ماندگارى روى سکّوى اخلاق
دیدارى با بانوان تکواندوکار
مرضیه وزیرىمقدم
ورزش یکى از عوامل مؤثر در نشاط و شادابى جسم و روح در انسان است. نشاطى که نه تنها در خودِ ورزشکار به وجود مىآید بلکه در اطرافیان نیز این احساس دیده مىشود. در برخى از افراد که فطرتاً قابل تهییج و تحریک هستند و با کوچکترین بهانه عصبانى مىشوند، ورزش مىتواند به آنها کمک کند تا چگونگىِ تسلط بر خود را فرا گیرند و به این نکته یقین پیدا کنند که غضب چیزى جز اتلاف انرژى نیست و آثار منفى خشم بر شخص و سایرین باقى مىماند.
به این بهانه به مکانى رفتیم که روزهاى فرد میزبان بانوان جوانى است که در رشته ورزش رزمى «تکواندو» فعالیت مىکنند؛ ورزشى که در ظاهر خشک و خشن به نظر مىرسد و اغلب مردم گمان مىکنند تکواندو و دیگر رشتههاى رزمى، ورزشى مردانه است. ورزشگاه شهید طاهریان حدود هشت سال است که میزبان بانوان تکواندوکار است. با دیدن بیش از بیست نفر از بانوان تکواندوکار در سالن ورزشگاه باز هم این سؤال به ذهن خطور مىکند که چطور یک دختر جوان یا بانوى خانهدار یا شاغل با تمام ظرافتهاى زنانه، تکواندو را به عنوان یک رشته ورزشى مفرّح انتخاب کرده است؟
پاسخ این سؤال را از همان ابتداى گفتگو با نایب رئیس فدراسیون تکواندو و مربى گروه، خانم «سخایىوطن» و سه عضو فعال دیگر تیم متوجه مىشویم.
خانم «سخایىوطن» متولد 1356 است و تکواندو را به عنوان یک ورزش حرفهاى دنبال کرده و در حال حاضر ... .
از زبان خودتان مىشنویم تا خوانندگان بیشتر با شما آشنا شوند.
مربى رشته تکواندو نایب رئیس فدراسیون تکواندو هستم. از سال 1378 وارد این رشته ورزشى شدم و از سال 1381 به عنوان مربى مشغول فعالیت هستم با درجه مربیگرى سه و داورى درجه سه.
و کمربند؟
رده کمربندى دان سه.
چه اتفاقى باعث شد تا شما این رشته را انتخاب کنید و تا به حال ادامهاش بدهید؟
بعد از ازدواج چون همسرم چند صباحى تکواندو کار مىکردند با تشویق ایشان در همین ورزشگاه که در آن زمان این امکانات ساده را هم نداشت، ثبت نام کردم و مشغول فراگیرى این رشته پرتحرک و رزمى شدم. حتى با وجود فرزندانم ورزش را کنار نگذاشتم و الان پسر 10 سالهام هم تکواندوکار است و دختر کوچک سه سالهام فعلاً از سر و صدا و فریادهایى که در تکواندو و اغلب ورزشهاى رزمى شنیده مىشود، شروع کرده است.
خب این هم یک شروع متفاوت است. در باره تکواندو بیشتر توضیح بدهید.
تکواندو ورزشى است تکنیکى و البته متنوع با ظرافتهاى هنرى که درصد جذابیت این ورزش هم به همین مسئله بستگى دارد. تکواندو، ضربات دست و پا است که البته بیش از 70 درصد آن با پا انجام مىشود.
در اغلب رشتههاى رزمى، تکنیکها با اسامى خاص اجرا مىشود و تقسیمبندى مسابقات هم بر همین اساس است. در باره مسابقات تکواندو که در ایران برگزار مىشود توضیحى مختصر بدهید؟
بیشترین سبکى که در ایران مطرح است، سبک پونسه است و مسابقات در دو قسمت مبارزات کیوروگى و فرم برگزار مىشود. مبارزات کیوروگى که مبارزه دو نفره است و فرم که شامل تکنیکهاى ترکیبى دست و پا است.
در باره مقام اول کشورى که در مسابقات کسب کردید هم بگویید.
