تجسم اعمال
اکرم جمشیدیان
اعمال و رفتار انسان نمادى از طبیعت و طینت اوست. با ریزش باران فیض الهى در زمین طیب «وجود» پیوسته ثمراتى نیکو و پاکیزه به بار مىآورد و خاک ناپاک و شورهزار، جز پوچى ثمرى ندارد.(1) علم روانشناسى امروز دو عامل اساسى وراثت و محیط را در شکلگیرى شخصیت و رشد و تربیت انسان مؤثر مىداند. اراده و خواست هر فرد به همراه این زمینه باورها، اعتقادات، طرز تفکر و اندیشه و در نتیجه عاداتى را در انسان رقم مىزنند که شاکله و طبیعت او گویند و هر کس بر اساس شاکله خود عمل مىکند.(2) در یک جمله، اعمال و رفتار هر کس تجلى شخصیت ذاتى، تربیت و اراده اوست و انسان چیزى جز عملش نیست.(3)
زمانى که فرد قصد و اراده مىکند، از او عمل خوب یا بد سر مىزند. این عمل مستقلاً براى خود یک حقیقت وجودى و خارجى است که مالک آن فاعل و خالق آن است. اگر چه مالکیتها در این جهان همه صورى و ظاهرى است و بسیارى از آنچه ما امروز در مالکیت رسمى خود داریم به هر دلیل ممکن است فردا از بین برود و یا از ما سلب شود اما مالکیت اعمال و رفتار حقیقتى است و تا ابد همراه ماست و هرگز از ما جدا شدنى نیست. سادهترین عمل انسان، سخن گفتن است. کلام لحظهاى که از دهان خارج شد حقیقتى یافته که با ماست و بر ماست. و بسیار روشن است که گذشت زمان و یا حتى حیات و مرگ انسان نیز در این انتساب هیچ گونه نقشى ندارد. تاریخ هر قوم، آیینه تمامنماى سخنان و رفتار گذشتگان است و این خود دلیلى بر این مدعاست. براى هر فرد مجموعه همه حرکات و سخنان و اعمالى که در خلوت و جلوت مرتکب شده است، نامه عمل او نامیده مىشود. این نامه همیشه و در هر لحظه همراه اوست و تجسم اعمال او به حساب مىآید. اما ما معمولاً از آن غافلیم و بسیارى از سخنان یا رفتارهاى خود را از یاد مىبریم. اما گویى خداوند در زیر این گنبد دوّار، دقیقترین و مجهزترین سیستمهاى صوتى - تصویرى را با قوىترین گیرندهها توسط نیروهاى غیبى خود تعبیه نموده تا هر لحظه اعمال و رفتار و حتى کوچکترین سخن ما را ثبت و ضبط نموده و به تصویر بکشد. تو زمانى که حتى براى چند دقیقه در برابر دوربین قرار بگیرى با نهایت دقت رفتار مىکنى تا تصویرى زیبا و جالب از خود بر جاى گذارى. اما در برابر سیستمهاى دقیق و لحظه به لحظه خداوند چگونه رفتار مىکنى؟ آیا اصلاً آنها را به یاد دارى و به کارکرد آنها توجه کردهاى؟ در این سالهاى عمر در کولهبار و نامه خود چه اندوختهاى؟
ما همگى مسافران سفر دور و درازى هستیم که مدتى نه چندان دراز براى برگیرى توشه اینجا درنگ کردهایم. هر گاه قصد سفرى هر چند کوتاه داشته باشى نهایت تلاش و کوشش خود را در تهیه وسایل و امکانات آن به کار مىبرى، اما آیا هرگز به سفر دایمى و توشه راه اندیشیدهاى؟ در کولهبار خود چه دارى؟ هر روز از دور و نزدیک صداى زنگ کاروان به گوش مىرسد. بسیارى از همراهان ما بار سفر بستند و رفتند. اما راستى چرا خود را فراموش کردهایم. و براى این سفر ابدى چه توشه برداشتهایم؟ آنچه تا این ساعت گفتهایم و کردهایم اکنون در کنار و همراه ماست و ما خود بهتر از هر کس از آن اطلاع داریم. اگر چه ساعت حرکت ما براى سفر اعلام نشده و از آن خبر نداریم اما هنوز تا فرصت باقى است باید بشتابیم. امشب در خلوتى تنها به گذشته خود و کردار و گفتارت بیندیش. اوراق این نامه را با دقت بررسى کن. این نامهاى که سرنوشت حال و آینده تو را رقم مىزند، بدىها، ظلمها، گناهان، نیش و کنایهها، تهمتها و فخرفروشىها، لکههاى سیاهى هستند که گاه این اوراق را به موجوداتى وحشتناک تبدیل کردهاند و گاه شیطان در هنگام عمل آنها را بسیار زیبا در چشم تو جلوه داده است و تو با قیافه حقبهجانب عمل کردهاى!
آیا مىدانى سوز پشیمانى و ندامت و زمزم اشک و ناله و توبه و اصلاح زشتىها، درمان و شستشوى این لکههاى سیاه است.
اما آنجا که صادقانه به عبادت و اطاعت پروردگار خود پرداختهاى و حق را به حقدار رساندهاى و با زبان محبت در دلها شادى آفریدهاى این اعمال نقاط روشنى هستند که در این نامه مىدرخشند و تو از یادآورى آنها خرسندى و امید به پذیرش و قبول آنها در درگاه خداى یگانه دارى. این اعمال صالح اکنون چون فرشتهاى زیباروى در کنار تو هستند و لحظهاى تو را رها نمىکنند. آن خیرى که به دیگرى رساندى را به تو برمىگردانند و این نور، روشنىبخش راه امروز و فرداى توست؛ پس در تقویت آن بکوش. ان شاءاللَّه.
پىنوشتها: -
1) وَ البَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُه بِإِذْنِ ربِّه و الَّذى خَبُثَ لا یَخْرُجُ إِلّا نَکِداً.» (سوره مبارکه اعراف، آیه 58)
2) قُلْ کُلُّ یَعْمَلُ عَلى شاکِلَتِهِ.» (سوره مبارکه بنىاسرائیل (اسراء)، آیه 84)
3) لَیس لِلْإِنسانِ إَِلّا ما سعى و اَنَّ سَعْیَهُ سوفَ یُرى ثمَّ یُجْزیهُ الجَزاءَ الأَوْفى.» (سوره مبارکه نجم، آیه 41 - 39)
