عادتهاى غذایى و چگونگى تغییر آنها
شراره انصار
عادتهاى غذایى عبارت است از مجموعهاى از آداب و رسوم و عقاید و افکار که در نحوه استفاده از منابع غذایى قابل دسترس و تأثیرپذیر مىباشد. این تفاوتها مىتواند در زمینههاى طبخ، نگاهدارى مواد غذایى، انتخاب نوع غذاها و نحوه توزیع آنها در گروههاى سنى باشد.
افراد یک جامعه با توجه به عرف معمول جامعهشان، منابع غذایى خام را که به صورت قابل مصرف بوده به طور مناسب تغییر شکل مىدهند و به مصرف مىرسانند. عادات تغذیهاى ارتباط بسیار نزدیکى با شرایط خاص جغرافیایى، وضع اقتصادى، سطح فرهنگ و معتقدات مذهبى و میزان تأثیرپذیرى از فرهنگ جوامع بیگانه دارد.
در اینجا به عوامل چندى که در ایجاد عادتهاى غذایى مردم مؤثر هستند اشاره مىکنیم.
عوامل مادرزادى و ارثى
وضع تغذیه مادر در دوران باردارى، در رشد و نمو و سلامت طفلى که به دنیا خواهد آمد مىتواند مؤثر باشد. تغذیه صحیح مادر در دوران شیردهى، اطفال سالمتر و قوىترى به وجود خواهد آورد.
همچنین مىدانیم که تمام صفات اجدادى از طریق ژنها که در سلولهاى بدن قرار دارند، به فرزندان منتقل مىشود.
عوامل فیزیولوژیک
در سنین و شرایط مختلف، احتیاجات فیزیولوژیک عامل مؤثرى در تمایلات خاص غذایى انسان محسوب مىشود. به طور مثال به افراد سالمندى مىتوان اشاره نمود که اغلب به دلیل نداشتن دندان، بیشتر به غذاهاى آبکى و نرم تمایل پیدا مىکنند.
عوامل محیطى و اکتسابى
در عادتهاى غذایى کودکان عوامل متعددى از جمله غریزه و ارث دخالت دارند لیکن مىتوان به طور اکتسابى نیز عاداتى را در اطفال ایجاد کرد؛ مثلاً مصرف مداوم بعضى از غذاها سبب مىشود که کودک نسبت به آن غذاها تمایل بیشترى پیدا کند. در صورتى که در بدو امر آن غذاها را نمىپسندیده ولى به تدریج به آن علاقهمند مىگردد و به عبارتى مىتوان میل کودکان را به غذاهایى که براى آنها مفید هستند برانگیخته و یا بالعکس موجبات بىمیلى آنها را نسبت به غذاهایى که برایش مضر هستند، فراهم سازیم.
عوامل اقتصادى
شرایط و امکانات اقتصادى افراد در هر جامعهاى مىتواند تأثیر بسیار مهمى در نحوه و نوع تغذیه داشته باشد. کسانى که از درآمد بهترى برخوردارند امکان بیشترى براى انتخاب غذاهاى مناسبتر دارند که این امر در عادتهاى غذایى آنها دخالت مىنماید.
عوامل جغرافیایى و طبیعى
بعضى از عادتهاى غذایى ناشى از محیط جغرافیایى و طبیعى است. مثلاً در ایران در مناطق مختلف، عادات متفاوتى بین مردم وجود دارد. مثلاً در گیلان و مازندران غذاى اصلى مردم را برنج تشکیل مىدهد. در جنوب ایران، عدهاى خرما مىخورند و غیره. بنابراین عادتهاى غذایى با شرایط و محیط جغرافیایى نیز مطابقت دارد.
تغییر عادتهاى غذایى
ما وابسته به عادتها هستیم و عادتهاى غذایى یکى از اصلىترین و دوستداشتنىترین عادتهاى ماست. زمانى که کودکان به مدرسه مىروند، گرایش شدیدى به خوردن غذاهایى دارند که به آنها عادت کردهاند و هر نوع فشارى براى دگرگون کردن این عادت، آنان را سخت ناخشنود و عصبى مىکند.
در این سن، مایل به هیچ دگرگونى هر چند اندک در برنامه خوراکى خود نیستند. هنگامى که سلیقه ما شکل گرفت در برابر دگرگونى پایدارى مىکند و تنها عادت غذایى نیست که از دگرگونى سرپیچى مىکند، بلکه هر عادت دیگر نیز در برابر دگرگونىها پایدارى مىکند.
خوشبختانه دگرگونى عادتهاى غذایى، از آسانترین نوع دگرگونىهاست. هنگامى که عادتى را دگرگون مىکنیم، گاه گرایشى فراوان در برگشت به عادت گذشته در ما پدید مىآید. به طور نمونه، شاید به دور انداختن فرآوردههاى حیوانى و انتخاب رژیم غذایى تازه براى چند روز اول در ما احساس محرومیت ایجاد کند چرا که کنار گذاشتن هر گونه عادت نیاز به یک دوره هماهنگى با شرایط تازه دارد. بیشتر افراد بین 3 هفته تا 2 ماه زمان لازم دارند تا به رژیم تازه غذایى عادت کنند.
دگرگونى در عادت غذایى، به طور موقت براى دستگاه گوارش مشکلآفرین مىشود اما زمان این دشوارى بسیار کوتاه است.
از هماکنون باید نیاز به دست کشیدن از عادت پیشین و نادرست را در خود احساس کنیم. باید در عادتهاى غذایى ناسالم گذشته که سبب چاقى ما مىشد، دگرگونى اساسى ایجاد کنیم.
عادتهاى پیشین ما را در خطر بیشتر بیمارىهاى قلبى و سرطان قرار داده و زندگى ما را کوتاهتر ساخته است.
براى آغاز دگرگونىها، لازم است با جایگزینى فرآوردههاى حیوانى با حبوبات، غلات و سویا، انواع آشپزى را آزمایش کنید. از مجموعه غذاها مىتوانید هر نوع غذا با هر ترکیب و دستورى که با سلیقهتان هماهنگى بیشترى داشته باشد، درست کنید تا به فهرست غذاهاى سودبخش شما افزوده شود.
کاهش مصرف نمک، آسان است، تغییر ذائقه امرى اکتسابى است و خیلى زود مىتوان به غذاى کمنمک عادت کرد.
در رژیم غذایى روزمره میوه و سبزى را فراموش نکنید چرا که اگر این مواد مفید، اندک باشد به دلیل افزایش رادیکالهاى آزاد، خطر ابتلا به بیمارىهاى قلبى افزایش مىیابد.
مصرف غذاهایى را که چربى زیاد دارند بخصوص چربى اشباع شده را کم کنید.
و در پایان بدانید که:
انتخاب صحیح غذاها، به ما نیروى عظیمى مىبخشد.