البته کسب این مقام پیشزمینههایى دارد که فکر مىکنم نباید ناگفته بماند. من و گروهم که با آنها هم آشنا مىشوید در مسابقات فرم ابداعى شرکت کردیم.
ببخشید در باره فرم ابداعى هم برایمان بگویید.
در تکواندو، تکنیک دست و پا را فرم مىگویند که به عنوان استاندارد اجرا مىشود، اما در قسمت فرم ابداعى، اجراى تکنیک همان است یعنى با همان استاندارد، ولى در چینش و اجراى آن تغییراتى به وجود مىآید که باید با موسیقى انتخابى هم هماهنگ باشد. به نحوى باید نُتهاى تکنیکى خوب نوشته و انجام شوند که در اجراى تکنیکها هیچ مکثى دیده نشود.
با این توصیف کار شما از نوشتن نُت موسیقى هم سختتر به نظر مىرسد؟
هیچ کارى را نباید با هم مقایسه کرد؛ اما مىتوانم بگویم که این کار زحمت و صبر زیادى مىخواهد چون شما علاوه بر اینکه نُتهاى تکنیکى را با موسیقى هماهنگ مىکنید باید بچهها را هم با یکدیگر هماهنگ کنید. هشت ماه کار مداوم با گروه نُه نفره که نتیجه آن سه نفر بود که با هم هماهنگى کامل را داشتند، سختى خاص خودش را داشت ولى خوشبختانه با صبورى و پشتکار بچهها توانستیم در اولین دوره مسابقات کشورى اولین رتبه را کسب کنیم.
حالا که صحبت از پشتکار گروه شد فکر مىکنیم وقت مناسبى است که با اعضاى گروه آشنا شویم.
طاهره صفدرى متولد سال 1361 هستم و از سال 79 وارد این رشته ورزشى شدم.
از موفقیتهاى ورزشى و درجاتى که در این رشته کسب کردى براى دختران جوانى که خواننده بخش دختران بهار هستند بگویید.
از سال 79 تا به حال نوزده حکم گرفتم. شش طلا، دو نقره و یک مدال برنز و در کنار مربى و دوستان دیگرم یک مقام کشورى در فرم ابداعى را کسب کردیم. دوره مربیگرى را هم گذراندهام ولى علاقهاى به مربیگرى ندارم. علاوه بر این مدرک، داورى درجه سه و کمربند مشکى دان یک را هم دارم.
با اینکه مدرک مربیگرى دارى و حدود شش سال سابقه فعالیت دارى چرا علاقهاى به تدریس ندارى؟
مربیگرى تعهد خاص خودش را دارد و کمتر مبارزه دارد و این با روحیهام سنخیت ندارد. به نظر من نشاطى که در مبارزه به دست مىآید در مربیگرى که آموزش مبارزه و مهارتهاى تکنیکى است وجود ندارد به همین خاطر همیشه عقیده دارم مربىهاى تکواندو یا دیگر ورزشهاى رزمى بیش از همه قابل احترامند چون از خود گذشتگى نشان مىدهند و از نشاط مبارزه که واقعاً در جسم و روح اثرگذار است، چشمپوشى مىکنند و به شاگردانشان آموختههاى خودشان را انتقال مىدهند.
شما هم عقیده دوستتان را قبول دارید؟ البته بعد از معرفى خودتان بگویید.
فائزه بابایى، بیست سال سن دارم و از سیزده سالگى وارد این رشته شدم اما از سال 78 به طور مداوم ادامه دادم. عضو تیم ملى نوجوانان استان هستم. ده مورد مقام استانى و دو مقام کشورى و مدرک مربیگرى درجه سه دارم. در مورد سؤالتان باید بگویم که درک و قبول این موضوع با داشتن مربى خوبى مثل خانم سخایى، کمى مشکل است چون مربى ما علاوه بر مدرس تکواندو، مدرس اخلاق، زندگى و حتى حکمِ نزدیکترین دوست را براى ما داشتند و این گاهى ارزشمندتر از نشاط فردى و شخصى است؛ اما به قول دوستم لذتى که در تکواندو انجام حرکات به دست مىآورید قابل مقایسه با هیچ رتبه مسئولیتى نیست.
