سرود فردا
فاطمه نیازى
سیدسیفالدین سیدموسوى (آذر) - قزوین
برادر ارجمند، سه قصیده و یک مثنوى، هدیه ذوق شما به سرود فردا است.
پرداختن به موضوعات مذهبى و اجتماعى، یکى از دغدغههاى ادبیات متعهد این روزگار است که گاه مورد بىمهرى صاحبان اندیشه و قلم قرار مىگیرد.
از میان آثار شما، قصیده «گوهر انصاف» در نعت پیامبر گرامى اسلام(ص) براى این شماره برگزیده شده است تا بوى بهار را با ذکر فضایل آن بىهمتاى نیکوصورت و سیرت در هم آمیزیم. امید است در فرصتهاى دیگر از زلال شعر شما بهرهمند شویم.
سربلند باشید.
مطهره خادمى - قم
دوست عزیز، «وقتى که خواب پنجره تعبیر مىشود»، با در نظر گرفتن نکات و اصلاحاتى که در پى مىآید، غزلى شایان توجه است:
الف - وزن مستفعلن، مفاعل، مستفعلن، فَعل به عنوان دومین وزن پرکاربرد شعر فارسى، بسیار موفق به کار رفته است. با خواندن نخستین بیت، بىدرنگ غزل:
ما را خوش است سیر سکوتى که پیش روست
گشت و گذار در ملکوتى که پیش روست
سروده شاعر خوشقریحه، «زکریا اخلاقى» در همین وزن و سبک در ذهن نگارنده مرور شد. جاى بسى خوشحالى است که به خوبى توانستهاید وزن و محتوا را در قاب تصویرهاى شاعرانه ترسیم کنید.
ب - تبدیل هجاى کوتاه به بلند - چنان که بارها متذکر شدهایم - از اختیارات شاعرى است اما به کار بردن آن، به لطافت کلام ضربه مىزند. به طور مثال در مصراع: «خمیازه مىکشند تمام پرندهها»، به اجبار باید «تمام»، «تمامى» تلفظ شود و یا واژههاى «حس» و «فوارهها» بدون تشدید، وزن را مختل مىکنند.
پ - بیتهاى 7 - 6 - 3 با کمى دخل و تصرف به صورتهاى زیر تغییر کند تا ضمن حفظ رابطه معنایى در مسیر ذهنیت شاعر، مشکل وزن از بین برود:
3- یک عصر شاد خاطرهانگیز ماندنى
با حسّ سرد سایه که تکثیر مىشود
6- چشمان شب گرفته و خورشید شبشکن
نورى سپید یکسره شمشیر مىشود
7- نور است و عشق، آب و گل و بوى زندگى
وقتى که خواب پنجره تعبیر مىشود
ت - فوارههاى حوض که تعبیر مىشود، چندان قابل درک نیست و مفهوم خداى لفظپردازى شده است.
ث - استفاده از آرایه «رد المطلع» یعنى تکرار نخستین مصراع غزل در آخرین بیت شعر، از نکات قابل توجه این سروده است.
شاعر بمانید.
فاطمه مُعزى - اصفهان
خواهر عزیز، مثنوى «پروانه سوخته» نشان مىدهد که شما قافیه را مىشناسید اما ساختار وزن در شعر شما متزلزل است. بیت نخست، سستترین بیت است و مقفا بودن تنها اعتبار آن است.
در هشت بیت باقىمانده، جز بیتهاى زیر لطافت وزن با استفاده از اختیارات شاعرى حسّ مىشود:
چگونه سوخت این پروانه را بال
چگونه گشت خاموش شمع آمال
چنان رنجور بودش از زمانه
که قبرش تا ابد هست مخفیانه
محور عمودى شعر با پس و پیش کردن بعضى بیتها، توجیهپذیرتر مىشود. پنج بیت آغازین، سوگنامه حضرت زهرا(س) است و ناگهان در بیت بعد، رویکرد واژهها به پیش از واقعه برمىگردد:
چرا زهرا رُخش این گونه زرد است
چرا جسم لطیفش پر ز درد است؟
پیشنهاد مىشود واژه «حزین» به جاى «غمین» در بیت هشتم استفاده شود تا دلنشینى مصراع دوم را کامل کند.
منتظر سایر آثارتان هستیم.
منیره مقدمزاده - چابکسر
دوست گرامى، «لحن شکوفه» شعرى با مختصات شعر سپید است. یعنى رد پاى آهنگ در آن به چشم مىخورد اما با وزن عروضى سازگار نیست.
شبیه یک رؤیا / به خوابم آمدى آن شب / که باغ سبز نگاهم / خزان خاطره را با خودش ورق مىزد / در آن زمان که هنوز / لحن شکوفه / مرا نمىفهمید / و باغ نسترنم بوى بىکسى مىداد ... .
براى شناخت بهتر این قالب به شعرهاى موفق «احمد شاملو» و مجموعه سرودههاى عاشورایى مرحوم «سیدحسن حسینى» به نام «گنجشک و جبرئیل» مراجعه کنید.
پیروز باشید.
