سرود فردا
فاطمه نیازى
احمد باقریان (باقر) - جهرم
برادر ارجمند، «کار شیطان» قطعهاى است که دغدغهها و فریادهاى شاعر را از «شبیخون نحس فرهنگى» و نبایدهاى جامعه با زبانى تند بیان مىکند. پرداختن به این گونه دردها و مصایب روزگار و نگاه متعهدانه در شعر، یکى از نیازمندىهاى زندگى ماست که اگر لطیف و شکوهمند بیان شود، چه بسا گرهگشا باشد.
در غزل «ماه درخشان محمد»، «اسلام خونین» تعبیر لطیفى براى معرفى مکتب پیامبر رحمت نیست و به نظر نگارنده نیاز به بازنگرى و انتخاب واژهاى دگراندیشانه دارد. در بیت پایانى عبارات «عزب» و «محبوب رسوا»، با سیاق کلام غریبه است بنابراین با حذف بیتهاى یاد شده و پارهاى تغییرات، این غزل را به ساحت مقدس رسول اعظم(ص) تقدیم مىکنیم تا عطر یاد و نامشان ذهن و زبان و اندیشهمان را زینت بخشد.
یکى از نکات قابل توجه در اشعار شما، تنوع قالب است و به نظر مىرسد در میان قالبهاى گوناگون، قصیده، یکى از محبوبترین است. «اى امید من»، در نکوداشت استاد شفق سروده شده که امید است در فرصتى مناسب و مقتضى به چاپ برسد. پیروز باشید.
ابوالفضل صمدى رضایى (کیانا) - مشهد
برادر ارجمند، همچون گذشته، نوسرودههاى شما در فضاى ساده موج نو میان التهاب واژهها در گذر است. یکى از جنبههاى مثبت این نوع شعر، پردازش بىابهام و خالى از تصنع است که خوشبختانه، مضمون در حجم واژههاى تکرارى گم نمىشود. «در برهوت یاد» برگزیده این گروه شعر شماست.
غزل «آن مرد در باران مىآید» را مىتوان به دو بخش تقسیم کرد:
الف - افت و خیز وزن که یکى از ضعفهاى عمده این شعر است. وقتى مصراع نخست را مىخوانیم، حس مىکنیم پیش از ردیف واژه یا واژههاى مکملى - به قهر - از همنشینى متوازن گروه کلمات محروم شدهاند و جاى خالى آنها به خوبى محسوس است:
«حس مىکنم یک مرد در باران مىآید»
پس با خوب گوش کردن مىتوان وزن را درک کرد. اگرچه رسیدن به این مهارت به تمرین و تکرار نیازمند است، اما از آنجایى که بىوزنى و بىنظمى به سرعت چشمگیر مىشود و گوش شنوا به توازن واژهها در شعر آن را برنمىتابد لازم است همقدم با پردازش مضمون به تکامل وزن بیندیشیم. از این گذشته با مقایسه تعداد و نوع هجاها (بخشها) مىتوان هموزنى بیتهاى یک شعر را دریافت. براى نمونه وزن هجاهاى مصراع نخست و پنجم را علامتگذارى مىکنیم تا تفاوت آشکار گردد:
- - v - / - - v - / - - - / - -
- - v - / - - v - / - - v - / -
مىبینیم که پس از تقطیع هجایى، در تقطیع به ارکان، در مصراع پنجم به نظمى مىرسیم که در مصراع نخست دیده نمىشود. (مفعولن، مفعولن، مفعولن، فع).
به جز مصراع یاد شده، مصراعهاى نهم، یازدهم و سیزدهم از مشکل وزن مبرا هستند و در بقیه موارد ساز مخالف زدهاید.
ب - انتخاب واژگان در بهبود کیفیت معنا بسیار تأثیرگذار و گاه حیاتى است؛ به طور مثال در مصراع:
«به سفرههامان باز بوى نان مىآید»
اگر حرف اضافه «به» تبدیل به «بر» شود، علاوه بر تبدیل هجاى کوتاه به بلند - که ضرورى این وزن است - براى متمم (سفرههامان) متناسبتر مىباشد.
«خوشهچین درد» بر وزن غزل قبلى و نمونه کامل آن و سرآمد غزلهایتان است. با مقایسه دو غزل، فراز و فرود و سیر کمال به خوبى نمایان مىشود گویا «خوشهچین درد» با فاصله زمانى «یک تجربه» خلق شده است و غزل نخست در مرحله کالى و تمرین باقى مانده است.
«ایام فراق» حد وسط دو غزل پیشین است و در عین بىنقصى در امتداد سیر صعودى شعرهایتان پیش مىرود.
موفق باشید.
فریبا امینى - صومعهسرا
دوست عزیز، از اینکه بار دیگر شاهد سرودههاى شما هستیم، خرسندیم. خوشبختانه شعرهایتان دلنشینتر و کاملتر شده است. به توصیههاى قبلى عمل کنید. شعر زیاد بخوانید و به رابطه واژهها و شکل گزینش و حتى خلق آنها خوب بیندیشید. حال که علاقه و استعداد شما در شعر نو، معنا یافته است، موسیقى شعر را جدى بگیرید و از آن غافل نشوید تا کلامتان جاندار و استوار گردد.
از میان سرودههایتان، قطعه زیر بهترین است:
با سکوت چشمهایم
همآواز شو
شاید صبح را به اینجا بکشانیم
به رسم آسمان و زمین
یک میهمانى کوچک
به صرف هوایى تازه
به چشمهایم وعده دیدار دادهام
پشت کدامین حادثه
پنهانى
ردّ پاى تو پیداست
روى پیشانى شب
تمام کوچه غرق خواب
و من هنوز در هوایت
پرسه مىزنم.
همیشه شاعر بمانید.
