زنان ترکیه در آرزوى تلاشى دوباره
زهرا.ش - ترکیه
نفیسه محمدى
کشور «ترکیه» را که در قسمت شمال غربى کشور عزیزمان ایران است حتماً مىشناسید. همه ما کم و بیش اطلاعات سطحى از تمامى کشورهاى همسایه داریم اما لازم است آنها را به خوبى بشناسیم. به همین دلیل سراغ یک مهمان ترکیهاى رفتیم که به خاطر تحصیل علوم دینى در ایران زندگى مىکند. این مهمان عزیز خانم «زهرا.ش» است که آگاهىهاى خودش را در اختیار ما قرار داد تا بیشتر با کشورش آشنا شویم.
متولد 1978 میلادى هستم. در شهر «توزلُوجا» متولد شدم و حدود سیزده سال است که براى تحصیل به ایران آمدهام.
لطفاً اطلاعاتى در باره کشورتان براى ما بیان کنید.
ترکیه سرزمینى کوهستانى است که بیشتر قسمتهاى آن پوشیده از کوه و فلات است. رودخانههاى فراوان و زیبایى در کشورم جارى است و به دلیل همسایه بودن با دریاهاى سیاه و مدیترانه و ... بنادر زیادى از جمله بندر «استانبول»، بندر «ازمیر»، بندر «صامسون» در کشورم وجود دارد که مردم مشغول به کارهاى کشتیرانى و تجارت در این زمینه هستند. پایتخت ترکیه «آنکارا»ست اما پرجمعیتترین شهرها «استانبول» و «ازمیر» و «آدانا» و «یورسا» است.
مردم ترکیه به غیر از ترکى با زبان دیگرى هم صحبت مىکنند؟
اکثر مردم ترکیه با زبان ترکى حرف مىزنند چون زبان رسمى کشور است، البته زبان ترکى کشورم با ترکى که در ایران است فرق دارد. به غیر از زبان ترکى، بعضى به زبان کردى صحبت مىکنند. خط کشور لاتین است.
از روند تحصیلى ترکیه بگویید.
همه کودکان از هفت سالگى وارد مدرسه مىشوند و تحصیلات تا حدود نُه سال ادامه مىیابد، بعد از آن هم مدرک دیپلم مىگیرند و سپس با امتحان ورودى به دانشگاه راه پیدا مىکنند. کنکور مانند ایران است و شاید کمى سختتر باشد.
چند درصد زنان ترکیه در کنکور شرکت مىکنند، سپس وارد شغلهاى زنانه مىشوند؟
در حال حاضر حضور زنان در دانشگاه و مشاغل دولتى بسیار کم است به دلیل اینکه رئیسجمهور حجاب را در دانشگاهها، مدارس و مشاغل دولتى ممنوع کرده، این وضع باعث شده بسیارى از زنان که از لحاظ هوشى و مدیریت توانایى زیاد دارند، خانهنشین شوند و از تحصیل و کار صرف نظر کنند. اگر مشغول به کار شوند با سختىهاى زیادى روبهرو هستند. البته کسانى که مسلمان نیستند مشکلى ندارند، اما مسلمانها فقط در مکانهاى خصوصى مىتوانند با حجاب حاضر شوند.
حکومت ترکیه چیست و آیا به این دلیل نیست که حجاب ممنوع شده است؟
نظام سیاسى ترکیه «لائیک» است. از وقتى که آتاتورک وارد حکومت شد و حجاب را در ترکیه منع کرد، وضعیت حجاب همان طور باقى ماند و هر رئیسجمهورى که بر کشور حکومت کرد حجاب را در محیط کار و جامعه ممنوع کرد؛ گرچه بخشى از مردم ترکیه در اوایل دنبالهرو این مسئله بودند و از نبودن حجاب خوشحال بودند اما حالا به این نتیجه رسیدهاند که وجود حجاب مانع خیلى از بزهکارىها و خلافکارىها مىشود و امنیت در جامعه بهتر برقرار مىشود اما به خاطر وضعیت قانون که حتى عکس شناسنامه و گواهینامه باید بدون حجاب باشد، کار دیگرى نمىتوان کرد.
به این ترتیب وضعیت مسلمانان در ترکیه چگونه است؟ مراسم مذهبىشان چگونه برگزار مىشود؟
بعضى از شهرهاى ترکیه مخصوص مسلمانان است مثل شهرى که در آن متولد شدم اما قانون در همه جا یکسان است. به هر صورت مسلمانان در ترکیه سعى مىکنند شئون خود را رعایت کنند و مراسم مذهبى مثل برپایى نماز و جشن اعیاد را به خوبى برگزار مىکنند، براى این گونه مراسم هیچ گونه ممنوعیتى وجود ندارد. در ترکیه حتى مساجد شیعه با اهل تسنن فرق دارد.
لباس مخصوص یا پوشش خاصى براى زنان ترکیهاى وجود دارد؟
پوشش خاصى نیست چون لباسها همه متأثر از لباسهاى اروپایى است و مثل همه لباسهاى معمولى است؛ مثلاً بلوز و شلوار یا بلوز و دامن، اما مسلمانان لباسى دارند شبیه به مانتو و روسرى یا مقنعه به سر مىکنند تا حجاب داشته باشند.
