چگونه قطره بریزیم؟
ا.امیردیوانى
اگر مىخواهید به چشم، گوش و یا بینى خود قطره بچکانید، باید قبلاً به موارد زیر توجه نمایید:
1- دستهایتان را کاملاً بشویید.
2- با چند دقیقه در دست گرفتن شیشه قطره، گرماى آن را نزدیک به دماى بدن برسانید.
3- چنانچه رنگ قطره کدر به نظر برسد، آن را خوب تکان دهید.
4- بعد از ریختن قطره، قطرهچکان را فوراً در جاى خود قرار داده و دستانتان را بشویید.
توصیههایى چند پیرامون روش استفاده از قطرههاى مخصوص چشم، گوش و بینى
الف: قطره چشم
برخى از بیماران، راهکار درست چکانیدن قطره در چشم را به خوبى نمىدانند. مثلاً در صورتى که بلافاصله پس از ریختن قطره، چشمها را محکم ببندیم، بخشى از دارو به بیرون چشم ریخته و ممکن است به سبب کاهش جذب، اثر درمانى ضرورى از قطره تجویزشده، به دست نیاید؛ یا اگر قطره مستقیماً روى قرنیه [بافت شفافى که روى قسمت رنگى چشم قرار گرفته و از روبهرو دیده نمىشود] ریخته شود، موجب تحریک شدید و ناراحتى چشم مىگردد و این اثر به ویژه در کودکان، پىگیرى معالجه را دشوار مىسازد.
بهتر است وظیفه چکاندن قطره را به یکى از بستگان بیمار سپرد و از وى خواست که به این مهم بپردازد.
بیشتر داروهایى که در چشمپزشکى کاربرد دارند، به شکل قطره تهیه شدهاند. به این ترتیب دارو مستقیماً به محل اثرش وارد مىشود و عوارض ناشى از رسیدن آن به سایر قسمتهاى بدن به حداقل مىرسد، ولى براى رسیدن به این هدف باید دارو را درست استفاده کرد. از آنجا که دستگاه جمعآورى اشک چشم، آن را به درون بینى هدایت مىکند، در صورت کاربرد نادرست دارو و ورود آن به بینى، دارو از راه مخاط بینى، جذب خون مىشود و به سراسر بدن مىرود.
شیوه استفاده صحیح از قطرههاى چشم به قرار زیر است:
1- در حالى که بیمار نشسته است، سرِ وى را به آرامى به عقب ببرید تا صورت او تقریباً در راستاى افقى قرار گیرد. آنگاه سرِ بیمار را خیلى کم به سمت چشمى که قرار است قطره داخلش ریخته شود، خم کنید تا قطره بعد از چکاندن، به طرف گوشه خارجى چشم متمایل شود.
2- پلک پایین را با انگشت نشانه دست چپ، به سوى پایین بکشید. خواهید دید که بین پلک و کره چشم، فضایى شبیه ناودان یا کیسه تشکیل مىشود.
3- با دست راست، قطره چشمى را در فاصله تقریبى 2 سانتىمتر از چشم نگاه داشته و آن را به آرامى بفشارید. طورى تنظیم کنید که قطره به درون ناودان تشکیل شده، بیفتد.
ریختن بیشتر از یک قطره، فایدهاى ندارد زیرا این ناودان تنها گنجایش یک قطره را دارد و قطره اضافه به بیرون تخلیه مىشود. اگر نیاز به چکاندن دو قطره در چشم است، باید بعد از ریختن قطره اول، حدود یک دقیقه صبر کرد و آنگاه قطره بعدى را ریخت.
4- بعد از ریختن قطره، از بیمار بخواهید تا مستقیم به جلو نگاه کند. سپس پلک پایین وى را رها سازید و از او بخواهید پلکهاى خویش را آهسته ببندد و با پارچهاى تمیز، مایعات بیرون ریخته از چشم را پاک کنید.
5- تنها یک قطره از دارو را داخل این حفره قرار دهید. دارو را مستقیماً روى سیاهى چشم نریزید چون باعث ایجاد درد خواهد شد. تا سر حد امکان نوک قطرهچکان با پلکها و مژهها تماس پیدا نکند.
6- پلک پایین را به آرامى بالا بکشید تا در کنار پلک بالایى واقع شود.
