گزارشى از برگزارى اولین جشنواره مطبوعات، بهداشت و حقوق بارورى
زنان، بهداشت و حقوق بارورى
طیبه اسدى
بهداشت بارورى شاخهاى از علوم پزشکى است که توجه فزاینده نسبت به بیمارىهاى مقاربتى و روشهاى محافظت در برابر آن، دانش فزاینده در میان مردان و زنان در امر تنظیم خانواده و روشهاى جلوگیرى از باردارى، توجه به شیر مادر و تغذیه با آن، فعالیتهاى آموزشى و برنامههاى خاص جنسیتى در مورد وضعیت تغذیه و تحصیل دختران، بهداشت بلوغ، مشاوره قبل از ازدواج، باردارى و زایمان ایمن، سرطانهاى زنان و نابارورى موضوعات مهم آن را به خود اختصاص مىدهد.
حقوق بارورى نیز مشتمل بر به رسمیت شناختن حق اولیه زوجها براى تصمیمگیرى آزادانه و مسئولانه در مورد تعداد و زمان تولد فرزندان آنهاست. آنان باید از حق دسترسى به اطلاعات و امکانات، کسب بالاترین استانداردهاى بهداشت بارورى، حق بهرهمند شدن از پیشرفتهاى علمى و پزشکى به دور از هر گونه تبعیض، اجبار و خشونت برخوردار باشند.
در سال 2000 - 1379 هم هنگامى که سران 189 کشور جهان، براى بررسى مسائل کلان جهانى در اجلاس هزاره گرد هم آمدند، اهداف بلندمدتى را در نظر گرفتند که برخى از آنها در سند برنامه عمل اجلاس قاهره مربوط به جمعیت و توسعه نیز مورد تأکید قرار گرفته بود. کاهش مرگ و میر کودکان و مادران، توانمندسازى زنان، مبارزه با شیوع ایدز و سایر بیمارىهاى مسرى و خطرناک از اهداف مشترک اجلاس هزاره و کنفرانس بینالمللى جمعیت و توسعه هستند.
اما به منظور تحقق این اهداف و از آنجایى که افزایش آگاهىهاى عمومى نقش بسیار زیادى در توسعه، طراحى و اجراى برنامههاى کنترل جمعیت و تنظیم خانواده دارد، اولین جشنواره سراسرى مطبوعات، بهداشت و حقوق بارورى به همت انجمن تنظیم خانواده جمهورى اسلامى ایران، معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى و دفتر سلامت خانواده و جمعیت اداره تنظیم خانواده با توجه به موضوع بهداشت بارورى و براى جلب توجه جامعه مطبوعات و خبرنگاران و رسانهها برگزار شد.
در این جشنواره که 16 مرداد ماه 1385 در مرکز تصویربردارى بیمارستان امام خمینى برگزار شد، خانم دکتر «معصومه راغبى»، مدیر عامل انجمن تنظیم خانواده، آقاى «شرى جوزف» مدیر برنامههاى ترویجى منطقه فدراسیون بینالمللى تنظیم خانواده و جمعى از دستاندرکاران و سخنرانان حضور داشتند.
ابتدا خانم دکتر «صفیه شهریارى» دبیر جشنواره مطبوعات و بهداشت بارورى، در مورد نحوه شکلگیرى، طراحى و انجام جشنواره با اشاره به اجلاس جهانى قاهره که در سال 1994 - 1373ش برگزار شد و براساس برنامهاى همه دولتها را مکلف ساخت تا در زمینه بهداشت بارورى اطلاعرسانى کرده و اقدامات ترویجى مناسب را انجام دهند، گفت: به منظور تحقق این اهداف انجمن تنظیم خانواده، کمیته رسانهها را متشکل از خبرنگاران و روزنامهنگاران، افراد مستقل و برنامهریز در زمینه اطلاعرسانى ایجاد کرد.
وى افزود: این کمیته با هدف تلاش براى ترویج موضوعات بهداشت بارورى و تولیدمثل، تنظیم خانواده، جلوگیرى از بیمارىهاى مقاربتى و ایدز و سایر موضوعات مرتبط به صورت داوطلبانه فعالیت مىکند و از اولین برنامههاى آن برگزارى جشنواره مطبوعات، حقوق و بهداشت بارورى است که در طول شش ماه گذشته فعال بوده و امروز این مراسم به عنوان نتایج فعالیتهاى آن بر پا شده است.
