خانواده تربیت؛ نرگس

نرگس

نرگس گیاهی است پیازدار با گل‌هایی زیبا و معطر و پرطرف‌دار از خانواده لیلیاسه Liliacea.

سرزمین مادری نرگس ایران است و تاکنون شصت و سه گونه از آن شناسایی و اسم‌گذاری شده است.

در قرن شانزدهم میلادی آن را در هلند کاشتند و در قرن نوزدهم جزو یکی از مهم‌ترین گیاهان زینتی اروپای غربی به حساب آمد.

این گیاه از سال‌های دور در ایران وجود داشته و در مناطق کوهستانی و در کنار رودخانه‌ها و دیم­زارها به­طور خودرو سبز می‌شود.

در بدترین خاک‌ها بدون نیاز به آبیاری مرتب و با استفاه از آب باران و همزمان با روزهای خنک پاییز و یا با آمدن بهار به گل می‌نشیند.

انتخاب پیاز مناسب:

بهترین پیازهای نرگس اندازه­ی متوسط دارند و در قسمت بالایی (ناحیه گردن) متورم هستند.

باید دقت شود که فلس‌ها پوسیده، لهیده و آفت­زده نباشند.

به­طور کلی پیازهایی که بیش­تر از یک سانتی‌متر قطر دارند بهتر گل می‌دهند.

اما پیازهای لاغر و کوچک‌تر از یک سانتی‌متر معمولاً سال اول به گل می‌نشینند، در واقع این‌ها در سال اول دوره استراحت و رکورد خود را می‌گذرانند.

از نظر وزنی یک پیاز خوب باید حداقل پنج گرم وزن داشته باشد.

زمان کاشت پیاز:

اگر بخواهیم پیاز نرگس را در باغچه بکاریم پاییز بهترین فصل است. در پاییز پیاز فرصت کافی پیدا می‌کند تا دوره­ی سرما را در خاک سپری نموده و خود را برای گل­دهی آماده کند.

وقتی پیاز به­خاک نشاندیم در مدت سه تا چهار ماه رشد کافی نموده و کامل می‌شود. وقتی که در زمستان غده آمادگی پیدا کرد در بهار به گل می‌نشیند. پیازهایی که دوره استراحت خود را سال قبل گذرانده‌اند در پاییز گل می‌دهند.

تکثیر:

برای ازدیاد پیاز نرگس از پیازچه‌های کوچک که در کنار غده اصلی رشد می‌کنند استفاده می‌شود. از آن­جایی که معمولاً این پیازچه‌ها ریز و ضعیف هستند باید حتماً از غده­ی اصلی جدا شده و در پاییز کاشته شوند تا در زمستان مواد غذایی را در خود ذخیره نموده و به­صورت پیاز کامل درآیند.

کود و خاک مناسب:

به­طور کلی گیاهان پیازی به خاک سبک و ماسه‌ای احتیاج دارند.

در مورد استفاده از کود حیوانی برای کاشت گیاهان دارای پیاز توصیه خاصی نشده.

آخرین تحقیقات در مورد استفاده از کود حیوانی نشان داده که کود گاوی پوسیده به همراه کمپرست به گل­دهی نرگس کمک می‌کند.

عمق و فاصله کاشت:

معمولاً نرگس را طوری می‌کارند که جوانه پیاز از خاک بیرون و گردن پیاز در سطح خاک باشد.

در صورتی که پیاز را خیلی عمیق بکاریم غده‌ها دراز و کشیده می‌شوند و گل­دهی به تأخیر می‌افتد. ضمناً فاصله بیش­تر غده‌ها موجب درشت شدن آنها می‌گردد.

اما تراکم کاشت به گل­دهی بیش­تر نرگس کمک می‌کند.

اگر پیازها کوچک هستند آن­ها را به فاصله هشت تا ده سانتی‌متر از یک­دیگر بکارید.

مراقبت‌های لازم:

1. در شرایط نامساعد مثلاً موقعی که غده‌ها رشد کافی نداشته باشند یا نور کافی نباشد به جای گل، برگ‌ها ظاهر می‌شوند.

2. وقتی عمر گل‌های نرگس به پایان می‌رسد برگ‌ها برای مدت چند هفته هم­چنان سبز باقی می‌مانند، در این هنگام به­تدریج آبیاری را کم کنید تا خاک کاملاً خشک شود. سپس برگ‌ها را با قیچی کوتاه نموده و پیازها را از خاک خارج کنید.

3. برای جلوگیری از پوسیدگی پیاز بهتر است خاک گلدان را با آب جوش یا مواد شیمیایی (قارچ‌کش) ضدعفونی کنید.

مجتبی ولی شریعت‌پناهی