چه چیزى در این ورزش دیدى که جذب آن شدى؟
من در بسکتبال و شنا هم فعالیت داشتم اما جذابیتى که در تکواندو دیدم، در رشتههاى دیگر ندیدم. تکواندو، ورزشى سرعتى، قدرتى و چرخشى زیاد است. حرکات در تکواندو تکرارى نیست، حرکات متنوع و جالبى که در تکنیکهاى حرکتى پا مىتوانید مشاهده کنید در رشتههاى دیگر رزمى نمىتوانید ببینید یا در پایینترین سطح قرار دارد.
خانم سخایى، شما مطلبى را مىخواستید بگویید؟
خانم بابایى از جمله شاگردان فعال، پر انرژى و مهم را از همه مسئولیتپذیر هستند و یکى از امیدهاى درخشان در رشته تکواندو. در رابطه با صحبت ایشان هم باید از لحاظ تخصصىتر بگویم که در ورزشهاى دیگر عموماً جنبه رقابتى و مسابقهاى بیشتر مورد توجه است اما در تکواندو دو جنبه قابل توجه وجود دارد که علاقه و سودمندى است. علاقه وقتى در این ورزش به اوج مىرسد که اولاً شما یک مربى آگاه به تمام فنون و تکنیکهاى این رشته داشته باشید چون متأسفانه مربیگرى اغلب محدود به همان دانش قدیمى مىشود و کمتر زحمت این کار را به خود مىدهند تا حد دانش خودشان را بالاتر ببرند. دوم سودمندى که وقتى حرکات دست و پا با توجه به تکنیکهاى متنوع به حداکثر مىرسد، این حرکات به صورت ترکیب موجب هماهنگى جسم و روح مىشود. در تکواندو قدرت توجه و مشاهده و تخیل و منطق و قضاوت به طور طبیعى افزایش پیدا مىکند چون در تکواندو هیچ جایى براى شک و تردید وجود ندارد. به سرعت باید تصمیمگیرى کنید و با اجراى حرکات تدافعى یا تهاجمى به سرعت وارد عمل شوید و اینجاست که ارتباط پیچیده میان قواى فکرى و بدنى مشخص مىشود.
فائزه بابایى: و تازه اینجاست که مىتوانیم اثبات کنیم که اصولاً ورزشهاى رزمى مخصوصاً تکواندو ورزشى خشن یا مردانه نیست چون وقتى از سطوح اولیه بالاتر مىرویم به این نتیجه مىرسیم که هوش و تمرکز و ظرافتهاى خاص مىخواهد.
خانم فریبا حاجرحیمى 21 ساله یکى دیگر از اعضاى گروه، که در باره فعالیتشان بیشتر توضیح مىدهند.
حاجرحیمى هستم و مدت فعالیتم حدود هشت سال است و در آزمون تئورى مربیگرى قبول شدهام. البته در سه باشگاه ورزشى به عنوان مربى فعالیت مىکنم.
خانم سخایى: خانم حاجرحیمى با توجه به سن و سال کم اما شاگردانى را آموزش دادهاند که در باره توان علمى و عملى آنها مىتوان گفت از سطح مربىهاى دیگر برتر بودند.
خانم حاجرحیمى، مشوق اصلى شما در این رشته ورزشى چه کسى یا حتى چه کسانى بودند؟
علاوه بر داشتن مربى خوب و همت و پشتکار خودم بیشتر تشویق و تأیید را از سوى پدرم داشتم.
شما چقدر مشوق اطرافیان یا اعضاى خانوادهتان بودید که به این ورزش گرایش پیدا کنند؟
اگر هر کسى در هر رشتهاى براى خودش هدف قرار بدهد شاید امکان یا فرصت همراهى دیگران را نداشته باشد اما اگر براى رسیدن به آن هدف تابع یک فرآیند باشیم، در طول این فرآیند به خیلى از مسائل دیگر هم توجه مىکنیم. تکواندو براى من فرآیندى بود براى رسیدن به یک هدف متعالى و در این راه خواهرم غیر مستقیم تشویق شد و الان با داشتن کمربند مشکى در رشته تکواندو فعالیت مىکند.
رنگبندى کمربندها به سالهاى فعالیت ورزشکار بستگى دارد یا دورههایى که هر فرد مىگذراند؟
حاجرحیمى: رنگ کمربندها به دورهها و کسب مهارتهایى که هر شخص مىگذراند، بستگى دارد و گذراندن این دورهها اجبارى است.