دکتر شهریارى اضافه کرد: از آنجا که روزنامهنگاران و خبرنگاران پیشگامان فرهنگسازى هستند، در زمینه بهداشت و حقوق بارورى و مصونیتبخشى در برابر ابتلا به آسیبهاى اجتماعى و رفتارهاى پر خطر نیز مىتوانند تأثیر شایانى داشته باشند.
این جشنواره با هدف جلب توجه آنها براى به کارگیرى ابزارهاى متناسب رسانهاى و آگاهسازى عمومى نسبت به مسئله بهداشت بارورى راهاندازى شده است.
وى افزود: از همان ابتدا دورنماى کمیته دستیابى به جامعهاى ترسیم شد که در آن موضوعات بهداشت و حقوق بارورى به موقع و به طور مناسب به گروههاى مخاطب ذىنفع در جهت ارتقاى کیفیت زندگى اطلاعرسانى شود.
خانم راغبى مدیر عامل انجمن تنظیم خانواده نیز ضمن بیان بخشى از فعالیتهاى کمیته رسانههاى انجمن در مورد فعالیتهاى این انجمن در امر بهداشت بارورى توضیحاتى داد.
وى گفت: در ابتداى کار، انجمن تنظیم خانواده کارگاهى را براى آموزش خبرنگاران و اصحاب رسانهها با هدف اطلاعرسانى در مورد بهداشت بارورى برگزار کرد که جمعى از خبرنگاران را نسبت به موضوع حساس کرده و به علاوه بسیارى از آنها در کمیته رسانههاى انجمن فعال شدند و هماکنون نیز به کار خود ادامه مىدهند.
دکتر راغبى اظهار امیدوارى کرد: این جشنواره در سالهاى بعد نیز بتواند با همت و تلاش روزنامهنگاران و جامعه خبرى کشور به کار خود ادامه دهد.
سپس پیام مدیر منطقهاى فدراسیون تنظیم خانواده توسط شرى جوزف مدیر برنامههاى ترویجى منطه قرائت شد. در این پیام بر مبتکرانه و خلاقانه بودن برگزارى جشنواره و راهاندازى کمیته رسانههاى انجمن تنظیم خانواده تأکید شده و این اقدام مورد قدردانى قرار گرفت و تداوم این حرکت ابتکارى در جهت ترویج بهداشت بارورى از همه دستاندرکاران خواسته شد.
سخنران بعدى نماینده هیئت داوران جشنواره مطبوعات، بهداشت و حقوق بارورى بود که به نحوه بررسى آثار و انتخاب آثار برگزیده پرداخت. مرحله اول جشنواره سراسرى مطبوعات، بهداشت و حقوق بارورى به صورت اعلام فراخوان عمومى در روزنامهها و مطبوعات بوده است. از طریق این فراخوان اصحاب رسانه دعوت شدند تا در مورد تنظیم خانواده، حقوق و بهداشت بارورى، آثار خود را تا پایان خرداد 1385 به دفتر جشنواره ارسال نمایند. این آثار در چهار بخش مقاله، ترجمه، مصاحبه و گزارش شرکت داده شد. سپس با همکارى مسئولان انجمن آثار دریافت شده (بیش از 100 اثر) توسط هیئت داوران مورد بررسى قرار گرفت و آثار برگزیده انتخاب شدند. در هر یک از چهار موضوع، سه نفر به عنوان نفرات برتر انتخاب شده و به آنان جایزه تعلق گرفت. لازم به ذکر است که چند معیار محورى براى بررسى آثار در نظر بوده است:
1- محوریت مقوله بهداشت و حقوق بارورى؛
2- شناسایى سازمانهاى غیر دولتى فعال در امر بهداشت بارورى از جمله انجمن تنظیم خانواده؛
3- اعتبار ملى نشریه و یا روزنامه؛
4- کیفیت علمى متن؛
5- نحوه نگارش متن از دیدگاه روزنامهنگارى.
