سرود فردا

فاطمه نیازى‏

احمد باقریان «باقر» - جهرم‏

برادر ارجمند، از اینکه در هر شماره شاهد شعرهاى خوب شما هستیم، خوشحالیم. امید است همراهى شما، سرود فردا را به سوى افقى امیدوارکننده پیش ببرد.
«الطاف دوست»، اولین غزل ارسالى شماست. بررسى ارکان مصراع چهارم آن نشان مى‏دهد که در رکن سوم جاى واژه‏اى دوهجایى (مانند دوست) خالى است تا وزن فاعلاتن تکمیل شود.
کاربرد واژه‏هاى تکرارى همچون «واله و شیدا»، «فارغ از درد و غم» با بارِ معنایى یکسان چندان مطلوب نیست؛ شاید اگر این شعر با بیت‏هاى کمترى سروده مى‏شد و به نوعى بازى با کلمات، شاعر را مقید به رساندن بیت‏ها به عدد هفت نمى‏کرد، شرایط ایجاز و استحکام رعایت مى‏شد. شما که به خوبى مى‏توانید قافیه‏هاى کم‏کاربرد را در خدمت مفهوم به کار ببرید (همچون سنگ غم‏ها)، به این نکته هم توجه کنید که تنوع واژه‏ها و تصویرهاى شاعرانه و استفاده از آرایه‏ها و صنایع ادبى، مضامین پر اهمیت شعرتان را ارزنده‏تر ارائه مى‏کند.
در «عقل و عشق» کثرت استفاده از اختیارات زبانى (تغییر کمیت مصوت‏هاى کوتاه و بلند) هر چند که اشکال ندارد اما از روانى مصراع کاسته است. حال آنکه وزن در سایر مصراع‏ها سلیس و بى‏افت و خیز است. پارادوکس یا متناقض‏نماى مصراع نخست، با توجه به تضاد عقل و دیوانگى و محور عمودى شعر قابل تأمل است و شاید با جایگزینى عشق به جاى عقل با سیر محتوایى اندیشه سراینده سازگارتر باشد؛ مگر اینکه این تناقض، خود دربردارنده پیام و تعمّد در همنشینى واژه‏ها باشد.
«موج‏هاى بى‏قرار» بى‏هیچ تکلف و فارغ از واژه‏هاى کلیشه‏اى، فروغ نیایش را به جان‏ها مى‏تاباند و در کل ابیات حشو و تکرار، مانع زلالى اندیشه نشده است. وزن فاعلاتن، فاعلاتن، فاعلن (بحر رمل مسدس مخدوف) که مناسب مضامین عرفانى و اندرزگونه است، از دیگر نکات مثبت این سروده است. در بیت یازدهم واژه پایانى مصراع نخست با توجه به قراین، «دوست» خوانده مى‏شود. لطفاً در املاى کلمات، سادگى را رعایت کنید تا ابهام مانع درست خواندن و استفاده از آثارتان نشود.
غزل «احساس مى‏کنم» در مقایسه با سایر آثارتان، از روح تازگى برخوردار است. نکته‏اى که بارها یادآور شده است، سنخیت واژه‏ها با زبان امروز است. وقتى شعرى با انگیزه ارشاد و تأثیر سازنده سروده مى‏شود، بى‏توجهى به زبان و ساختار اندیشه مخاطبان، در واقع از دست دادن فرصت نفوذ است. خوشبختانه شما در این غزل، به فرم، شکل، بافت واژه‏ها و رابطه آنها با مفاهیم روز توجه کرده‏اید و شعرى موفق سروده‏اید. چاشنى طنز و توجه به امور روزمره نشان مى‏دهد که فارغ از دغدغه زندگى نیستید و با درک مشکلات جامعه مى‏کوشید روزنه‏اى به سوى نور در برابر دیدگان مخاطبان بگشایید. امید است در این راه پیروز باشید.
در «بارگاه قدس» شکوه مفاهیم با وزن و بحر پرطمطراق مضارع مثمن اخرب مکفوف مخدوف، در هم آمیخته تا تجلى ذوق سراینده در نکوداشت حضرت معصومه(س) باشد که با اندکى تغییر و توجه به نکات زیر این شعر کامل‏تر خواهد شد:
الف: تبدیل قافیه پیامبر به «پیمبر» اشکال هجاى کوتاه اضافى را از بین مى‏برد و از آنجایى که حروف قافیه «_َ ر» است، این جابه‏جایى خلاف قواعد قافیه نیست.
ب: در بیت هشتم «عمّه»، در بیت نهم «مظفّر» و در بیت پنجم «عزّت» باید مشدد نوشته و خوانده شوند و «فر» بدون تشدید.
«شاهد شهیدان» با محوریت موضوع کربلا و امام حسین(ع) - در همان وزن پیشین - بى‏عیب و در میان اشعارتان بهترین است.
دو غزل «گم‏کرده‏ام» و «گُلم مریم» واگویه‏هاى شاعر در دو موضوع متفاوتند که از لحاظ وزن و بیان مشکلى ندارند و از این حیث درخور توجهند.
پیروز و سربلند باشید.

فاطمه نظرى - قم‏

دوست عزیز، چنان که از رنگ و بوى غزل‏تان برمى‏آید، شاعرى جوانید که با اصول و قواعد شعر آشنایى دارید. ترتیب قافیه‏ها در نگاه نخست، قطعه «قلب مادر» ایرج میرزا را به ذهن متبادر مى‏کند. در بیت:
به روز روشنى، غم در سیاهى‏
شب تارم شود با قلب یکرنگ‏
صفت روشن براى روز، حشو و زاید است زیرا روشنى روز بر کسى پوشیده نیست و نقش تأکیدى نیز نمى‏تواند آن را توجیه کند. در بیت پنجم نیز سروده‏اید:
«تو وحشى‏سیرتى غوغا به پا کن‏
که یاران بسته‏اند بر تو یکى اَنگ»
تأمل در واژه‏ها و مفهوم، گِره ترکیب «وحشى‏سیرت» را باز نمى‏کند. شاید معادل این گروه کلمه، «شهر آشوب» باشد که در ادبیات ما جایگاه تعریف‏شده‏اى دارد. توصیه مى‏شود در کاربرد، گزینش و ساخت ترکیبات دقت بسیار کنید و به رابطه معنوى واژه‏ها خوب توجه کنید.
همیشه شاعر بمانید.

مریم باقرى - قم‏

خواهر گرامى، سه شعر «چشم آسمانى»، «با من بگو» و «مى‏گریم» نشان‏دهنده ذوق و علاقه شما به شعر است. وجه اشتراک این سه سروده، در این است که در مصراع‏هاى آغازین، به غزل نزدیکند و سپس ناگهان قالب عوض مى‏کنند و به شعر سپید نزدیک مى‏شوند. قبل از آنکه شعر را به طور جدى دنبال کنید، باید قالب‏ها، موازین و اصول وزن و قافیه را خوب بشناسید و به کار ببندید؛ براى رسیدن به این تجربه، مطالعه در شعرهاى موفق را فراموش نکنید و در گام‏هاى نخست بکوشید که به عنوان سرمشق از آنها استفاده کنید. به حتم اگر این گام‏ها را با احتیاط و ممارست بسیار بردارید، آینده‏اى روشن پیش رویتان است.
پیروز باشید.