آخرین مرحله تکواندو چه مرحلهاى است؟
طاهره صفدرى: به نظر من در تکواندو آخرین مرحله وجود ندارد.
خانم سخایى: اگر از نظر تخصصى منظور شماست، تخصصى دان 10 اما به قول بچهها اگر در علاقه و عشق بنبستى وجود دارد در تکواندو هم همین طور است!
براى شروع این ورزش سن خاصى مورد نظر است یا اینکه ...؟
فائزه بابایى: تکواندو سن خاصى را نمىطلبد از پنج سالگى مىتوان شروع کرد تا ... .
حاجرحیمى: ما در میان بچهها، خانمى را داشتیم که پنج فرزند داشت که ازدواج کرده بودند و با توانایى بالا و روحیهاى عالى و شاد در تمرینات شرکت مىکردند.
سخایى: اصولاً هدف تکواندو توانمند کردن اشخاص و اعضاى ضعیف بدن آنهاست و شروع آن با حرکات کمحجم است تا حرکات تخصصىتر. این حرکات از ناحیه چپ بدن شروع مىشود چون ضعف بیشتر در ناحیه چپ بدن وجود دارد.
از استان قم، تکواندوکارى در تیم ملى داریم؟
سخایى: متأسفانه خیر؛ ولى در اردوى امسال این قدم را براى حضور در تیم ملى مىخواهیم برداریم. علت عدم حضور هم به خاطر نبود امکانات در سالهاى گذشته بوده، با اینکه مدت هشت سال از فعالیت خودم و بچههاى دیگر مىگذرد اما حدود چهار سال تکواندو رسمیت پیدا کرده است. ما سه سال با شرایط بسیار دشوار تمرینات را در همین ورزشگاه انجام مىدادیم.
مگر تکواندو امکانات خاصى را مىخواهد؟
سخایى: سالن باید از کفپوش مناسبى برخوردار باشد که قبلاً ما این امکانات ساده را هم نداشتیم؛ اطراف سالن، دیوارها باید با آینه پوشیده شده باشد تا بچهها حرکات و تکنیکهاى خودشان را ببینند که متأسفانه هنوز این امکانات فراهم نشده است. بچههاى تکواندوکار باید خودشان پوششهاى محافظتى را تهیه کنند از بالشتک (میت)، کلاه (هوگو) و دیگر پوششهاى ضربهگیر که هنگام مبارزه آسیب نبینند.
پس امکان خطر از لحاظ آسیبهاى جسمى هم وجود دارد؟
فریبا حاجرحیمى: با داشتن پوششهاى محافظتى به هیچ عنوان خطرى ورزشکار را تهدید نمىکند چون تکواندو بر عکس ورزشهاى رزمى دیگر، ورزشى قانونمند و محدود به ضربات است، در تکواندو مهاجم یا شما فقط مىتوانید ضربات تهاجمى یا تدافعى را روى مناطق خاصى که با محافظ پوشیده شدهاند وارد کنید و گرنه خطا انجام دادهاید و این دیگر مبارزه نیست و قوانین تکواندو آن را نمىپذیرد.
خانم سخایىوطن، شما به عنوان مربى علاوه بر تکنیکهاى فنى تکواندو به تکنیکها و اصول اخلاقى شاگردانتان هم توجه مىکنید یا این وظیفه خودِ ورزشکار است که پاىبند اصول اخلاقى باشد؟
طاهره صفدرى: آن موقع دیگر به آن شخص ورزشکار نمىگویند.
سخایىوطن: وقتى مربى خودش صبر، نظم و اخلاق داشته باشد، ناخودآگاه شاگردانش این انرژى مثبت و صفات مهم انسانى را جذب مىکنند. در تکواندو یا ورزشهاى رزمى دیگر اولین درسى که شاگرد یاد مىگیرد که در آغاز و پایان تمرینات باید انجام بدهد، تعظیم و سپاسگزارى است. این تشکر و احترام به استاد یا حریف مقابل است که معناى زیبایى را در خود نهفته دارد یعنى اینکه به خاطر فرصتى که در اختیار من قرار دادى تا بتوانم تکنیک خودم را توسعه دهم تشکر مىکنم. من اغلب آقاى هادى ساعى را براى بچهها الگو قرار مىدهم چون او با همه توانایىهایى که در تکنیک به دست آورده اما هنوز خود را مطیع و فرمانبر استادش مىداند.