در پایان مراسم نیز اسامى برندگان جشنواره اعلام و هدایایى به آنها تعلق گرفت که از جمله آنها مىتوان به خبرنگاران روزنامه ایران، خبرگزارى جمهورى اسلامى، مجله همشهرى جوان و مجله پیام زن اشاره کرد.
خانم «پریسا پورعلمدارى» در این جشنواره به دلیل چاپ مصاحبهاى در مورد حقوق و بهداشت بارورى در مجله پیام زن، معرفى انجمن تنظیم خانواده و فعالیتهاى آن در مورد بهداشت بارورى و از جمله پروژههاى این انجمن در مورد ایدز مورد تقدیر قرار گرفت.
گفتنى است انجمن تنظیم خانواده جمهورى اسلامى ایران یک سازمان غیر دولتى است که در سطوح ملى و محلى فعالیت مىکند و به علاوه از اعضاى فعال فدراسیون بینالمللى تنظیم خانواده به شمار مىرود که بزرگترین و قدرتمندترین شبکه جهانى غیر دولتى است. اخیراً این انجمن از سوى دفتر منطقه جنوب آسیاى این فدراسیون به عنوان مرکز عالى مبارزه با ایدز در این منطقه شامل کشورهاى هند، پاکستان، بنگلادش، نپال، سرىلانکا، مالدیو، افغانستان و ایران، انتخاب شده است. ارائه اطلاعات و آموزشهاى کیفى، تشکیل هستههاى فعالان محلى، جذب نیروهاى داوطلب و اعضا، برگزارى کارگاهها و دورههاى آموزشى و چاپ بروشور و کتاب به زبان ساده را مىتوان از جمله فعالیتهاى این انجمن برشمرد.
شایان ذکر است در سال 1994 (1373) کنفرانسى در شهر قاهره (مصر) برگزار شد که مىتوان آن را نقطه عطفى در تاریخ فعالیتهاى مربوط به جمعیت و توسعه و همچنین حقوق زنان به شمار آورد. از آنجایى که زنان نقش اساسى در اجرا و موفقیت برنامههاى تنظیم خانواده دارند، در کنفرانس بینالمللى جمعیت و توسعه نمایندگان 179 کشور جهان حضور به هم رسانیدند تا نیازهاى آموزشى و بهداشتى زنان را در سراسر جهان مد نظر قرار داده و براى ارتقاى کیفى زندگى زنان که یکى از پیششرطهاى اساسى دستیابى به توسعه است، گام بردارند و از اهداف اصلى آن کاهش مرگ و میر نوزادان، کودکان و مادران و تضمین دسترسى همگانى به آموزش و بهداشت بارورى از جمله تنظیم خانواده، پیشگیرى از عفونتهاى قابل انتقال، ایدز و توانمندسازى زنان بوده است.
همچنین در این کنفرانس برنامه عمل 29 سالهاى تدوین شد که بر توجه به نیازها و حقوق افراد به عنوان اهداف جمعیتى تأکید داشت. برنامه عمل مذکور، دولتهاى حاضر را تشویق مىکرد تا براى پیشبرد این اهداف، اقدامات، طرحها و برنامههایى را اتخاذ نمایند.
پنج سال بعد جلسه ویژه مجمع عمومى سازمان ملل متحد در سال 1378 - 1999 برگزار شد تا میزان پیشرفت و چالشهاى به وجود آمده در اجراى برنامه عمل مورد بررسى و ارزیابى قرار گیرد. در این جلسه دوباره بر ادامه اقدامات و حتى افزایش تلاش دولتها تأکید شد. بررسى و ارزیابى اقدامات دولتها بار دیگر در سال 1383 - 2004 از سوى نمایندگان دولتها، سازمانهاى بینالمللى و سازمانهاى غیر دولتى صورت گرفت. این تلاش مستمر و تأکید فراوان در واقع نشان از اهمیت موضوع کنفرانس بینالمللى جمعیت و توسعه و نیز نقش آن در پیشبرد اهداف توسعه دارد. همزمان با این اقدامات در سال 1374 - 1995 و در بندهاى 94 و 95 برنامه عمل پکن نیز توجه فزایندهاى به بهداشت و حقوق بارورى زنان معطوف شد.
