرینهاى ساده شروع کنید، مثل نوشتن علایق خود (رنگ مورد علاقه، میوه، سبزیجات، شایستگىها، نوع لباسها و ...) بدلیجاتى را که به آنها علاقه دارید، لباسها، اتاق خانه و ... از مجلات قیچى کنید و آنها را نگه دارید. ویژگىهایى را که دوست دارید در یک دوست کامل یا یک همدم بیابید، ثبت کنید. سعى نمایید خود را بشناسید: شما باید بقیه عمرتان را با خودتان زندگى کنید!
7- خود را ارزشمند شمارید و دیگران را ببخشید
دنیاى شلوغ و درهم برهمى است و دیگران شاید نتوانند همیشه وقتى با شما برخورد مىکنند، در بهترین حالت باشند (شاید هم بر عکس آن باشند). از اینرو، در چنین موقعیتهایى که نه زندگىِ شما را تهدید مىکند و نه آن را واژگون مىسازد، صبر و گذشت لازم است. همه انسان هستیم، پس سعى کنید مردم را همیشه در قالب و چارچوبى محدود نکنید. از طرف دیگر خود را به خاطر یک اشتباه کوچک سرزنش نکنید.
اشتباه کردن طبیعى است. به همین خاطر خیلى مهم است هفتهاى یک بار کار فوقالعاده جالبى براى خود انجام دهید، مخصوصاً وقتى عصبى هستید، چه یک حمام آب گرم باشد، یا پیادهروى و یا خریدن یک مجله جدید. استحقاق این پاداشها را دارید. این وضع به شما کمک مىکند آرامش خود را به دست بیاورید.
حداقل هفتهاى یک بار از دیگران قدردانى کنید و نسبت به آنها بخشنده و گشادهدست باشید. این کار نه تنها براى دیگران مفید است، بلکه باعث رشد و آرامش روح و روان شما است.
چند تکنیک کلى براى مقابله با خشم
حتى اگر همه مراحل بالا را انجام دهید، باز خشم، گاهى به درون زندگى شما مىخزد، چرا که یک هیجان شایع بشرى است؛ ضمناً طبیعى است و فقط نیاز به کنترل کردن و جهت دادن دارد. فعال بودن، بهترین راه کنترل خشم است. در زیر به بعضى از فعالیتهایى که در این زمینه مفید هستند و در زندگى روزمره شما هم وجود دارند، اشاره مىکنیم:
ورزش، پیادهروى، صحبت با دوستان، خنده، مدیتیشن، یوگا و خواندن مجله و روزنامه.
اگر احساس مىکنید خشم به طور خطرناکى شما یا دیگران را آشفته مىسازد، حتماً به روانشناس مراجعه کنید.