7- از بیمار بخواهید تا چشمش را سه دقیقه ببندد و پلک نزند. (پلک زدن، دارو را به درون دستگاه جمعکننده اشک، تلمبه مىزند.) طى این مدت بیمار باید با انگشت خود به آرامى روى گوشه داخلى چشم (بین گوشه داخلى و دیواره بینى) فشار وارد کند.
8- اگر قرار است از چند نوع قطره استفاده شود، بین آنها حدود ده دقیقه فاصله بگذارید.
یادآورى:
طرز صحیح استفاده از قطرههاى چشمى، باعث جذب فزونتر و اثر درمانى مؤثر دارو مىشود و از طول دوره درمان مىکاهد.
ب: قطره گوش
معمولاً از قطرههاى گوش براى درمان التهابها و عفونتهاى مجراى گوش (گوش خارجى) استفاده مىشود. نحوه استفاده از این قطرهها، آسانتر از قطرههاى چشم و بینى است. شاید بهتر باشد که از کس دیگرى بخواهید قطره را در گوشتان بریزد.
طرز کاربرد درست قطرههاى گوش
1- گوش مبتلا را به سمت بالا بگیرید یا به پهلو دراز بکشید.
2- براى چکاندن قطره به گوش:
الف) بزرگسال: سوراخ گوش را به بالا و عقب قرار دهید.
ب) خردسال: سوراخ گوش را رو به پایین و عقب بگیرید.
3- قطره را به مقدار تجویز شده توسط پزشک در گوش مبتلا بریزید (قطرهچکان را در گوش فرو نکنید.)
4- گوش را چند دقیقه کج کنید یا یک گوشبند پنبهاى نرم (هر کدام را که توصیه شده باشد) درون این عضو قرار دهید.
5- بیمار دستکم باید به مدت دو دقیقه به همان حالت باقى بماند تا دارو به همه نقاط مجراى گوش برسد.
ج: قطره بینى
هدف از استفاده از قطرههاى بینى معمولاً کاهش التهاب بینى به ویژه در اطراف دهانه سینوسهاست تا تخلیه سینوس مختل نشود و ضمناً تهویه هوا از طریق بینى نیز به خوبى انجام پذیرد. بیشتر مردم براى استفاده از قطرههاى بینى، سر را به عقب خم مىکنند و قطره را درون بینى مىریزند و بعد از مدت اندکى مزه آن را در داخل حلق و دهان خویش احساس مىکنند. زیرا به جاى پخش شدن در بینى، مستقیماً وارد حلق شده است. بینى آدمى، یک ساختمان هرمىشکل است که قسمت عمده آن در بالا قرار گرفته است پس باید دارو را به گونهاى استفاده کرد که به طرف بالا برود. سینوسهاى بینى در دو طرف بینى قرار دارند. همچنین قسمتهایى از بینى که متورم شده و موجب احساس گرفتگى بینى مىگردند، در دو طرف بینى واقع شدهاند و در وسط بینى تنها یک تیغه استخوانى - غضروفى است که دو سوراخ بینى را از هم جدا مىسازد و غیر از موارد خاص مانند خونریزى از بینى، نیازى به دارو ندارد. روش متداول در استفاده از قطرههاى بینى مخصوصاً در مورد سینوزیت و سرماخوردگى به شکل زیر است: (در این شیوه خود فرد مبتلا مىتواند از دارو استفاده کند؛ بر خلاف قطرههاى چشمى).
روش مصرف
1- پیش از شستن دستان، بینى خویش را به آرامى پاک کنید.
2- به پشت بر روى تخت یا تشک دراز بکشید، به نحوى که سر از لبه تخت یا تشک به عقب خم شود و سرتان را تا سر حد امکان کج کنید.
3- در همین حالت، سر را به سمتى که مىخواهید قطره در آن بریزید، بچرخانید. (خم نکنید بلکه بچرخانید مثل حالتى که به پشت شانه خود نگاه مىکنید.)
4- دارو را به میزان تجویزشده در داخل بینى بریزید.
5- به مدت سه دقیقه در همین حالت بمانید تا دارو در تمام بینى پخش شود.
6- قطرههاى ضد تورم (احتقان) بینى را بیش از چهار روز استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک شما خلاف این را تجویز کرده باشد.
منابع: -
1 - Household Hints
2- روزنامه «جام جم»، 28/6/79.