فائزه بابایى: به نظر من یک ورزشکار وقتى به این درجه مىرسد که حرمت استاد و مربىاش را در طول دوره و حتى بعد از رسیدن به سطح استادى حفظ کند.
طاهره صفدرى: احترام به مربى و حتى ارشد گروه سرلوحه کار یک ورزشکار متعهد است.
از دیگر خصوصیات یک ورزشکار خوب و موفق؟
حاجرحیمى: صبر داشته باشد، به جایگاهى که کسب مىکند قانع نباشد.
طاهره صفدرى: مغرور نباشد چرا که بدترین معضل در رشتههاى ورزشى است.
خانم سخایى: اول اینکه توکل به خدا داشته باشد و پیروزى و موفقیت را از آنِ خود ندانند چون تا خدا نخواهد پلههاى موفقیت یکى یکى ساخته نمىشود. دوم اخلاق فردى و جمعى داشته باشد، سوم احترام به پیشکسوت را فراموش نکند حتى اگر براى یک روز استاد یا مربىاش بوده باشد.
اگر روزى با مشکلى مواجه شوید که مجبور باشید تکواندو را کنار بگذارید با توجه به موقعیت و موفقیتهایتان چه مىکنید؟
فائزه بابایى: به قول استادمان خانم سخایى، همیشه یک راه سوم وجود دارد!
خانم سخایى: در هر کارى مشکلات مادى یا حتى فرهنگى، اجتماعى و خانوادگى گهگاه باعث مىشود که در زندگى روزمره مشکلاتى به وجود بیاورد اما با یک برنامهریزى و نظمى که به اوقات روزانه مىدهید دیگر بهانهاى براى کنار گذاشتن تفریحات سالم به وجود نمىآید. البته این امر به تنهایى صورت نمىگیرد و مستلزم پشتیبانى خانواده (پدر و مادر) و همسران است.
به نظر شما امکانات ورزشى چقدر مىتواند درصد موفقیت ورزشکاران را افزایش دهد؟
فریبا حاجرحیمى: نمىتوان درصد برایش تعیین کرد چون موفقیت بیشتر بستگى به پشتکار و روحیه ورزشکار دارد و امکانات مىتواند قسمتى از نگرانىهاى فکرى او را کم کند.
خانم سخایى: یکى از مربىهاى کُرهاى عقیده دارد که هیچ وقت به امکانات کارى نداشته باشیم و به موقعیتها توجه کنیم و از چیزى که داریم استفاده کنیم؛ من همیشه خانم «شکوفه کریمى» از کرمانشاه را براى بچهها مثال مىزنم. تکواندوکارى که از هیچ شروع کرد و فقط با توکل به خدا ادامه داد. شبى که ما به مسابقات اعزام مىشدیم با بچهها به حرم حضرت معصومه(س) و جمکران رفتیم و بعد عازم محل مسابقات شدیم. آن شب هم «شکوفه کریمى» که در مسابقات همدیگر را دیدیم، شب را در جمکران سپرى کرده بود. او با بازوبند و شالى که از کربلا آورده بود در مسابقه شرکت کرد، حتى با اعتقاد قلبى خاص از کلاه (هوگو) بچههاى قم استفاده کرد. خانم «کریمى» تمام انرژى و وقتش را صرف تمرینات کرده بود البته با حداقل امکانات و فقط نگاه سرشار از لطف خدا را مىطلبید.
امیدواریم که فرصتى بعد از مسابقات تیم ملى فراهم شود و بار دیگر شما بانوان جوان تکواندوکار از موفقیتهایتان صحبت کنید؛ اما کلام آخر براى تمام بانوان ورزشکار و خوانندگان ویژه دختران بهار؟
خانم سخایىوطن: همیشه عشق خدا را در سرلوحه کارها و فعالیتها داشته باشیم.
خانم طاهره صفدرى: احترام به پیشکسوتان فراموش نشود.
خانم فریبا حاجرحیمى: هیچ وقت خالق خود را فراموش نکنیم و امید داشته باشیم.
خانم فائزه بابایى: هر که بر مرکب صبر نشیند با توکل به خدا پیروز مىشود.