هنرهاى دستى زنان ترکیه چیست؟
اکثر زنان در ترکیه به هنرهاى دستى مثل قالیبافى، گلدوزى، قلاببافى، شیرینىپزى و خیاطى مشغولند و گاهى از همین راه حقوق ماهیانه دریافت مىکنند؛ مثلاً اگر زنى به خاطر نیاز مالى احتیاج به کار داشته باشد اما نتواند بدون حجاب وارد جامعه شود از هنرهاى دستى استفاده مىکند و خرج خانوادهاش را مىدهد. تقریباً 90% از زنان ترکیه در منزل کار مىکنند و پول در مىآورند.
مراسمهاى مذهبى و اعیاد در ترکیه چگونه برگزار مىشود؟
اولین روزى که براى همه ترکیهاىها مهم است، روز ملى برابر با بیست و نهم اکتبر است. در سال 1945 در این روز ترکیه به عضویت سازمان ملل در آمده و براى همه مردم روز مهمى است. اعیاد مذهبى مانند روز عید قربان و عید فطر براى مردم کشورم قابل اهمیت مىباشد. در عید قربان همه فامیل دستهجمعى به دیدار بزرگترها مىروند و به همدیگر شادباش مىگویند. شیرینىهاى مختلف درست مىکنند و عیدى مىدهند، در روز عید فطر هم بچهها لباس نو مىپوشند و جشن از نیمههاى شب عید شروع مىشود، باقلوا یکى از شیرینىهایى است که در عید فطر حتماً درست مىکنند و براى همسایهها و آشناها مىبرند. تقریباً مثل عید نوروز در ایران! البته عید نوروز هم در ترکیه داریم اما خیلى کمرنگ و سادهتر از آنچه که در ایران رسم است.
از مراسم ازدواج در ترکیه بگویید.
خواستگارى در ترکیه به این صورت است که دختر و پسر توافق قبلى را انجام مىدهند، سپس خانوادهها با هم آشنا مىشوند و در مورد مراسم تصمیم مىگیرند. در بین مسلمانان مهریه به صورت طلا رایج است که دریافت مىکنند. براى مراسم ازدواج مقدارى طلا به عروس هدیه مىدهند و بعد براى مادر عروس مقدارى پول یا طلا هدیه مىبرند. مراسم عقد در دفترخانه و توسط قاضى انجام مىشود. بعد مراسم نشان انجام مىشود. این مراسم قبل از حنابندان است. به این صورت که همه فامیلها به تالارى دعوت مىشوند و در آنجا به شادى مىپردازند، شیرینىهاى مختلف و غذاهاى مخصوص براى پذیرایى از مهمانها صرف مىشود. سپس جهیزیه را نشان مىدهند و فامیلها هدیههاى خود را که شامل طلا و وسیله خانه است به عروس و داماد مىدهند. همان شب هم مراسم حنابندان انجام مىشود که در آن تئاتر اجرا مىشود. اگر خانواده مؤمن و مسلمان باشند بعد از انجام تئاتر طنز، مولودى مىخوانند، اگر لائیک باشند ارکستر مىآورند و به رقص و پایکوبى مىپردازند. حنا اول توسط داماد بین خانمها گردانده مىشود، سپس توسط عروس به داماد حنا مىدهند. عروس در همان هنگام از ساقدوشهاى داماد پول مىگیرد و به آنها هم حنا مىدهد. صبح روز حنابندان مراسم عروسى آغاز مىشود. اوّل عروس را که از آرایشگاه آمده در شهر مىگردانند و بعد براى ناهار برمىگردند و به شادى و پایکوبى مىپردازند و تا شب به شادى ادامه مىدهند؛ پس از غروب مراسم تمام مىشود و عروس و داماد زندگى خود را رسماً آغاز مىکنند.
تهیه جهیزیه بر عهده چه کسى است؟
معمولاً وسایل اتاق خواب و کمى از وسایل دیگر را خانواده عروس مىدهند ولى بقیه را مانند اجاق گاز، یخچال و ... داماد تهیه مىکند و در منزلى که تهیه کرده و یا منزل پدرش آماده مىکند تا پس از عروسى با عروس در آنجا زندگى کنند.
لباس عروس در این مراسم چگونه است و غذاى خاصى که صرف مىشود، چیست؟
در مراسم نشان، عروس لباسى به تن دارد شبیه به لباس عروس که معمول است اما در رنگهایى مثل صورتى، سبز یا آبى، در مراسم دیگر لباسى با همان فرم اما با رنگ دیگر استفاده مىشود. غذاى مرسوم بین مردم کباب ترکى است که به زبان محلى به آن «دونَر» مىگویند.
میوه خاصى در ترکیه وجود دارد که در ایران یافت نشود؟
خیر. تقریباً اکثر میوههایى که در ترکیه است در ایران هم یافت مىشود، فقط لیمو شیرین در ترکیه نیست و خرما هم بسیار کمیاب است.
زهراخانم، فکر مىکنید خصوصیت بارز یک زن ترکیهاى چیست؟
زنان ترکیهاى همگى فعال و کوشا هستند و حتى یک لحظه آرام نمىنشینند. در زندگى، زنان با پشتکار خانه و فرزندان را اداره مىکنند و به شایستگى از عهده این مسئولیت برمىآیند اما اى کاش مىشد اراده و پشتکار و فعالیت همراه با حجاب در جامعه رواج پیدا کند و با قانون منع حجاب، زنان خانهنشین نشوند.
با تشکر از خانم «زهرا.ش» و آرزوى موفقیت براى این بانوى فعال ترکیهاى امیدواریم هر چه زودتر زنان ترکیه در صدف حجاب فعالیت و تلاش خود را در جهت پیشرفت کشورشان به کار گیرند تا بار دیگر جهان نظارهگر موفقیت زنان مسلمان باشد. به امید آن روز!
